Đề bài: Dàn ý Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận.
Bài giảng: Đoàn thuyền đánh cá – Cô Nguyễn Ngọc Anh (Thầy giáo )
Dàn ý Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
Dàn ý – mẫu 1
Giới thiệu tác giả Huy Cận và tác phẩm Đoàn thuyền đánh cá
Khẳng định tác phẩm là khúc tráng ca, ngợi ca con người lao động với ý thức làm chủ, với niềm vui”
1. Khái quát chung về tác phẩm
– Nêu về hoàn cảnh sáng tác bài thơ
– Giảng giải ý kiến:
+ Bài thơ trở thành khúc tráng ca lúc nhịp độ cùng với sự xuất hiện nhiều từ “hát” giống như khúc ca hào hùng về lao động
+ Nhận xét của Huy Cận chính là cảm hứng chủ đạo làm tác giả viết nên bài thơ: ngợi ca con người lao động mới trên hai đặc điểm: ý thức làm chủ và tràn đầy niềm vui ( đây là luồng gió mới trong phong cách sáng tác thời kì miền Bắc xây dựng xã hội chủ nghĩa)
2. Phân tích bài thơ
Ý nghĩa nhan đề bài thơ thể hiện cảm hứng chủ đạo của tác phẩm về những người lao động trong thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa
Khúc tráng ca về con người lao động thể hiện theo chiều dài hành trình của chuyến ra khơi
– Cảnh con người lạc quan, vui vẻ, hăng say lúc ra khơi
+ Đoàn thuyền ra khơi trong cảnh hoàng hôn huy hoàng, tráng lệ, giàu sức sống
+ Cảnh biển vào đêm đẹp, kì vĩ, tráng lệ như thần thoại đồng thời gợi được sự thân quen sắp gũi như ngôi nhà đối với người dân chài lưới
+ Giữa lúc vũ trụ chuyển vào ngơi nghỉ thì con người khởi đầu ra khơi lao động : “Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi/ Câu hát căng buồm cùng gió khơi”
+ Ở đây tác giả tả khí thế của đoàn thuyền ra khơi kết hợp với động từ “lại” diễn tả công việc lao động hằng ngày đầy hứng khởi
→ Khí thế phơi phới, mạnh mẽ của người lao động trên biển làm chủ thế cục đang chinh phục biển khơi
– Sự giàu sở hữu và trù phú của biển cả
+ Sự giàu sở hữu, quý giá được thể hiện qua những từ ngữ “cá bạc”, ‘đoàn thoi”
+ Cách sử dụng những hình ảnh so sánh nhân hóa tinh tế (phân tích từ “dệt”, giải pháp so sánh trong câu “Cá thu biển Đông như đoàn thoi”
+ Từ “ta” diễn tả tâm thế tự hào ko còn là chiếc “tôi” nhỏ bé trước biển cả bát ngát
→ Cảnh ra khơi huy hoàng đầy khí thế hứa hứa
– Niềm cảm hứng say sưa, bài ca lao động vui tươi, khỏe khoắn ngợi ca cảnh đánh cá trên biển
+ Hình ảnh con thuyền lướt đi trên mặt biển bát ngát với chiếc nhìn của thi sĩ đã trở nên kì vĩ, to lao, sánh ngang tầm vũ trụ
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
+ Con thuyền đặc trưng, sở hữu sự hòa quyện với tự nhiên, biển trời
+ Con thuyền băng băng lướt sóng “giò bụng biển” – hình ảnh đẹp, kì ảo, diễn tả hoạt động đánh cá như một thế trận hào hùng → gợi ra sự khéo léo, tâm hồn phóng khoáng lúc chinh phục biển cả
– Cảm nhận về vẻ đẹp và sự rộng rãi của những loài cá quý
+ Tác giả liệt kê tên những loại cá ở biển như cá nhụ, cá chim, cá đé… những loại cá mang trị giá kinh tế
+ Biển ko chỉ giàu mà còn đẹp thơ mộng: màu sắc lóng lánh của muôn loài cá (lóng lánh, đen hồng, vàng chóe) tất cả tạo nên tổng thể bức tranh sơn mài tuyệt đẹp của tạo hóa
+ Đêm ở biển được miêu tả sống động, mang tương đối thở của cuộc sống (tiếng sóng nước hòa với nhịp gõ thuyền, hòa với sự khoáng đạt của trời cao biển rộng)
→ Tương tự tầm vóc của người và đoàn thuyền được nâng lên, hòa nhập vào kích thước của thiên nhiên, vũ trụ. Ko còn cảm giác đơn chiếc, nhỏ bé của con người lúc đối diện với trời rộng, sông dài trong thơ Huy Cận
– Khúc hát vui tươi trong lao động được chứa lên
+ “Ta hát bài ca gọi cá vào”: gợi niềm vui, sự phấn chấn trong lao động
+ “Gõ thuyền đã sở hữu nhịp trăng cao”: gợi cảm nhận chất thơ bay bổng, lãng mạn
→ Những hình ảnh lãng mạn, giàu chất thơ làm cho công việc vốn nặng nhọc, vất vả như nghề ra khơi trở nên rộn ràng, thi vị hơn
– Khúc khải hoàn ca trong sau một ngày ra khơi vất vả
+ Cảnh đoàn thuyền trở về tráng lệ trong rạng đông lộng lẫy, rực rỡ “đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”
+ Câu hát theo suốt hành trình của người dân chài, từ lúc ra khơi cho tới lúc về nhằm nhấn mạnh niềm vui lao động làm giàu quê hương.
+ Hình ảnh mặt trời lặp lại báo hiệu một sự hồi sinh, niềm vui, hạnh phúc chào đón những người hùng của biển cả trở về
+ Đoàn thuyền là một hoán dụ chỉ người dân chài trong tư thế sánh ngang với tự nhiên, thậm chí trong cuộc chạy đua với thiên nhiên họ đã thắng lợi
+ Hình ảnh “mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi” là niềm vui lúc được mùa cá, niềm tin kỳ vọng và thắng lợi vinh quang quẻ của người lao động
Bài thơ thể hiện niềm lạc quan, vui tươi của người lao động và hồn thơ phơi phơi, tình yêu cuộc sống của tác giả trong những năm đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội
Âm điệu bài thơ như khúc hát mê say, phóng khoáng ngợi ca cuộc sống, ý thức lao động của những người con của biển
Dàn ý – mẫu 2
1, Mở bài
Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
– Huy Cận là một thi sĩ nổi tiếng trong phong trào thơ mới, sở hữu nhiều tác phẩm hay để lại cho nền thi ca Việt Nam.
– Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá viết về vùng biển Quảng Ninh vào năm 1958 – thời kì miền Bắc giành được độc lập, tập trung xây dựng kinh tế.
2, Thân bài
a, Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi
– Thời kì lao động đặc trưng, ko gian thiên nhiên hùng vĩ:
+ Thời kì: đêm tối
+ Cảnh tượng: Mặt trời lúc chiều tà được ví như hòn lửa; sóng biển như then cài còn đường chân trời là cánh cửa giao xoa giữa ngày và đêm.
⇒ Ko gian hùng vĩ, sở hữu chút bí mật của đêm tối. Trong ko gian đó, con người hiện lên với vẻ đẹp yêu đời, khỏe khoắn, hăng say:
+ Lại ra khơi: sự lặp lại hàng ngày của công việc đánh cá ban đêm.
+ Dù đối mặt với màn đêm, biển cả rộng to nhưng ngư gia vẫn ca hát, hào hứng ra khơi, thể hiện sự hi vọng vào một chuyến ra khơi bội thu.
b, Sự giàu sở hữu, phóng khoáng, mỹ lệ của biển khơi
Ông cha ta đã đúc kết ra câu thành ngữ “Rừng vàng biển bạc”, khổ thơ thứ Hai và thứ 4 của bài đã chứng minh điều này:
– Sự giàu sở hữu của biển Đông: cá bạc nhấp nhoáng trên biển, cá thu nhiều “như đoàn thoi”, “dệt biển muôn luồng sáng”.
– Những loài cá ngon, quý hiếm được liệt kê với giọng tự hào: Cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song.
⇒ niềm vui thích trước sự giàu sở hữu của biển cả làm tác giả sử reo lên: “Tới dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”
– Vẻ đẹp của biển đêm: trăng và sao trời in trên mặt biển (bóng trăng “vàng chóe”), biển trời như tấm gương phản chiếu nhau, ko gian được mở rộng, tăng thêm sức sống (“Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long”).
– Nghệ thuật: thủ pháp liệt kê, so sánh (như đoàn thoi, đuốc đen hồng), nhân hóa (chiếc đuôi em quẫy, đêm thở) tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động.
c, Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển (khổ thơ 3, 5, 6)
Tác giả cho độc giả thấy con tàu đánh cá như tàu chiến, những ngư gia như những người anh hùng trên biển khơi:
– Hình ảnh mạnh mẽ, hùng tráng: con thuyền đi nhanh như “lái gió”, cánh buồm trắng ôm trọn mặt trăng, thuyền đi “giữa mây cao với biển bằng”
– Động từ “lướt”: cảm giác đi như bay, mạnh mẽ
⇒ hình ảnh đẹp, con thuyền đi trên biển như thuyền sở hữu phép lạ bay trên mây.
– Việc đánh cá tài tình và đầy chiến thuật như đánh giặc: thuyền ra “dặm xa dò bụng biển”, “Dàn đan thế trận lưới vây giăng”. Những công việc được thực hiện một cách hào hứng, vui vẻ: ngư gia gõ mạn thuyền cho cá bơi vào lưới, giống như “hát bài ca gọi cá vào”.
– Lúc khởi đầu ra khơi là ban đêm, lúc “sao mờ”, sắp sáng là thuyền trở về:
+ Cuộc đánh cá bội thu: “kéo xoăn tay chùm cá nặng”.
+ Thành tựu to to, con người lao động hoan hỉ: đàn cá trên thuyền lóng lánh loé sáng dưới ánh rạng đông, ngư gia xếp lưới, căng buồm trở về trong “nắng hồng”.
⇒ Ba khổ thơ cho thấy con người luôn sở hữu khát vọng thắng lợi, làm chủ thiên nhiên nhưng cũng vô cùng hàm ơn thiên nhiên: Biển cho ta cá như lòng mẹ/ Nuôi to đời ta tự buổi nào.
– Nghệ thuật: ba khổ thơ trên sở hữu giọng thơ nhanh, dồn dập thể hiện sự hăng say lao động. Sử dụng nhiều động từ mạnh (lái, lướt, gõ, kéo) cho thấy hình ảnh khỏe khoắn của người lao động; tính từ chỉ màu sắc: vàng, bạc, hồng gợi sự tươi vui, sung túc.
d, Cảnh đoàn thuyền trở về
Tác giả sử dụng những hình ảnh giống cảnh đoàn thuyền ra khơi ở khổ 1: câu hát, mặt trời nhưng với những sắc thái mới:
– Ngư gia vẫn hát cùng gió khơi, hiện nay là khúc ca ăn mừng thành tựu của một đêm lao động miệt mài.
– Đoàn thuyền vẫn đi thật nhanh, như “chạy đua cùng mặt trời” để về cho kịp phiên chợ kinh doanh.
– Hình ảnh mặt trời mọc mang màu sắc mới, tươi vui, chiếu rọi lên thành tựu lao động của ngư gia làm nó càng trở lên rực rỡ: “Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi”.
3, Kết bài:
Tổng kết trị giá bài thơ:
– Ca tụng vẻ đẹp thiên nhiên, vẻ đẹp của con người lao động. Thiên nhiên cho con người nhiều của nả, con người cũng cần hàm ơn thiên nhiên, con người và thiên nhiên là bạn đồng hành; thể hiện niềm tin, niềm vui trước cuộc sống mới, cuộc sống tự do lao động.
– Tác giả sử dụng kết hợp nhiều thủ pháp nghệ thuật đặc sắc.
Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá – mẫu 1
Nếu trước cách mệnh, hồn thơ Huy Cận mang nỗi buồn vạn kỷ thì sau chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh làm nảy nở trở lại thi hứng của thi sĩ. Bài thơ “ Đoàn thuyền” ra đời trong thời kì đấy, đó là niềm vui trước cuộc sống líu tíu và thiên nhiên quốc gia.
Cuộc hành trình của đoàn thuyền đánh cá mở ra ba khoảng ko, thời kì khác nhau: ra khơi, đánh cá và lúc trở về. Ko gian đất trời rộng to được khắc họa qua vài nét chấm phá tài hoa, hình ảnh một ngày tàn hiện lên thơ mộng nơi biển cả mênh mông:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửaSóng đã cài then đêm sập cửa”
Hình ảnh so sánh độc đáo ông mặt trời khổng lồ như hòn lửa đang từ từ lặn xuống phía đại dương và gồng mình gom lại những tia nắng trong ngày tạo nên ko gian hùng vĩ. Liên tưởng táo tợn của tác giả kết hợp với giải pháp nhân hóa biến “ sóng” như một sinh thể cài cửa lúc màn đêm buông xuống. Qua đó giúp người đọc hình dung vũ trụ như một ngôi nhà to chứa đầy bí mật sau bức màn đen kì bí. Bóng tối bao trùm là lúc những hoạt động tạm giới hạn lại nhưng hình ảnh đoàn thuyền đánh cá phác họa trên nền bức tranh rộng to:
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơiCâu hát căng buồm cùng gió khơi”
Hình ảnh hoán dụ “ đoàn thuyền, câu hát” chỉ người dân chài lưới khởi đầu cuộc hành trình khám phá đại dương bát ngát. Câu ca ngân vang gợi khí thế hào sảng, tươi vui tràn đầy năng lượng. Ý thức lạc quan đấy ta từng bắt gặp trong dòng suy nghĩ của ông lão đánh cá trong tiểu thuyết “ Ông già và biển cả”. Lời hát chứa lên thật ý nghĩa:
“Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,Cá thu biển Đông như đoàn thoiĐêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.Tới dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”
Câu hát luôn đồng hành cùng chặng đường gieo neo phía trước của người dân chài. Họ ngợi ca sự giàu sở hữu của biển Đông “ cá bạc, cá thu như đoàn thoi”, ý thơ gợi sự trù phú của biển cả “ rừng vàng biển bạc”, như thuyền trưởng Ne-mo trong tiểu thuyết “ Hai vạn dặm dưới đáy biển” từng tự hào về nguồn tài nguyên vô tận đó. Trong câu ca còn chứa đựng mong ước của người dân về một chuyến ra khơi bình an: biển lặng, bội thu : dệt lưới, từng đoàn cá như người bạn sắp gũi song hành cùng đoàn thuyền. Chúng kết thành luồng sáng để dẫn đường cho họ và lời gọi “ đoàn cá ơi!” cũng khẳng định tình cảm đặc trưng giữa người dân và biển mẹ. Con thuyền no gió biển khơi lướt đi hiên ngang giữa lòng biển vô cùng khơi dậy hình ảnh sống động:
“Thuyền ta lái gió với buồm trăngLướt giữa mây cao với biển bằng,Ra đậu dặm xa dò bụng biển,Dàn đan thế trận lưới vây giăng.”
Những chuyến ra khơi đơn chiếc bởi thiên nhiên ưu ái cũng kề vai sát cánh cùng con người. Văn pháp phóng đại gợi trong ta trưởng liên tưởng: sức gió làm bánh lái đưa con thuyền ra biển căng tràn năng lượng như con tuấn mã, vầng trăng làm cánh buồm, thiên nhiên cũng góp sức cùng con người và người lao động đã làm chủ thiên nhiên. Một loạt động từ “ lướt, ra đậu, dò, dàn thế trận” ko chỉ gợi tốc độ phi thường mà còn hành động dứt khoát của đoàn thuyền trước thế trận của biển cả. Điểm nhìn thay đổi, thi sĩ ghi lại sức sống của biển với vô vàn loài cá quý “ cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song”, khoảng ko yên lặng như nghe được tiếng thở của đại dương. Hình ảnh nhân hóa thông minh “ sao lùa nước Hạ Long” nhường như những vì sao rơi xuống dòng chảy tạo nên nhịp sống vô tận. Lời ca vang lên gọi cá vào lưới sở hữu sự trợ giúp của vầng trăng gõ vào mạn thuyền. Đồng thời câu hát thể hiện lòng hàm ơn sâu sắc với biển mẹ hiền từ đã nuôi to những người con vùng biển:
“Biển cho ta cá như lòng mẹNuôi to đời ta tự thuở nào”
Cuộc hành trình đầy vất vả nhưng niềm tin tưởng vào sức mình đã giúp họ vượt lên tất cả. Hình ảnh đoàn thuyền kéo lưới là lúc người dân chài gặt hái thành tựu lao động:
“Ta kéo xoăn tay chùm cá nặngVẩy bạc đuôi vàng lóe rạng đông,Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.”
Sức khỏe cường tráng của cơ bắp dồn lại để chứa mẻ cá nặng, đó là món quà hậu hĩnh của thiên nhiên đáp trả công lao của người dân. Những chú cá nằm trong lưới ánh lên sắc tươi sáng rạng đông được liên tưởng như những sản vật quý hiếm “ vàng, bạc” của biển cả. Hình ảnh “ nắng hồng” gợi nét duyên dáng, trẻ trung của buổi rạng đông trên biển. Trải qua một đêm dài trên biển, giờ đây đoàn thuyền lại chạy hết tốc lực trở về lục địa cho kịp phiên chợ sáng:
“Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trờiMặt trời đội biển nhô màu mớiMắt cá huy hoàng muôn dặm khơi”
Lời hát đầy lạc quan lại ngân vang chứa niềm tin, nghị lực sống dẻo dai của người dân làng chài. Chi tiết “ mặt trời” tỏa vầng sáng tươi mới khắc tạc một rạng đông diễm lệ, huy hoàng. Nơi khoang thuyền đầy ắp cá cũng chứa đựng hàng nghìn mặt trời bé con, nới thắp sáng niềm vui sống mãnh liệt.
Bằng thể thơ thất ngôn mang âm hưởng hào hùng, khỏe khoắn, thi sĩ Huy Cận ko chỉ phác họa hình ảnh tráng lệ của thiên nhiên quốc gia và cuộc sống lạc quan, líu tíu của người dân lao động mà còn thể hiện tình yêu, niềm tự hào của một thi nhân.
Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá – mẫu 2
Huy Cận tên khai sinh là Cù Huy Cận, quê ở Hà Tĩnh là một thi sĩ nổi tiếng trong phong trào thơ Mới. Sau cách mệnh, ông tiếp tục sáng tác và trở thành thi sĩ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” được sáng tác năm 1958 nhân một chuyến đi thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh. Bài thơ là khúc tráng ca ngợi ca vẻ đẹp khỏe khoắn của con người lao động trong sự phối hợp với vẻ đẹp tráng lệ của thiên nhiên kỳ vĩ.
Mở đầu bài thơ là cảnh hoàng hôn trên biển vừa diễm lệ, huyền ảo, lộng lẫy, rực rỡ nhưng cũng ko kém phần huy hoàng, hùng vĩ, tràn đầy sức sống:
“Mặt trời xuống biển như hòn lửaSóng đã cài then đêm sập cửa”
Câu thơ mở đầu với giải pháp nghệ thuật so sánh gợi ra cảnh mặt trời xuống biển thật ngoạn mục, rực rỡ, tráng lệ, khác hẳn chiếc thê lương thường thấy trong thơ cổ: “Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn”. Lúc mặt trời nhập vào lòng biển thì cũng là lúc bóng đêm bao phủ khắp nơi. Vũ trụ bát ngát rộng to như ngôi nhà khổng lồ mà màn đêm là cánh cửa sập xuống, mỗi lượn sóng như những chiếc then cài. Giải pháp nghệ thuật nhân hóa làm thiên nhiên trở nên sắp gũi với con người.
Lúc thiên nhiên vào trạng thái ngơi nghỉ thì con người khởi đầu một ngày lao động mới:
“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơiCâu hát căng buồm cùng gió khơi”
Tới đây ta nhận thấy sở hữu sự đối lập giữa hoạt động của thiên nhiên và con người, Điều đó tạo nên tư thế làm chủ cuộc sống của người dân chài. Hình ảnh “Đoàn thuyền” gợi ra ko khí đông vui tấp nập đầy khí thế của cảnh ra khơi. Từ “lại” cho thấy đây là công việc hằng ngày. Vượt trội trong khổ thơ là hình ảnh ẩn dụ: “Câu hát căng buồm cùng gió khơi” thật thơ mộng, khỏe khoắn và lãng mạn. Đó là tiếng hát tràn đầy niềm vui, niềm lạc quan của người dân chài lúc được làm chủ thiên nhiên quốc gia, làm chủ công việc mà họ yêu thích, gắn bó. Đoàn thuyền ra khơi với khí thế khẩn trương, hăm hở và niềm vui phơi phới hứa hứa vào những thành tựu tốt đẹp.
Ko chỉ hát để đưa con thuyền ra khơi mà ngư gia còn hát để đưa cá vào lưới:
“Hát rằng: cá bạc biển Đông lặngCá thu biển Đông như đoàn thoiĐêm ngày dệt biển muôn luồng sáng”
Tới dệt lưới ta, đoàn cá ơi!”Câu hát là lời cầu mong biển lặng sóng yên để đoàn thuyền ra khơi được an toàn. Câu hát còn là lời cầu mong cho ngư gia bắt được nhiều cá. Giọng thơ ngọt ngào, ngân dài, vang xa ẩn chứa tấm lòng hiền từ của người dân chài.
Bốn khổ thơ tiếp theo tả cảnh đánh cá trên biển vào đêm trăng. Trên chiếc nền hùng vĩ, mĩ lệ, đoàn thuyền hiện lên thật đẹp:
“Thuyền ta lái gió với buồm trăngLướt giữa mây cao với biển bằng”
Câu thơ tả thực đậm chất lãng mạn, biển cả bát ngát hiền hòa, con thuyền sở hữu gió làm bánh lái, sở hữu trăng làm cánh buồm đang lướt đi như bay lên giữa trời cao biển rộng. Vẫn con người lao động đấy nhưng cảm hứng lãng mạn và văn pháp phóng đại đã đưa hình ảnh thân thuộc tới kì vĩ, to lao. Cả vũ trụ như quây quần bên đoàn thuyền, ko còn cảm giác nhỏ bé, lẻ loi của con người như trước cách mệnh, mà ở đây con người lao động được tôn vinh mang tầm vóc và sức mạnh phi thường sánh ngang cùng vũ trụ. Đoàn thuyền bước vào trận đánh hừng hực khí thế và niềm tin:
“Ra đậu dặm xa dò bụng biểnDàn đan thế trận lưới vây giăng”
Nhịp thở dồn dập, líu tíu, lôi cuốn, con người chủ động dò bụng biển tiến vào khơi xa và thiên nhiên biển cả cũng góp sức với con người trên con đường lao động khám phá.
Khổ bốn là lời bài hát của người lao động ngợi ca sự phong phú giàu sở hữu của biển cả:
“Cá nhụ cá chim cùng cá đé,Cá song lóng lánh đuốc đen hồng.Chiếc đuôi em quẫy trăng vàng chóe,Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long”
Giải pháp nghệ thuật liệt kê và miêu tả đã làm rõ vẻ đẹp muôn màu của biển cả lúc về đêm. Biển cả như một bức tranh sơn mài rực rỡ sắc màu với ánh sáng của trăng, của sao, của đuôi cá quẫy lóng lánh. Câu thơ cuối gợi về nhịp sống của vũ trụ trong màn đêm huyền ảo. Thi sĩ nhường như đang mở rộng lòng mình để đón nhận những điều kì diệu của cuộc sống.
Tiếng hát khỏe khoắn, cường tráng lại vang lên giữa bát ngát trời đất:
“Ta hát bài ca gọi cá vàoGõ thuyền đã sở hữu nhịp trăng cao”
Người dân chài vừa làm việc vừa hát bài ca gọi cá vào lưới. Tiếng hát đã làm khuấy động bầu trời đêm, vừa ngợi ca vẻ đẹp của người lao động vừa như mời gọi thiên nhiên tham gia vào buổi lao động. Một lần nữa, Huy Cận sử dụng yếu tố lãng mạn. Trăng lên cao như sà xuống, muôn vàn ánh trăng tan theo làn sóng vỗ vào mạn thuyền, như gõ nhịp cho lời bài ca. Chất lãng mạn bao trùm bức tranh lao động làm công việc trở nên nhẹ nhõm, đẹp và nên thơ. Giải pháp nghệ thuật so sánh: “Biển cho ta cá như lòng mẹ. Nuôi to đời ta tự buổi nào” nhấn mạnh vẻ đẹp đẽ, giàu sở hữu, phong phú và biết bao ân tình, nhân hậu của biển cả quê hương. Ẩn chứa trong từng dòng thơ là tấm lòng hàm ơn của người dân chài với biển mẹ bao dung.
Khổ thơ thứ sáu tạo dựng về hình ảnh của người lao động và màu của rạng đông. Hình ảnh người lao động khỏe mạnh, vạm vỡ được gợi ra từ câu thơ: “Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng”. Chỉ với một từ “xoăn”, thi sĩ vừa miêu tả những bắp tay rắn chắc, cuồn cuộn đầy sức mạnh của người dân chài vừa nói lên được kết quả tốt đẹp của chuyến ra khơi.
Hay nhất bài thơ là khổ thơ cuối cùng. Tác giả đã sử dụng kết cấu đầu cuối tương xứng để làm hoàn thiện chuyến ra khơi của người dân chài. Câu hát vui tươi, khỏe khoắn một lần nữa được chứa lên, đó là khúc ca khải hoàn thắng lợi. Đoàn thuyền trở về trong ánh rạng đông:
“Mặt trời đội biển nhô màu mới”
Câu thơ gợi lên ko gian bát ngát sắc hồng của rạng đông tràn ngập màu mới của một ngày tươi đẹp, đó là ánh sáng của công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc. Trong ko gian tươi đẹp của rạng đông, đoàn thuyền đánh cá trở về:
“Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”
Nghệ thuật nhân hóa cùng lối nói phô trương, phóng đại đặc trưng là hình ảnh thơ liên tưởng độc đáo, kì vĩ đã vẽ ra tư thế, tầm vóc của đoàn thuyền đặt ngang tầm với mặt trời, chủ thể của vũ trụ. Tư thế của đoàn thuyền cũng là tư thế của người lao động hiên ngang, hào hùng, mạnh mẽ. Nghệ thuật phóng đại “Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi” gợi ra vẻ đẹp bát ngát, hùng vĩ, phong phú, giàu sở hữu của biển cả quê hương, của thiên nhiên quốc gia dưới con mắt con người giữa cuộc sống mới.
Bài thơ sở hữu sự kết hợp phối hợp giữa hiện thực và lãng mạn, hình ảnh thơ tươi sáng, đẹp đẽ, xúc cảm mãnh liệt. Những giải pháp nghệ thuật được sử dụng linh hoạt tạo cho hình ảnh thơ nhiều ý nghĩa.
Bài thơ là một bức tranh đẹp, một bản hùng ca hoành tráng và phấn khởi về thiên nhiên và con người. Phải sở hữu tình yêu sâu nặng, sự gắn bó bền chặt giữa con người với thiên nhiên, Huy Cận mới sở hữu thể biểu hiện được một cách sảng khoái tới thế.
Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá – mẫu 3
Đoàn thuyền đánh cá được coi là khúc tráng ca ngợi ca cuộc sống mới. Tác giả Huy Cận sau chuyền đi thực tế tại vùng mỏ Quảng Ninh. Bài thơ sở hữu nhiều đặc sắc về mặt nghệ thuật. Bài thơ sở hữu hình ảnh tráng lệ về thiên nhiên và con người lao động thể hiện sự hòa giữa thiên nhiên và con người.
Khổ thơ trước tiên trong bài thơ Đoàn thuyền đánh cá thể hiện lên bước đi chầm chậm của thời kì: Cảnh biển vô cùng tráng lệ lúc hoàng hôn cũng là thời khắc đoàn thuyền nhô lên tách bến ra khơi.
Mặt trời xuống biển như hòn lửaSóng đã cài then, đêm sập cửa.Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Với tài năng văn pháp già dặn. Tác giả Huy Cận miêu tả thiên nhiên bằng sức tưởng tượng phong phú, Hai dòng thơ đầu hình ảnh thiên nhiên với sự kết hợp nối nhân hoá và so sánh thú vị. Mặt trời xuống biển tức thị mặt trời đang chìm dần về phía tây. Lúc đấy mặt trời được ví von với hòn than đỏ rực từ từ lặn xuống biển. Vũ trụ được ví như một ngôi nhà khổng lồ. Sóng biển thành gia chủ cài then sập cửa. Vũ trụ yên nghỉ, thiên nhiên đi vào cõi yên tĩnh, còn đoàn thuyền thì sao? Đoàn thuyền đánh cá ra khơi ko phải từng chiếc thuyền lẻ tẻ đi biển mà là cả Một đoàn thuyền, Một sức mạnh to của thế cục thay đổi. Chữ hai là sự khẳng định nhịp độ lao động của dân chài đã ổn định đi vào nền nếp trong hoà bình. Họ ra đi trong lời ca tiếng hát hâm hở, sôi nổi hào hứng. Gió biển thổi mạnh cánh buồm no gió căng lên. Tiếng hát ra khơi, buồm căng là 3 chi tiết nghệ thuật mang tính chất tượng trưng diễn tả ý thức phấn khởi hăng say và khí thế ra khơi của ngư đoàn vùng biển. khổ thơ thứ nhất hiện lên hai hình ảnh đối lập thiên nhiên yên nghỉ còn con người lao động hào hứng.
Đoàn thuyền ra khơi trong khí thế hào hùng vui tươi, sảng khoái lời ca tiếng hát ra khơi ko dứt vì sự giàu sở hữu tiềm tàng trong lòng biển quê hương:
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,Cá thu biển Đông như đoàn thoiĐêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.Tới dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Điệp ngữ biển đông nhằm xác định chủ quyền dân tộc, nghệ thuật ẩn dụ, so sánh diễn tả xác thực màu sắc và hình dáng của cá mà còn nói nói tới trị giá và sự đông đúc của cá thu trên biển. Thi sĩ còn nhân hoá những loài cá dưới biển bằng lời mời gọi thân yêu, cá ơi, dệt lưới ta. Lời thơ thể hiện ước mong niềm tin chuyến ra khơi này thắng lợi.
Khổ thơ thứ 3 của bài thơ nói về cảnh đánh cá một đêm trăng trên vịnh Hạ Long. Đoàn thuyền đang làm chủ vùng biển, họ tích cực trình tự trên biển của mình.
Thuyền ta lái gió với buồm trăngLướt giữa mây cao với biển bằng,Ra đậu dặm xa dò bụng biển,Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Hình ảnh mới lạ với văn pháp nhân hoá giàu tưởng tượng thiên nhiên kết hợp hài hoà với con người trăng làm buồm, gió cầm lái hướng dẫn thuyền đi, Vậy là trời mây nước cùng hợp lực đưa thuyền ra xa. Đoàn thuyền thực hiện công việc theo trình tự, Thuyền đầu dò tìm luồng cá rồi giăng lưới. Họ là những con người lao động tích cực giữa bát ngát biển trời. Khổ thơ diễn tả tâm trạng vui tươi của đoàn thuyền lúc đánh cá trên biển.
Khổ 3 trong bài thơ thể hiện tư thế con người tự do làm chủ cuộc sống, làm chủ biển trời thì khổ 4 thi sĩ hướng tầm nhìn xuống lòng biển. Vẻ đẹp và tiềm năng dồi dào của biển hiện lên giữa đêm trăng. Thi sĩ liệt kê khá rộng rãi những loài cá với đầy màu sắc. đuối đen hồng, là hình ảnh gợi tả bầy cá sóng phản chiếu ánh trăng như lễ hội rước đuốc, Đồng thời tác giả còn nhân hoá những loài cá đuôi em quẫy, làm ánh lên màu sắc của cá. Sau rốt là nhịp thở của vũ trụ về đêm “Đêm thở”. Là nối nhân hoá sinh động diễn tả cảnh sóng vỗ rì rào. Hàng triệu giọt nước tung bay chiếu ánh sáng trắng tạo lên nghìn sao leo đỉnh đầu đoàn thuyền vẫn chứa cao tiếng đây là lời ngợi ca sự giàu sở hữu của biển.
Ta hát bài ca gọi cá vào,Gõ thuyền đã sở hữu nhịp trăng cao,Biển cho ta cá như lòng mẹ,
Nuôi to đời ta tự buổi nào.Qua nhịp thở của vũ trụ về đêm. Đoàn thuyền hứng khởi chứa cao tiếng hát mời gọi cá vào lưới. Vẫn với giải pháp nhân hoá thân thuộc trăng soi bóng nước sáng lăn tăn bóng trăng đập vào thuyền. Tạo thành tác động trăng gõ thuyền để giúp người xua cá vào. Nghệ thuật nhân hoá kết hợp so sánh biển với lòng mẹ để nói lên niềm tự hào. Giọng thơ rét mướt chứa chan tình nghĩa.
Khổ 6 lúc trăng đã xế ngang đầu, vũ trụ đi tới nửa đêm về sáng cũng là thời khắc chín muồi để đoàn thuyền thu hoạch mẻ cá đầy lưới.
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng,Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng,Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông,Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Bầu trời sao đã thưa và mờ, cảnh kéo lưới được miêu tả đầy ấn tượng, Những cánh tay rắn chắc kéo lưới, xoăn tay. “Chùm cá nặng” là hình ảnh ẩn dụ được mùa cá. Trên khoang thuyền đầy ắp những loại cá vẩy bạc, đuôi vàng. Một lần nữa cho thấy nghệ thuật sử dụng màu sắc của thi sĩ rất điêu luyện. Sắc cá dưới ánh trăng, đuôi cá được miêu tả thật tuyệt vời.
Khổ thơ cuối thể hiện xúc cảm mạnh mẽ, hình ảnh con người vội đưa thuyền quay về bến cũ.
Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá – mẫu 4
“Đoàn thuyền đánh cá” được thẩm định là một trong những bài thơ ngợi ca lao động rất hay và đẹp. Từ hình ảnh, những giải pháp tu từ đều đầy chất thơ lãng mạn. Dưới đây là bài phân tích bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” để những bạn học trò tham khảo.
Chỉ với 4 câu thơ trước tiên, Huy Cận đã vẽ nên một sườn cảnh hoàng hôn rực rỡ. Mang mặt trời như “hòn lửa”, sở hữu màn đêm ập xuống nhanh như “sập cửa”. Và đó cũng là lúc đoàn thuyền đánh cá ra khơi cùng những “câu hát căng buồm” đầy sức sống. Đó cũng là khí thế hừng hực xây dựng quốc gia. Người dân chài ngợi ca sự giàu đẹp của biển, của những loài cá tôm đầy ắp biển nuôi sống mình mỗi ngày.
Hát rằng: Cá bạc biển Đông lặngCá thu biển Đông như đoàn thoiĐêm ngày dệt biển muôn luồng sáng.Tới dệt lưới ta, đàn cá ơi!
Vẻ đẹp của biển đã xoa dịu đi nỗi vất vả của công việc chài lưới. Tác giả sử dụng những từ ngữ rất thơ “lái gió”, “buồm trăng”, “lướt”, “dò bụng biển”… Công việc dù sở hữu nặng nhọc nhưng giữa biển trời bát ngát lại giống một cuộc dạo chơi đầy thi vị. Huy Cận ngợi ca từng loại cá như gọi những gì thân yêu, quý báu nhất. Đó là châu ngọc của biển cả, là món quà mẹ biển tặng thưởng cho mỗi người con của mình:
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,Cá song lóng lánh đuốc đen hồngCái đuôi em quẫy trăng vàng chóe.Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Ánh trăng “vàng chóe” lóng lánh trên mặt nước, hòa cùng ánh bạc của vảy cá lóng lánh. Bài ca của những ngư gia vẫn thiết tha mạnh mẽ. Cả biển cả và con người như hòa vào làm một.
Hai khổ thơ cuối là cảnh rạng đông ngày mới rạng rỡ trên biển. Ngư gia khẩn trương kéo lưới “chạy đua” vào bờ. Bóng họ in trên rạng đông buổi sớm đầy mạnh mẽ: “kéo xoăn tay chùm cá nặng”. Khoang tàu đầy ắp cá thể hiện sự hoan hỉ và giàu sở hữu của biển khơi. Hình ảnh đoàn tàu “chạy đua cùng mặt trời” vừa khỏe khoắn, vừa hào hùng. Đó là sức mạnh của con người chinh phục thiên nhiên, làm giàu quê hương, xây dựng quốc gia.
Phân tích bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” để thấy đây là bài ca lao động đầy hăng say, hứng khởi. Là những lời ngợi ca người dân lao động chuyên cần, thiện lương và mạnh mẽ. Đây cũng là hình tượng con người thời đại mới tự hào và vững vàng với tương lai tươi sáng.
Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá – mẫu 5
Đoàn thuyền đánh cá được Huy Cận sáng tác năm 1958, trong chuyến đi thực tế tại vùng mỏ Hòn Gai. Bài thơ là khúc tráng ca ngợi ca con người lao động với ý thức làm chủ và niềm vui, niềm tin trước cuộc sống mới trong những năm đầu xây dựng quốc gia.
Bài thơ là sự kết hợp của hai nguồn cảm hứng: cảm hứng lãng mạn, tràn đầy niềm vui, sự hào hứng trong thời kỳ miền Bắc bước vào xây dựng cuộc sống mới và cảm hứng vũ trụ vốn là nét vượt bậc trong hồn thơ Huy Cận. Sự gặp gỡ, giao hoà của hai nguồn cảm hứng đó đã tạo nên những hình ảnh rộng to, tráng lệ, lung linh như những bức tranh sơn mài của bài thơ.
Đoàn thuyền ra khơi được miêu tả trong một sườn cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp:
Mặt trời xuống biển như ngọn lửa.Sóng đã cài then đêm sập cửa.
Nghệ thuật so sánh và nhân hoá được sử dụng thật độc đáo. Mặt trời được ví như hòn lửa đang lặn dần vào lòng biển. Vũ trụ như một ngôi nhà to, màn đêm xuống mau khép lại ánh sáng như đóng sập cánh cửa khổng lồ mà những lượn sóng là chiếc then cài. Ngày đã khép lại, vũ trụ như đang bước vào trạng thái thư giãn sau một ngày lao động thì chính lúc đấy một ngày lao động mới của người dân đánh cá lại khởi đầu:
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Lúc vị chủ sở hữu thứ nhất của thiên nhiên là mặt trời đi ngủ thì vị chủ sở hữu thứ hai – những người dân chài của cuộc sống mới lại mở cửa đêm để ra biển đánh cá. Công việc của những người dân chài diễn ra như một nhịp sống đều đặn trở thành thân thuộc, nền nếp. Nếu như sức sống của thiên nhiên như ngừng lại thì sự sở hữu mặt của đoàn thuyền như tiếp nối nhịp sống đó. Dù đã cài then, sập cửa nhưng biển ko chìm trong lạnh lẽo hoang vu mà trái lại biển đang là chứng nhân cho sự làm việc hăng say, ko nghỉ của những người lao động:
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Câu thơ xuất hiện ba sự vật khác biệt là câu hát, căng buồm và gió khơi nhưng lại được gắn kết, hoà quyện với nhau. Tiếng hát khỏe khoắn của cả tập thể hoà với tiếng gió thổi căng buồm đẩy thuyền phăng phăng rẽ sóng. Câu hát là niềm tin, sự phấn chấn của người lao động. Sự kết hợp của nhịp độ gấp gáp khẩn trương ở hai câu đầu với chiếc thanh thoát, đĩnh đạc của nhịp thơ hai câu sau đã vẽ nên bức tranh hào hùng về cảnh đoàn thuyền ra khơi. Khổ thơ còn là sự kết hợp của những liên tưởng táo tợn với những phép tu từ so sánh, nhân hoá đặc sắc đã giúp tác giả thể hiện khúc ca ra khơi hào hùng của người dân chài.
Ko chỉ hát lúc ra khơi mà những con người lao động luôn chứa tiếng hát hòa cùng với công việc của mình. Tiếng hát là mong ước, là niềm tin thu hoạch:
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,Cá thu biển Đông như đoàn thoi.
Từ con cá bạc báo biển lặng, biển hiện lên trong đêm như một sườn cửi to và đẹp. Cá thu từng đoàn rẽ nước toả sáng, di chuyển như những con thoi. Sự liên tưởng từ sườn cửi dệt tới sườn cửa biển là sự liên tưởng độc đáo, là kết quả của sự quan sát thực tế. Qua sự liên tưởng đấy, trong xúc cảm vũ trụ của Huy Cận biển ko còn xa lạ mà trở nên sắp gũi. Trong lời hát của người ngư gia, biển thật giàu sở hữu:
Ngày đêm dệt biển muôn luồng sáng.Tới dệt lưới ta, đoàn cá ơi!
Vật liệu biển dồi dào, chỉ cần một tiếng gọi để thu cá vào lưới. Khổ thơ mang âm hưởng của dòng cảm hứng vũ trụ với sự lãng mạn của tâm hồn đã làm nên những khúc ca hoành tráng của người lao động.
Trên chiếc nền tráng lệ của thiên nhiên là sức mạnh của cánh buồm, sức mạnh của con người làm chủ biển cả:
Thuyền ta lái gió với buồm trăngLướt giữa mây cao với biển bằng,
Thuyền sở hữu lái, sở hữu buồn nhưng lái bằng gió, buồm là buồm trăng. Đoàn thuyền lướt đi trong đêm ko phải bằng sức mạnh của con người mà bằng sức mạnh của câu hát hòa cùng sức mạnh của gió, cùng hưởng sức mạnh của trăng. Bởi vậy mà thuyền như lướt đi, như bay lên. Con thuyền đánh cá còn nhỏ bé qua cảm hứng vũ trụ đã trở nên kì vĩ, khổng lồ, sánh ngang tầm với vũ trụ. Và trên con thuyền đấy, người như dần hiện lên trong tư thế làm chủ:
Ra đậu dặm xa dò bụng biển,Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Đã qua rồi thời con người còn nhỏ bé, đơn độc trước sức mạnh bí mật của biển cả. Mang trong mình khí thế của người làm chủ, biển như hẹp lại để con người ra đậu dặm xa, dàn đan thế trận và dò bụng biển để con người tìm tòi, khám phá. Họ tử tế ra những nơi xa để bắt thiên nhiên phục vụ. Họ – những dân chài mang theo cả sức trẻ, sức khỏe, mang theo cả sự tìm tòi, khám phá để tung phá toàn cầu bí hiểm của thiên nhiên. Việc đánh bắt đấy như một trận chiến mà mỗi người lao động như một đội viên.
Hát lúc ra khơi, hát cho cuộc hành trình và những người lao động còn hát để ngợi ca sự giàu đẹp của biển cả:
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,Cá song lóng lánh đuốc đen hồng,Chiếc đuôi em quẫy trăng vàng chóe.
Những loài cá được kể tên: cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song đã nói lên sự phong phú, giàu sở hữu của biển. Ko chỉ, giàu mà biển còn rất đẹp:
Cá song lóng lánh đuốc đen hồng,
Dưới ánh trăng, cá song quẫy mặt nước. Thân cá sở hữu khoang màu hồng lóng lánh như ánh sáng chuyển động dưới làn nước biển. Đoạn thơ mang nhiều màu sắc, ánh sáng: ánh sáng đen hồng, lóng lánh của cá song, ánh sáng vàng chóe của trăng vỡ trên mặt nước. Những gam sắc ánh sáng hòa cùng bóng tối của màn đêm tạo ra bức tranh sơn mài lóng lánh sắc màu, biển lại như thấy tương đối thở:
Bài giảng: Đoàn thuyền đánh cá – Cô Nguyễn Dung (Thầy giáo )
Mục lục Văn mẫu | Văn hay 9 theo từng phần:
doan-thuyen-danh-ca.jsp
Những loạt bài lớp 9 khác
Chuyên mục: Văn học
