Mùa xuân là mùa của rất nhiều lễ hội, trải dài từ Bắc tới Nam. Với vùng dân tộc thiểu số và miền núi, lễ hội đầu xuân càng mang nhiều ý nghĩa hơn bởi đây ko chỉ là thời kì bà con ngơi nghỉ, vui chơi, mà còn là thời khắc quan yếu để bà con cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Hầu như mỗi dân tộc ở Việt Nam đều mang những ngày lễ hội riêng, được xem như di sản văn hóa đặc trưng. Với đồng bào khu vực Tây Bắc, lễ hội tập trung chủ yếu vào tháng giêng, tháng hai của mùa xuân. Những lễ hội được tổ chức nhằm giải quyết được phần nào khát vọng trở về cội nguồn, thể hiện nét sinh hoạt tôn giáo, thăng bằng đời sống tâm linh và thu giãn, thông minh văn hoá của nhân dân.
Lễ hội xuống đồng ngày xuân của dân tộc Tày, Dao
Lễ hội xuống đồng ngày xuân của đồng bào dân tộc Tày và dân tộc Dao được tổ chức vào ngày mùng 8 Tết Âm lịch hằng năm. Đây là lễ hội vùng cao đặc sắc nhất ở Sapa thu hút hàng nghìn người dân địa phương và du khách xa gần tới tham gia.
Lễ hội được chia thành nhiều phần, trong đó mang Hai phần chính là phần lễ và phần hội. Phần lễ là nghi tiết tâm linh bao gồm tục rước đất, rước nước, lễ cúng, cày đồng,… Tục rước đất, rước nước được tổ chức từ sáng sớm lúc trời còn chưa rõ mặt người.
Phần hội bao gồm nhiều tiết mục văn nghệ dân gian đặc sắc cùng những trò chơi truyền thống của người Tày, người Dao. Những điệu nhảy sạp, múa xòe dìu dặt trong tiếng kèn, tiếng trống vang lừng, màn tái tạo “đám cưới người Dao đỏ” hay những tiết mục múa “Tây Bắc mùa xuân về” làm say đắm bao trái tim du khách nơi đây.
Lễ hội Gầu Tào của dân tộc Mông Lào Cai
Vào dịp đầu xuân, trên khắp những bản làng vùng cao của người Mông, đâu đâu cũng tràn ngập ko khí đón xuân. Một trong những lễ hội luôn thu hút đông đảo mọi người tham gia đó là Lễ hội Gầu Tào.
Gầu tào là một lễ hội độc đáo của người Mông mang từ rất lâu đời, luôn được mọi người dân trông chờ nhất vào dịp đầu xuân, tuy nhiên lễ hội này đã nhiều năm ko được tổ chức, chỉ trong một vài năm sắp đây, nhờ mang sự quan tâm của chính quyền địa phương, lễ hội mới được tổ chức trở lại ở một số vùng của người Mông như: Pha Long - Mường Khương; San Sả Hồ - Sa Pa; Phong Liên - Bảo Thắng... tạo nên ko khí rộn ràng đầu xuân trên khắp những vùng người Mông ở Lào Cai.
Theo truyền thuyết dân gian kể lại, trước đây những cặp vợ chồng người Mông nào lấy nhau nhiều năm chưa sinh được con loại, mà muốn sinh được người con như ý muốn, thì người chồng sẽ lên một quả đồi nào đó cầu xin thầy đồi, thần núi “xanh hấu tào, xanh hấu pề” phù hộ gia đình sinh được người con trai... Gia đình sẽ tổ chức lễ Gầu Tào trong 3 năm hoặc 5 năm mời anh em, họ hàng, bà con người Mông tới chia vui và tạ ơn những vị thần đã viện trợ. Sau một thời kì về nhà mà người vợ mang thai, sinh được người con như ý muốn thì gia đình sẽ tổ chức Lễ hội Gầu Tào như đã hứa với những vị thần.
Toàn cảnh Lễ hội Gầu Tào của người Mông
Nguồn gốc của Lễ hội Gầu Tào của người Mông khởi đầu từ đó, lúc đầu nó chỉ đơn thuần là gắn liền với việc cầu tự “cầu con”, do một gia đình nào đó trong làng đứng lên tổ chức nên chỉ những gia đình giàu mang mới tổ chức được lễ hội này. Sau này, được sự quan tâm của chính quyền địa phương và cùng đồng lễ hội được nhân rộng, tổ chức thường xuyên và trở thành lễ hội của cùng đồng làng. Bởi vậy, ngoài ý, nghĩa ban sơ của lễ đã mang sự biến đổi. Ngoài việc cầu con, còn cầu sức khỏe, cầu may mắn, cầu cho mùa màng bội thu, dân bản mang cuộc sống phong túc, thịnh vượng..
Tùy từng vùng người Mông mà lễ hội được tổ chức vào những ngày khác nhau. Theo truyền thống trước đây của người Mông, lễ hội thường được tổ chức từ ngày Hai tới ngày 4 Tết Âm lịch, nhiều vùng chọn tổ chức vào ngày thìn (rồng) của đầu năm để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, bà con mang cuộc sống phong túc, hạnh phúc.
Trước đây, việc tổ chức lễ hội do một gia đình đứng ra nhưng mang sự viện trợ của anh em, họ hàng, những người gà làng, trưởng bản. Gia đình sẽ phải nhờ một người mang uy tín, kinh nghiệm là chủ lễ. Người chủ lễ sẽ cùng gia đình chọn một người làm chủ cúng; một đội làm nhiệm vụ bảo vệ lễ hội; một đội phục vụ nấu bếp phục vụ anh em về tham gia lễ hội. Lễ hội Gầu Tào thường được tổ chức ở những khu vực đất đai bằng phẳng, rộng rãi, mang thể chứa được nhiều người tham gia, thường là tổ chức trên một quả đồi. Trước ngày diễn ra lễ hội, gia đình cử người dựng cây nêu để báo hiệu cho dân làng biết là năm nay ở địa điểm này tổ chức Lễ hội Gầu Tào để mọi người rủ nhau tới dự hội, đồng thời gia đình cử người đi mời anh em ở xa về dự lễ với gia đình. Mọi người trong làng biết tin cũng tự thông tin cho nhau để về xem lễ hội.
Lễ hội Hoa Ban của dân tộc Thái
Hàng năm, cứ vào dịp tháng hai âm lịch, thời tiết khởi đầu nắng ấm sau những cơn mưa xuân, mọi người khắp nơi trên cả nước đón trào mùa du lịch Mộc Châu, hoa Ban khởi đầu nở trắng cả núi rừng Tây Bắc, hứa hứa hẹn một mùa màng bội thu trên những nương rẫy và trên những khu vườn.
Hội hoa Ban mở ra cũng là thời kỳ lúa chiêm đang độ gặp mưa xuân, xanh mơn mởn trên những cánh đồng lúa nước.
Lễ hội Hoa Ban (hay còn gọi là lễ hội Xên mường) là lễ hội cầu mưa, cầu phúc cho bản, mường của đồng bào dân tộc Thái. Lễ hội thường được tổ chức vào mùng 5 tháng Hai âm lịch, lúc hoa ban khởi đầu nở trắng núi rừng Tây Bắc. Theo quan niệm của người Thái, hoa ban ko chỉ tượng trưng cho tình yêu, mà còn là biểu tượng của lòng hiếu thảo, hàm ân.
Từ sáng tờ mờ của ngày hội, tiếng trống, tiếng chiêng âm vang khắp núi rừng. Những bếp nhà sàn bập bùng lửa đỏ: đồ xôi, luộc gà, thái măng; mang nhà mổ lợn bày cỗ. Rượu cần từng vò to, vò nhỏ được bê ra chuẩn bị đãi khách. Những chàng trai, cô gái áo xống, khăn váy chỉnh tề, rủ nhau tới những cánh rừng mang nhiều hoa ban nở. Họ chọn những cành hoa đẹp nhất để tặng người yêu và biếu bố mẹ.
Ảnh: Sưu tầm
Lễ hội nhảy lửa người Dao đỏ
Một trong những lễ hội mùa xuân độc đáo, lạ thường, nhiều người biết tới ở miền núi cao Tây Bắc là lễ hội nhảy lửa. Lễ hội nhảy lửa thường được dân tộc Dao và dân tộc Pà Thẻn tổ chức vào khoảng thời kì cuối năm tới ngày rằm tháng giêng âm lịch. Theo quan niệm của những dân tộc này, tổ chức lễ hội nhảy lửa để tạ ơn thần linh đã phù hộ cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cầu mong thần linh tiếp tục chở che phòng tránh được tai ương, cuộc sống ấm êm no đủ.
Người tham gia lễ hội nhảy lửa là đàn ông con trai trong làng trong bản. Nhìn chung, những nghi tiết lễ hội nhảy lửa của dân tộc Pà Thẻn tương tự dân tộc Dao thường được tổ chức trên một khoảng sân rộng. Trên sân đốt một đống củi to, lúc đống củi rực cháy, than hồng, thầy cúng khởi đầu làm lễ. Những chàng trai tham gia nhảy lửa sẽ nhảy lò cò trước bàn thờ rồi lao vào giữa đống than lửa đỏ rực nhảy bằng đôi chân trần của mình mà ko sợ bỏng rát.
Mỗi người thường nhảy lửa trong vòng 3 - 4 phút, sau đó tiếp tục nhảy lò cò về làm lễ tại bàn thờ. Một người mang thể tham gia nhảy lửa nhiều lần, chàng trai nhảy lửa khéo léo, nhanh nhẹn luôn nhận được sự thán phục và ngưỡng mộ của những người tham gia lễ hội.
Lễ hội cầu an Bản Mường
Lễ hội Cầu an Bản Mường được xem là một trong những lễ hội truyền thống. Mang ý nghĩa rất quan yếu với người dân tộc Thái tại vùng núi Tây Bắc. Lễ hội thường được tổ chức vào cuối tháng Giêng. Đầu tháng Hai âm lịch hàng năm (dịp Tết Nguyên Đán).
Lễ hội Cầu an Bản Mường liên quan tới đời sống vật chất, ý thức, văn hóa tâm linh của cả Bản Mường. Tuy nhiên còn liên quan tới mùa màng, sức khỏe và công việc làm ăn trong năm. Do vậy, lễ hội được tổ chức rất trọng thể, vui vẻ. Thu hút sự tham gia của đồng bào ở địa vực to (bản, Mường). Trong lễ hội mọi người ko chỉ bộc lộ khát vọng cầu an cho cuộc sống. Mối quan hệ khăng khít giữa thần và người. Mà còn biểu hiện khát vọng sinh sôi qua sự mong muốn là cầu khẩn mùa màng bội thu. Gia súc sinh sôi. Ngoài ra, còn mang tính chất tạ ơn thần linh đã cho mùa màng bội thu, đem sự no ấm tới cho mọi người.
Lễ hội được tổ chức tại một đất bãi rộng, nơi mang nguồn nước trong sạch. Nhiều lúc người dân chọn nguồn nước thiêng của bản hoặc ở bìa rừng nơi mang nhiều cây cối xanh tươi ở những miếu thờ thổ công, thổ địa của bản, của gia đình, ở vườn và ở đầu ruộng. Thường thì ngay từ dịp Tết Nguyên đán, mọi thứ sử dụng cho lễ hội đã chuẩn bị xong. Lễ hội thường kéo dài trong 3 ngày (mang nơi hai ngày một đêm, mang nơi một ngày một đêm) với nhiều nghi tiết tâm linh và hoạt động đời sống hàng ngày.
Tại đây, người dân thực hiện nghi lễ cúng thần linh cơ bản là hiến sinh trâu. Nhưng đầy đủ người Thái hiến tế cặp trâu đen – trắng cỡ từ mười tuổi trở lên, trong đó, con trâu trắng chính là vật thiêng để lễ tế thần. Người chịu trách nhiệm chính trong tổ chức lễ hội cầu an Bản Mường là a nha, tuy nhiên người trực tiếp quản lý buổi lễ lại chính là ông thầy cúng (mo mường)
Quần chúng trong mường, ngoài bản, bất kể già trẻ gái trai đều mang nghĩa vụ tham gia. Đóng góp tùy sức mình và được quyền tham gia lễ hội của mường. Sau nghi lễ tế thần sẽ là cuộc ăn uống cùng cảm vui vẻ nhưng phải đúng nghi lễ của tất cả người dân trong làng. Những ông mo mường, a nha làm phép ở mâm cỗ chính, rồi đi từng mâm. Ở mỗi mâm những ông ăn một miếng thịt, uống một hớp rượu. Kế đó, cả bản ăn uống vui vẻ cho bằng hết những mâm trên bàn ăn gỗ, ko được bỏ thừa hay đem về. Cuối cùng là những trò bách hý trong hội lễ: Hoạt động hội hè, trò chơi, văn nghệ, thể thao… rất vui vẻ với tiếng chiêng, trống vô cùng náo nhiệt.
Lễ hội Cầu an Bản Mường là một nét đẹp văn hóa của người dân tộc Thái thể hiện niềm tin, sức mạnh của con người. Cầu phúc cho một thế cục hạnh phúc, an bình…
Ko chỉ mang mùa lễ hội, Tây Bắc còn mang mùa săn mây tuyệt đẹp. Click để khám phá ngay!!!
--- Cập nhật: 18-03-2023 --- nongdanmo.com tìm được thêm bài viết Các lễ hội ngày Tết ở Việt Nam bạn đã biết chưa? từ website www.vntrip.vn cho từ khoá ngày tết lễ hội mùa xuân.
Là một quốc gia đa dân tộc, đa văn hóa, những lễ hội ngày Tết ở Việt Nam rất phổ quát, muôn màu muôn vẻ. Chính sự khác biệt về văn hóa đã thôi thúc mọi người tìm hiểu về những ngày lễ thú vị này. Những ngày đầu xuân, nước ta lại tấp nập trong những lễ hội truyền thống. Cùng Vntrip khám phá ngay nhé!
1. Những lễ hội ngày Tết ở miền Bắc Việt Nam
Những ngày Tết, miền Bắc sẽ đón những lễ hội:
Lễ hội chùa Hương
Lễ hội chùa Hương diễn ra ở Mỹ Đức, Hà Nội từ mùng 6 tháng Giêng tới hết tháng 3 âm lịch. Địa điểm tổ chức là khu thắng cảnh Hương Sơn. Lễ hội này được xem hành trình về một miền đất Phật – nơi Quan Thế Âm Người yêu Tát ứng hiện tu hành. Hàng năm mang hàng nghìn người từ khắp mọi miền quốc gia tụ hội về đây để tham gia lễ hội ý nghĩa này.
Chùa Hương là một tập hợp nhiều đền chùa hang động gắn liền với núi rừng, và trở thành một quần thể thắng cảnh rộng to, với một kiến trúc phối hợp giữa thiên nhiên và nhân tạo. Nơi đây mang sự phối hợp giữa thiên nhiên hùng vĩ và con người hiền hòa. Ko chỉ được bái Phật, du khách tới đây còn được tham gia những hoạt động như chèo thuyền, leo núi chơi hang, chơi động.
Lễ hội gò Đống Đa
Lễ hội diễn ra vào ngày mùng 5 Tết. Từ sau ngày phóng thích Thủ đô (10/10/1954), lễ hội gò Đống Đa trở thành quốc lễ. Ngày này được tổ chức để tưởng nhớ tới công tích lừng lẫy của vua Quang đãng Trung. Vì thế nên du khách sẽ mang thời cơ chơi những trò chơi vui khoẻ, thể hiện rõ ý thức thượng võ. Vượt bậc nhất phải kể tới trò rước Rồng lửa Thăng Long là độc đáo nhất. Ngoài ra, lễ hội gò Đống Đa còn mang những hoạt động hết sức ý tức thị lễ cầu siêu, dâng hương tưởng nhớ công ơn của những anh hùng, nghĩa sĩ đã vì dân, vì nước.
Lễ hội Khai ấn đền Trần
Lễ khai ấn đền Trần diễn ra giữa đêm 14 và mở đầu cho ngày 15 tháng Giêng, tại Khu di tích đền Trần phường Lộc Vương, TP.Nam Định, tỉnh Nam Định. Lễ hội diễn ra trong 3 ngày, thường từ ngày 13 tới 15 tháng Giêng hàng năm. Lễ hội này thể hiện sự tri ân công đức những vị vua Trần.
Lễ hội Yên Tử
Lễ hội Yên Tử được tổ chức từ ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch và kéo dài trong 3 tháng mùa xuân. Yên Tử ko chỉ nổi tiếng với cảnh đẹp, tháp cổ, chùa mà còn là nơi hình thành thiền phái Trúc Lâm Yên Tử. Ðường lên đỉnh Yên Tử uốn lượn, được chở che dưới bóng của những cây đại thụ. Đường đi khó khăn chính là một cuộc thử thách đức tin, kiểm chứng lòng thành với Phật.
Giỗ Tổ Hùng Vương
Ngày giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào ngày mùng 10 tháng 3 Âm lịch tại Đền Hùng, thành phường Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Đây là cách người Việt tưởng nhớ công lao dựng nước của Hùng Vương. Nghi lễ bao gồm hai phần chính là lễ rước kiệu vua và lễ dâng hương.
2. Những lễ hội ngày Tết ở miền Trung Việt Nam
Miền Trung cũng là nơi nổi tiếng với sự phổ quát lễ hội tâm linh trong những ngày đầu xuân. Thời kì khởi đầu của một năm nên mọi người thường tới tri ân những vị thần tổ cũng như cầu mong một năm an lành.
Lễ hội Đền vua Mai
Lễ hội diễn ra từ mùng 3 tới mùng 5 Tết tại xã Vân Diên, thị xã Nam Đàn, Nghệ An. Trong ngày này, người dân tổ chức những hoạt động để tưởng nhớ vua Mai Hắc Đế.
Hội vật làng Sình
Đây là lễ hội truyền thống của Huế diễn ra vào ngày 9 tới 10 tháng Giêng. Lễ hội vừa mang tính tâm linh vừa khuyến khích ý thức vận động của người dân.
Lễ hội Cầu Ngư
Lễ hội Cầu Ngư (hay còn gọi là Lễ hội Cá Ông) được tổ chức vào tháng Giêng là nét đẹp văn hoá của ngư gia những làng chài ven biển Nam Trung bộ. Lễ hội tái tạo lại một cách sinh động phong tương truyền thống thờ cúng Cá Ông theo những truyền thuyết mang đậm nét văn hóa dân gian. Người dân thường cầu mong một mùa đánh bắt bội thu, cá tôm đầy ghe.
3. Những lễ hội ngày Tết ở miền Nam Việt Nam
Người dân những tỉnh miền Nam thường tổ chức những ngày lễ sau vào khoảng thời kì Tết, đầu xuân:
Lễ hội núi Bà Đen
Đây là lễ hội của người Tây Ninh, được tổ chức từ mùng 4 Tết. Du khách đổ về hành hương, lễ bái và thăm quan rất đông tại đây. Trên phố leo núi, du khách mang thể ngừng chân tại đền Linh Sơn Thánh Mẫu hoặc Miếu Sơn Thần.
Lễ hội chùa Bà Thiên Hậu
Hội chùa Bà Thiên Hậu (hội chùa Bà) diễn ra trong 3 ngày từ 13 tới rằm tháng giêng ở Bình Dương. Lễ hội mang đậm văn hóa đặc trưng của vùng Đông Nam Bộ. Người dân thường bày bàn ra trước cửa nhà để cúng tế vào đêm 13 tháng Giêng để chuẩn bị cho lễ rước Bà vào ngày hôm sau. Lễ rước Bà Thiên Hậu được tổ chức theo nghi tiết truyền thống, kiệu Bà được rước khắp phường phường cùng đội múa sư tử, múa lân, rồng, cờ xí …
Lễ hội đền Đức Thánh Trần
Diễn ra từ ngày 8 tới ngày 10 tháng giêng hàng năm, hội đền Đức Thánh Trần ở TP Hồ Chí Minh. Những ngày lễ hội là tấm lòng tri ân công đức Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, đồng thời giáo dục truyền thống, lịch cho thế hệ trẻ.
Thời kì Tết tới xuân về là thời khắc bước sang năm mới của người Việt Nam. Vì thế nên thời khắc này thường mang những lễ hội về mặt tâm linh để mọi người cầu chúc những điều tốt đẹp trong năm mới. Tuy nhiên những lễ hội này còn là dịp để người dân tri ân, tưởng nhớ công lao của tổ tiên, những vị anh hùng trong lịch sử.
