Phân tích Vợ nhặt của Kim Lân ko chỉ thấy được tình trạng thê thảm của những người nông dân trong nạn đói năm 1945 mà còn tụng ca bản tính tốt đẹp và sức sống kì diệu của họ. Nổi trội lên đó là bà cụ Tứ, nhân vật Tràng và người vợ nhặt.
Dàn ý phân tích truyện Vợ Nhặt
I. Mở bài:
- Kim Lân là cây bút viết truyện ngắn giỏi, ông tập trung viết về cảnh nông thôn, hình tượng người nông dân lao động.
- Vợ nhặt rút từ tập Con chó xấu xí, là truyện ngắn đặc sắc viết về người nông dân, miêu tả tình trạng thê thảm của họ trong nạn đói năm 1945, nhưng cũng ngợi ca bản tính tốt đẹp và sức sống kì diệu của họ.
II. Thân bài:
1. Ý nghĩa nhan đề
“Vợ nhặt”: nhặt được vợ, thể hiện sự rẻ rúng của thân phận con người và phản ánh tình cảnh thê thảm của con người trong nạn đói.
2. Tình huống truyện
- Tình huống: Tràng - một người dân ngụ cư xấu xí bỗng dưng lại sở hữu vợ mà lại là nhặt được, theo về ko.
- Đây là một tình huống độc đáo, bất thần: với chính Tràng (hoàn cảnh của Tràng khó mà lấy được vợ nhưng nghiễm nhiên sở hữu vợ theo ko về, tự ngờ ngờ mình đã sở hữu vợ ư), với những người xung quanh (thắc mắc bàn tán), với bà cụ Tứ.
- Tình huống ngang trái: hoàn cảnh gia đình và xã hội (khuông cảnh nạn đói) ko cho phép Tràng lấy vợ, cả hai vợ chồng đều là những người cùng cực, khó sở hữu thể trở thành chỗ dựa cho nhau.
3. Nhân vật Tràng
- Hoàn cảnh gia đình: dân ngụ cư bị khinh bỉ, cha mất sớm, mẹ già, nhà ở tồi tàn, cuộc sống cập kênh, ..., bản thân: xấu xí, thô kệch, “hai con mắt nhỏ tí”, “hai bên quai hàm bạnh ra”, thân hình to to vập vạp, trí tuệ ngờ nghệch, vụng về về, ...
a. Gặp gỡ và quyết định nhặt vợ
- Lần gặp 1: lời hò của Tràng chỉ là lời nói đùa của người lao động chứ ko sở hữu ý tình gì với cô gái đẩy xe cùng mình.
- Lần gặp 2:
- Lúc bị cô gái mắng, Tràng chỉ cười toét mồm và mời cô ta ăn dù ko dư dả gì. Đó là hành động của người nông dân hiền lành tốt bụng.
- Lúc người phụ nữ quyết định theo mình về: Tràng trợn nghĩ về việc đèo bòng thêm mồm ăn, nhưng rồi tặc lưỡi “chậc, kệ”. Đây ko phải quyết định của kẻ xốc nổi mà là thái độ dũng cảm, chấp nhận hoàn cảnh, khát khao hạnh phúc, thương yêu người cùng hoàn cảnh.
- Đưa người phụ nữ lên chợ tỉnh tậu đồ: diễn tả sự nghiêm túc, chu đáo của Tràng trước quyết định lấy vợ.
b. Trên phố về
- Vẻ mặt “sở hữu dòng gì hớn hở khác thường”, “tủm tỉm cười một mình”, “cảm thấy vênh vênh tự mãn”, ... Đó là tâm trạng hạnh phúc, hãnh diện.
- Sắm dầu về thắp để lúc thị về nhà mình căn nhà trở nên sáng sủa.
c. Lúc về tới nhà
- Xăm xăm bước vào thu vén sơ qua, thanh minh về sự bừa bộn vì thiếu bàn tay của phụ nữ. Hành động ngượng nghịu nhưng chân thật, mộc mạc.
- Lúc bà cụ Tứ chưa về, Tràng sở hữu cảm giác “sờ sợ” vì lo rằng người vợ sẽ bỏ đi vì gia đạo quá khó khăn, sợ hạnh phúc sẽ tuột khỏi tay.
- Sốt ruột trông mong bà cụ Tứ về để thưa chuyện vì trong cảnh đói khổ vẫn phải nghĩ tới quyết định của mẹ. Đây là biểu hiện của đứa con biết lễ nghĩa.
- Lúc bà cụ Tứ về: thưa chuyện một cách trịnh trọng, biện minh lí do lấy vợ là “phải duyên”, căng thẳng mong mẹ xây dựng. Lúc bà cụ Tứ tỏ ý mừng lòng Tràng thở phào, ngực nhẹ hẳn đi.
d. Sáng hôm sau lúc tỉnh dậy
- Tràng nhận thấy sự thay đổi kì lạ của ngôi nhà (sân vườn, ang nước, quần áo, ...), Tràng trông thấy vai trò và vị trí của người phụ nữ trong gia đình. Cũng thấy mình trưởng thành hơn.
- Lúc ăn cơm trong suy nghĩ của Tràng là hình ảnh đám người đói và lá cờ bay phơ phới. Đó là hình ảnh báo hiệu sự đổi đời, con đường đi mới.
- Nhận xét: Từ lúc nhặt được vợ nhân vật đã sở hữu sự biến đổi theo chiều hướng tốt đẹp. Qua sự biến đổi này, nhà văn tụng ca vẻ đẹp của những con người trong dòng đói.
4. Nhân vật người vợ nhặt
a. Lai lịch
- Ko sở hữu quê hương gia đình: sở hữu thể thấy nạn đói năm 1945 đã làm biết bao con người bị dứt khỏi quê hương, gia đình.
- Tên tuổi cũng ko sở hữu và qua tên gọi “vợ nhặt”: thấy được sự rẻ rúng của con người trong cảnh đói.
b. Chân dung
- Ngoại hình: quần áo xờ xạc như tổ đỉa, gầy sọp, khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn hai con mắt.
- Lần thứ nhất: lúc nghe câu hò vui của Tràng, thị đã vui vẻ trợ giúp, đây chính là sự hồn nhiên vô tư của người lao động nghèo.
- Lần thứ hai:
- Thị sưng sỉa mắng Tràng, từ chối ăn trầu để được ăn một thứ sở hữu trị giá hơn, lúc được mời ăn tức thì ngồi sà xuống, mắt sáng lên, “ăn một chặp bốn bát bánh đúc”.
- Lúc nghe Tràng nói đùa “đằng đấy sở hữu về với tớ ... cùng về”, thị đã theo về thật bởi trong dòng đói khổ, đó là thời cơ để thị bấu víu lấy sự sống.
- Nhận xét: Dòng đói khổ ko chỉ làm biến dạng ngoại hình mặc cả tư cách con người. Người đọc vẫn thông cảm sâu sắc với thị vì đó ko phải là bản tính mà do dòng đói xô đẩy.
c. Phẩm chất
- Sở hữu khát vọng sống mãnh liệt:
- Quyết định theo Tràng về làm vợ dù ko biết về Tràng, chấp nhận theo ko về ko cần sính nghi vì thị sẽ ko phải sống cảnh lang thang đầu đường xó chợ.
- Lúc tới nhà thấy hoàn cảnh nghèo khổ, trái ngược lời tuyên bố “rích bố cu”, thị “nén một tiếng thở dài”, dù ngao ngán nhưng vẫn chịu đựng để sở hữu thời cơ sống.
- Thị là người ý tứ và nết na:
- Trên phố về, thị cũng rón rén e thẹn đi sau Tràng, đầu khá cúi xuống, thị ngại ngùng cho thân phận vợ nhặt của mình.
- Lúc vừa về tới nhà, Tràng đon đả mời ngồi, chị ta cũng chỉ dám ngồi mớm ở mép giường, hai tay ôm khư khư dòng thúng, thể hiện sự ý tứ lúc chưa xác lập được vị trí trong gia đình.
- Lúc gặp mẹ chồng, ngoài câu chào thị chỉ cúi đầu, “hai tay vân vê tà áo đã rách bợt”, thể hiện sự lúng túng ngượng nghịu.
- Sáng hôm sau, Thị dậy sớm quét tước nhà cửa, ko còn dòng vẻ “chao chát, chỏng lỏn” mà hiền hậu, đúng mực.
- Lúc ăn cháo cám, mới nhìn “mắt thị tối lại”, nhưng vẫn điềm nhiên và vào mồm thể hiện sự nể nang, ý tứ trước người mẹ chồng, ko làm bà buồn.
- Nhận xét: Dòng đói sở hữu thể cướp đi phẩm giá trong khoảnh khắc nào đó chứ ko vĩnh viễn cướp đi được tâm hồn con người.
- Thị còn là người sở hữu niềm tin vào tương lai: kể chuyện phá kho thóc trên Thái Nguyên, Bắc Giang để thắp lên hi vọng cho cả gia đình, đặc trưng là cho Tràng.
- Nêu cảm nhận chung về hình tượng người vợ nhặt sau lúc phân tích.
5. Nhân vật bà cụ Tứ
- Giới thiệu nhân vật: dáng đi lụm cụm, chậm chạp, run rẩy, vừa đi vừa ho khúng khắng, lẩm nhẩm tính toán theo thói quen người già.
- Bà ngạc nhiên trước sự đon đả của đứa con trai ngờ nghệch, ngạc nhiên trước sự xuất hiện của người phụ nữ lạ.
- Bà hiểu ra “biết bao nhiêu cơ sự”, “mắt bà nhòa đi”: thương cho con trai phải lấy vợ nhặt, mà trong cảnh đói khát mới lấy được vợ, thương cho người phụ nữ khốn khổ cùng đường mới phải lấy con trai bà.
- Bà đối xử tốt với nàng dâu mới: “Con ngồi đây ... đỡ mỏi chân”, nói về tương lai với niềm lạc quan, khuyên bảo những con làm ăn, ...
- Nhận xét: bà cụ Tứ là người mẹ hiền từ, chất phác, nhân hậu.
III. Kết bài:
- Khái quát trị giá nghệ thuật xây dựng nhân vật: đặt nhân vật vào tình huống ngang trái, độc đáo để nhân vật bộc lộ tâm trạng, tích cách; miêu tả tâm lí nhân vật, tiếng nói bình dị, sắp gũi.
- Tác phẩm chứa đựng trị giá nhân đạo sâu sắc, phản ánh trung thực tình cảnh người nông dân trong nạn đói, mặt khác cũng phản ánh bản tính tốt đẹp và sức sống mãnh liệt của họ.
Sơ đồ tư duy phân tích Vợ nhặt
Sơ đồ phân tích Vợ nhặt
Phân tích tác phẩm Vợ nhặt
Tác phẩm “Vợ Nhặt” của nhà văn Kim Lân Đã phản ánh rất trung thực cuộc sống khốn khó của người nông dân Việt Nam trước CMT8. Cuộc sống của họ bị đàn áp và dồn tới tận cùng lúc mà sinh mạng của con người rẻ rúm. Hình tượng người vợ nhặt ko tên trong truyện ngắn chính là nhân chứng hùng hồn cho giai đoạn khốn khó của nhân dân ta.
Truyện ngắn “Vợ Nhặt” chỉ xoay quanh 3 nhân vật chính của một gia đình thuộc xóm ngụ cư đó là: anh cu Tràng, bà cụ Tứ và nhận vật thị vợ nhặt của Tràng. Người phụ nữ này tuy ko sở hữu tên nhưng dưới ngòi bút tài hoa của Kim Lân đã được hiện ra rõ nét với số phận và tính cách riêng. Vợ của Tràng cũng như hàng nghìn, hàng vạn người phụ nữ cùng thời. Họ bị xã hội phong kiến đàn áp tới mức vì sự sống mà phải tự “bán rẻ” mình đi làm vợ nhặt của người mới quen.
Nhân vật vợ nhặt xuất hiện ngay từ đầu chuyện với một dáng vẻ rất đáng thương, Thị trông gầy yếu xanh xao ngồi vêu trước cửa kho thóc, quần áo thì rách xờ xạc, mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn hai con mắt. Lúc mới gặp Tràng thìa là người đanh đá, táo tợn tới mức trở nên trơ trẽn. Thị nghe thấy anh chàng phu xe bò hát một câu bâng quơ: “Muốn ăn cơm trắng với giò này. Lại đây mà đẩy xe bò với anh nì”. Thị đã chạy ra cong cớn, ton ton đẩy xe cho Tràng. Và lần thứ hai lúc gặp lại Tràng, thị đã sưng sỉa dòng mặt lên mắng anh: “Điêu. Người vậy mà điêu”. Lúc thấy Tràng sở hữu vẻ dễ bắt nạt thị liền cong cớn hơn. Rồi Tràng cũng phải chiều lòng cho thị ăn bánh đúc. Thấy ăn hai con mắt trũng hoáy của thị sáng bừng lên. Thị ko còn biết ngại là gì cắm đầu ăn một mạch bốn bát bánh đúc. Ăn xong thị tiêu dùng đôi đũa quệt ngang mồm mà thở. Thực ra đây ko phải là tính cách vốn sở hữu của Thị. Cũng chỉ vì miếng ăn mà thị đã phải làm tất cả hy sinh cả tự trọng để được ăn và giữ lại sự sống cho mình.
Lúc được Tràng đề nghị là về làm vợ mình, thị đã ko ngần ngại mà theo anh về nhà luôn. Trên con đường trở về nhà ta thấy tâm lý của thị thay đổi hẳn. Trong lúc Tràng hớn hở tủm tỉm cười thì thị lại ngại ngùng cắp dòng thúng con và dòng nón rách nghiêng nghiêng để che khuất đi nửa mặt. Lúc này ta thấy thị lại trở về đúng tức là một người phụ nữ lúc sở hữu sự e thẹn đúng như gái mới về nhà chồng. Thị ko còn dòng vẻ cong cớn, đanh đá lúc trưa nữa mà thay vào đó là nét hiền dịu hơn. Lúc này, thị cũng đã khởi đầu nhận thức được thân phận mình là người vợ theo ko nên đành chấp nhận số phận.
Về tới nhà của Tràng thì tâm trạng của nhân vật thị lại càng khác hơn. Lúc mà người phụ nữ đấy lại sở hữu sự tò mò và bỡ ngỡ của nàng dâu mới về nhà chồng. Thị đảo mắt một vòng xung quanh nhà đúng thật nhà Tràng rất nghèo. Thị cố nén tiếng thở dài và nghĩ tới những ngày sau này. Mặc dù đã được Tràng quyết tâm tạo sự tự nhiên bằng cách giục thị ngồi xuống giường nhưng thị vẫn e thẹn chỉ dám ngồi mớm vào mép giường rất khép lép. Cho tới lúc bà cụ Tứ về trước mặt mẹ chồng thì lại càng e thẹn. Vẫn đứng nguyễn chỗ cũ ko dám nhúc nhích. Chính thái độ e thẹn của thị đã làm bà cụ Tứ thương cảm và chào đón thị một cách rất nhiệt tình.
Sáng hôm sau cũng giống như bất kỳ nàng dâu mới về nhà chồng nào. Thị cũng dậy sớm cùng với bà cụ Tứ lo thu vén nhà cửa và chuẩn bị bữa sáng cho cả gia đình. Một người vô tâm như Tràng cũng nhận được ra sự thay đổi kỳ lạ của thị. Hôm nay Tràng nhìn thấy ở thị ko còn vẻ chỏng lỏn, chao chát hôm gặp ngoài tỉnh nữa mà chỉ còn nét hiền dịu đúng mực của người phụ nữ Việt Nam. Ko những thế thị còn tỏ ra là người rất biết làm ăn và lo xa. Lúc nghe tiếng trống thúc thuế thị đã khẽ thở dài. Rồi cũng chính thị là người đã gợi chuyện trên mạn Thái Nguyên, Bắc Giang người ta đã ko chịu đóng thuế nữa mà đi phá kho thóc Nhật để chia cho người đói. Câu chuyện của thị như tiếp thêm sức mạnh cho anh cu Tràng vươn tới khát vọng tự do vì một ngày mai tươi sáng hơn. Trong giấc mơ của thị và Tràng đã nhóng nhánh hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng. Hình ảnh này tượng trưng cho một cuộc sống no ấm hạnh phúc trong tương lai.
Thông qua nhân vật thị nhà văn Kim Lân ko chỉ phản ánh thành công hiện thực cuộc sống khốn khổ của người nông dân Việt Nam trước CMT8 năm 1945. Ko nhắc tới tên nhưng thông qua ngòi bút tài giỏi của nhà văn nhân vật vợ nhặt đã hiện ra rất trung thực. Thị là tiêu biểu cho số phận của hàng trăm, hàng nghìn phụ nữ trong xã hội phong kiến.
Phân tích Vợ nhặt đạt điểm cao
Kim Lân là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của văn học hiện thực Việt Nam. Những tác phẩm của ông xoay quanh chủ đề người nông dân và vẻ đẹp của họ trong những hoàn cảnh tiêu biểu của quốc gia. Chúng ta hẳn vẫn chưa quên hình ảnh của ông Hai bước ra từ truyện ngắn Làng với lòng yêu nước sâu sắc và tình nghĩa với quê hương tha thiết. Tới với Vợ Nhặt, ta lại ko khỏi xúc động trước khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của những người nông dân trong cảnh khốn cùng. Sở hữu thể nói truyện ngắn Vợ nhặt là một tác phẩm thành công tiêu biểu cho phong cách và tài năng của Kim Lân. Truyện lấy bối cảnh của những năm 1944-1945, lúc nước ta đang phải đối mặt với nạn đói "hoành hành", cảnh "nghìn cân treo sợi tóc" đấy cướp đi sinh mạng của hàng vạn con người. Bằng văn pháp hiện thực và ý thức nhân đạo sâu sắc tác giả ko chỉ khắc họa hiện thực thảm khốc của nạn đói mà còn làm sáng bừng lên vẻ đẹp của tình người ngay trong hoàn cảnh thử thách nhất.
Truyện khởi đầu từ việc “nhặt vợ” đầy lạ thường, ngang trái của anh cu Tràng. Theo lẽ thông thường, để lấy được vợ người ta phải làm lễ cưới hỏi tử tế, còn anh cu Tràng thì khác, anh nhặt vợ chỉ với vài câu bông đùa cùng bốn bát bánh đúc ăn vội. Tình huống càng ngang trái hơn, lúc mà Tràng và mẹ đang trong thiến nạn của đói khổ, vùng vẫy giữa cảnh khốn cùng thì Tràng lại đèo bòng, nhà lại sở hữu thêm một mồm ăn, gánh nặng lại thêm ghì lên vai. Tràng sở hữu vợ làm người ở xóm Ngụ cư người nào nấy đều sửng sốt, người nào nấy đều tò mò, thích thú nhưng cũng ko khỏi xót xa trước một tình cảnh ngang trái. Bởi họ biết giờ này tới thân còn ko lo nổi thì làm sao sở hữu thể lo thêm cho người nào. Một tình huống “nhặt vợ” tuy nhẹ nhõm nhưng là tiền đề để triển khai câu chuyện, thể hiện tư tưởng nhân văn trong tác phẩm về tiếng nói của tình người, của lòng nhân ái. Giữa cảnh khốn cùng, người ta vẫn sẵn sàng cưu mang nhau lúc khốn khó, trong đói rét ngọn lửa của khát khao hạnh phúc vẫn nhen nhóm và bùng cháy trong tiềm thức mỗi con người.
Những nhân vật bước ra từ trang văn Vợ nhặt đều để lại trong lòng chúng ta những ấn tượng và niềm thương cảm sâu sắc. Trước tiên, đó là Tràng, một người nông dân hiền lành, chất phác mà giàu tình cảm. Tràng vốn sinh ra ko được sự ưu ái của tạo hóa lúc mang trên mình một dáng hình xấu xí, tình tình lại cục mịch, chẳng được linh lợi như bao người: “ ...Hai con mất nhỏ tí, gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạch ra, rung rung làm cho dòng khuân mặt thô kệch của hắn lúc nào cũng nhấp nhín những ý nghĩ gì vừa lí thú vừa dữ tợn. Hắn sở hữu tật vừa đi vừa nói. Hắn lảm nhảm than vãn những điều hắn nghĩ.”
Hơn thế nữa, Tràng con là dân ngụ cư, khốn cảnh ko sở hữu đất đai mà cấy cày, đã nghèo lại càng nghèo thêm. Người như Tràng thì khó sở hữu vợ, hắn biết, mẹ hắn cũng biết và cả xóm ngụ cư đều biết. Tuy vậy, nhưng Tràng là người hiền lành, luôn vui vẻ với bọn trẻ quanh xóm ngụ cư và còn rất siêng năng. Tràng ngày ngày vẫn làm thuê kiếm sống, cùng người mẹ nghèo quyết tâm từng ngày. Cũng như bao người con trai khác, Tràng cũng mong sở hữu vợ, niềm hạnh phúc tới với hắn lúc được thị theo về lúc chợt đựng lên câu nói bông đùa trong một lần đẩy xe bò thuê thì gặp thị: "Này nói đùa chứ sở hữu về với tớ thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Từ giây phút đấy, Tràng khởi đầu trưởng thành và thay đổi lên rất nhiều. Niềm hạnh phúc sở hữu vợ, niềm hạnh phúc lúc được sống trong một căn nhà nhỏ ấm êm sở hữu một người mẹ hiền, một cô vợ thảo đã làm Tràng thay đổi, Tràng thấy mình như "nên người” hơn: “Hiện tại hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này. Hắn xăm xăm chạy ra giữa sân, hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa lại căn nhà.”
Sự xuất hiện của thị là bước ngoặt quan yếu trong cuộc thế Tràng, làm Tràng thay đổi tích cực về cả nhận thức và hành động. Sở hữu thể nói niềm hạnh phúc sở hữu vợ đấy đã xua tan những nỗi lo chuyện cơm áo nơi Tràng, làm Tràng trân trọng và thêm niềm tin vào cuộc sống. Sức mạnh của tình yêu, của hạnh phúc đã cứu vớt tâm hồn Tràng, dẫu đó chỉ là thứ hạnh phúc "nhặt vội" mà thôi. Qua nhân vật Tràng, tác giả đã phân bua niềm cảm thương sâu sắc trước số phận của những con người xấu số trong xã hội, là niềm tin tưởng vào những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam xưa.
Thị cũng là một nhân vật tiêu biểu trong tác phẩm. Người phụ nữ ko tên, khổng tuổi, với dáng hình gầy guộc đi vì đói. Dòng đói đã đày đọa con người cả dáng hình, thậm chí thị phải vứt bỏ cả lòng tự trọng của một người con gái để theo Tràng về. Ở thị, ta thấy được điều đáng trân trọng là niềm khát khao sống mãnh liệt, vì đói quá rồi, khổ quá rồi, thị biết dòng đói sở hữu thể chực chờ để giết mổ chết mình bất cứ lúc nào, nên theo Tràng về cũng là để sở hữu miếng ăn, sở hữu một nơi để cứu lấy mình, để mình nương tựa. Thị theo Tràng chính là lựa chọn cuối để giành lại sống cho chính mình, nuôi hi vọng vào một điều gì đó dự phần vào thay đổi tình cảnh đói rét của bản thân lúc đấy.
Sau lúc theo Tràng về, sự chua chát, chỏng lỏn của thị cũng ko còn mà thay vào đó là sự e lệ, ngại ngùng của một người con gái. Nét dịu dàng, nữ tính của Thị khởi đầu được bộc lộ, đó là sự lo lắng, ngập ngừng lúc ra mắt mẹ Tràng và sự chu đáo, đảm đang lúc cùng bà cụ Tứ thu vén lại căn nhà, khu vườn nho vào sáng hôm sau. Sở hữu thể thấy, sâu thẳm bên trong thị cũng là một người con gái trách nhiệm, biết sống vì gia đình, bên trong vẻ ngoài bất cần đấy là một con người khát khao hạnh phúc.
Và đặc trưng, chúng ta cũng ko thể nào quên hình ảnh người mẹ hiền còm cõi ở tuổi xế chiều vẫn một lòng lắng lo cho con- bà cụ Tứ. Bà cụ Tứ trước hết là một người mẹ trách nhiệm, lo làm ăn để nuôi nấng con nên người, biết con mình chẳng được nhanh nhẹn bà cũng dặn lòng, lo lắng cho tương lai của con. Cũng như bao người mẹ khác, cụ Tứ cũng mong con mình được hạnh phúc êm ấm lúc tới tuổi lập gia đình.
Lúc Tràng dắt thị về, bà cụ Tứ thấy thì vô cùng ngạc nhiên đan xen với nỗi tủi hờn, tự trách. Bà ngạc nhiên vì sự xuất hiện của người con dâu mới, đau xót bởi bà hiểu trong cảnh khốn cùng, đói khổ quá người ta mới chịu theo con mình về nhà. Lắng lo bởi lẽ với một người từng trải như bà cụ Tứ, kiên cố hiểu được những vấn đề trong tương lai mặc cả Tràng và thị phải vượt qua. Lời dặn dò con đầy rét mướt của bà thật xúc động: “Nhà ta nghèo con ạ. Vợ chồng chúng mày liệu mà bảo nhau làm ăn. Rồi ra may mà ông giời cho khá... Biết thế nào hở con, người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời? Sở hữu ra thì rồi con dòng chúng mày về sau”. Là một người mẹ, bà cũng mừng cho hạnh phúc của con, dù lo lắng nhưng trong người mẹ đấy vẫn tin vào ngày mai, vào một thứ ánh sáng tốt đẹp nơi bần cùng tăm tối. Bà cụ Tứ hẳn là một người mẹ trách nhiệm, mẫu mực, giàu lòng bao dung và đức hi sinh mà người nào đã từng đọc Vợ nhặt cũng ko thể nào quên được.
Bằng việc xây dựng tình huống truyện đặc sắc cùng hệ thống những nhân vật tiêu biểu trong hoàn cảnh tiêu biểu, nghệ thuật hội thoại, độc thoại nội tâm sâu sắc cùng ngôn từ giản dị mà giàu sức diễn tả, Kim Lân đã dựng nên một tác phẩm giàu trị giá nhân văn. Đó là tiếng nói thiết tha, thương cảm và trân trọng những người nông dân nghèo trong xã hội giữa nạn đói năm những năm 1945 đầy đau xót. Đó là tiếng nói căm phẫn trước tội ác “trời ko dung, đất ko tha” của bọn thực dân xâm lược. Là sự trân trọng những khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của con người trong gian khổ. Đồng thời, mở ra một con đường để nhân dân vượt qua tăm tối, vươn tới những điều tốt đẹp hẹp, đó là con đường đấu tranh cách mệnh.
Kim Lân bằng tài năng trong ngòi bút của mình đã vẽ lên một bức tranh hiện thực về nạn đói và những thảm cảnh trong những năm tháng đói khổ. Qua đó, bộc lộ chiều sâu tư tưởng của tác phẩm hiện thực vì con người, gắn bó với đời sống con người.
Phân tích Vợ nhặt hay nhất
Nhà văn Pháp Napoli từng nhận định: “Lúc một tác phẩm tăng ý thức ta lên, gợi cho ta những tình cảm cao quý và can đảm ko cần tìm nguyên tắc nào để thẩm định nó nữa, nó là cuốn sách hay do người nghệ sĩ sở hữu thực tài viết ra”. Vâng, một tác phẩm hay luôn biết cách đưa tâm hồn con người tới địa hạt mới – địa hạt của những yêu thương, những sẻ chia và những khát khao. Viết “Vợ nhặt”, Kim Lân đã thể hiện niềm cảm thương trước số phận của con người cùng khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của họ lúc bị đẩy tới mức đường cùng của dòng đói.
Lấy bối cảnh là nạn đói năm 1945, truyện ngắn: “Vợ nhặt” đã khắc họa cuộc sống ngột ngạt, bức bối cùng dòng nghèo túng, bần cùng của nhân dân ta. Dòng đói đã hiện hữu thành hình, thành màu, thành mùi, thành vị làm con người bị dồn tới mức đường cùng, đẩy họ tới bên bờ vực của dòng chết. Chứng kiến thảm cảnh kinh khủng đấy, ngòi bút nhà văn đựng lên tiếng đau của niềm cảm thương trước những số phận xấu số. Đồng thời qua đó, ông tố cáo tội ác của thực dân Pháp và phát xít Nhật, phản ánh khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc và niềm tin vào tương lai tươi sáng của con người.
Ngay từ nhan đề bài thơ, nhà văn đã gây cho người đọc một sự tò mò bởi “Vợ nhặt” tức là người vợ tự theo về nhà mà ko cần cưới xin. Nhưng nhan đề đấy cũng chính là “thắt nút” của câu chuyện, khắc họa một cách đầy đủ về số phận của những nhân vật. Qua đó phản ánh số phận thê thảm và tủi nhục của con người trong nạn đói kinh khủng xảy ra vào năm 1945.
Truyện xoay quanh cuộc thế của nhân vật Tràng – một thanh niên nghèo khổ, xấu xí nhưng chỉ với vài câu bông đùa và mấy bát bánh đúc mà nhặt được cô vợ đang sống dở chết dở vì đói. Họ kết mối nhân duyên giữa bóng đêm bao trùm của nạn đói. Đêm tân hôn diễn ra lặng thầm trong bóng tối lạnh lẽo với tiếng khóc tỉ tê của những nhà sở hữu người chết theo gió vọng lại. Bữa cơm giản dị, thô sơ với rau chuối, cháo loãng và muối. Mẹ chồng đãi con dâu và con trai bằng nồi chè nấu bằng cám. Ba mẹ con xoay sang câu chuyện Việt Minh phá kho thóc Nhật chia cho dân nghèo và kết thúc truyện bằng hình ảnh “Trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ đỏ bay phơ phới”.
Nhà văn Nguyễn Minh Châu quan niệm: “Tình huống truyện là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra sở hữu phần bất thần nhưng dòng quan yếu là sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống con người”. Viết “Vợ nhặt”, Kim Lân đã tạo ra một tình huống hết sức độc đáo: anh chàng ngụ cư nghèo khổ, xấu xí, ế vợ như Tràng mà lại nhặt được vợ chỉ bằng vài câu nói đùa và mấy bát bánh đúc. Điều đó ko chỉ gây ngạc nhiên cho những người dân làng, cho mẹ Tràng mà còn cho chính bản thân anh ta. Đây là một tình huống ngang trái, cảm động nhưng hợp lí bởi chính nạn đói làm cho những mảnh đời khốn cùng trôi dạt vào nhau họ mới nên vợ nên chồng. Qua đó tình huống truyện đã làm nổi trội trị giá hiện thực cũng như trị giá nhân đạo: nạn đói đẩy con người tới ranh giới của sự sống và dòng chết làm trị giá con người trở nên rẻ rúng đồng thời làm nổi trội hình ảnh những nhân vật.
Trước hết, truyện đã tái tạo hoàn cảnh khốn cùng, nghèo đói tới xác xơ của con người qua hình ảnh của những người dân làng đặc trưng là ba mẹ con Tràng. Dòng đói ập tới ngôi làng như một con quỷ dữ nuốt trộng tính mệnh của biết bao nhiêu người, nó biến ko khí vốn trong sạch, tươi mát của một làng quê thanh bình thành ko khí ẩm thối của mùi rác rưởi và xác chết: “Ko buổi sáng nào người trong làng đi chợ, đi làm ruộng ko gặp ba bốn dòng thây nằm cong queo bên đường. Ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Dòng đói đấy cướp đi tiếng cười hồn nhiên của những đứa trẻ trong làng. Cách đó ko lâu mỗi chiều Tràng đi làm về, đám trẻ con lại bu lại theo anh, đứa túm đằng trước, đứa túm đằng sau, đứa cù, đứa kéo làm cho dòng xóm đấy mỗi lúc chiều lại xôn xao lên một lúc. Nhưng niềm vui nhỏ nhoi đấy giờ ko còn nữa, nụ cười tắt hẳn trên môi chúng. Chúng ngồi ủ rũ dưới những xó đường, ko nhúc nhích. Còn Tràng – nhân vật chính của truyện là một thanh niên ngụ cư nghèo, xấu xí sống hiu quạnh với mẹ trong túp lều dựng trên mảnh vườn đầy cỏ dại. Sống với kiếp dân ngụ cư, họ bị dân làng khinh thường, khinh bỉ, làm thuê việc hèn mạt như tôi đòi. Và giống như một định mệnh của kiếp nghèo khổ, chàng đã “nhặt” được một người vợ – một người phụ nữ ko tên, ko tuổi, ko quê quán, nhà cửa. Thị ngờ nghệch bị dòng đói đẩy ra ngoài đường, nhập vào dòng người tha phương cầu thực, ngồi vêu ra ở kho thóc nhặt những hạt rơi hạt vãi. Bằng ngòi bút tả thực, nhà văn đã khắc họa thành công bức tranh của “ngôi làng đói” trong năm 1945.
Nhưng chính trong dòng “hiểm nghèo” đấy, con người đã bộc lộ những phẩm chất tốt đẹp: Đó là tình yêu thương con người, niềm khát khao sống, khát khao hạnh phúc và niềm tin mãnh liệt vào tương lai.
Thi sĩ Tố Hữu từng nói: “Sở hữu gì đẹp trên đời hơn thế/ Người với người sống để yêu nhau”. Vâng, tình yêu chính là thứ còn xót lại lúc con người ta đã mất tất cả, đã rơi vào hoàn cảnh ngặt nghèo. Trong nạn đói kinh khủng, nhân vật Tràng hiện lên với lòng tốt của một chàng trai sẵn sàng san sớt miếng ăn cho người phụ nữ xa lạ. Đặc thù nhân vật bà cụ Tứ hiện lên với tình yêu thương con sâu sắc. Cuộc thế sẽ lặng lẽ trôi qua nếu ko gặp sự kiện Tràng đưa người phụ nữ xa lạ về làm vợ. Kim Lân đã thể hiện sâu sắc tâm lí của người mẹ nghèo khổ trước sự kiện con trai sở hữu vợ: bà cụ hết sức ngạc nhiên. Lúc nghe người phụ nữ chào là “u” mà vẫn ko hiểu, mắt nhìn nhòe mà vẫn ko tin, trong đầu bà xuất hiện một loạt những thắc mắc: “Người nào thế nhỉ? Sao lại chào mình bằng u?” . Đó là bởi vì bà chưa bao giờ nghĩ một người nghèo túng như con mình lại sở hữu vợ. Bà ngạc nhiên ko phải sự hốt hoảng, lo lắng mà là niềm ngỡ ngàng trước hạnh phúc quá to lao của con trai. Lúc đã hiểu ra vấn đề, lòng người mẹ chất chứa bao cơ sự, vừa thương con, vừa xót xa cho chính mình: “Người ta dựng vợ gả chồng cho con là lúc trong nhà ăn nên làm nổi, những mong sinh con đẻ dòng mở mặt sau này. Còn mình thì…”. Dấu ba chấm ngưng đọng nỗi nghẹn ngào vì tủi thân, giọt nước mắt thương con lăn trên gò má. Ko những thế, bà cụ cảm thấy lo lúc nghĩ về hiện thực: “Biết rằng chúng nó sở hữu nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này ko”. Dù lo lắng nhưng lúc nhìn người phụ nữ tội nghiệp đứng vân ve tà áo thì lòng bà cụ xót thương vô cùng cho người con dâu. Những suy nghĩ đầy tình thương đầy nhân ái và cảm giác yên tâm đã thay thế nỗi lo trong lòng bà cụ: “Người ta sở hữu gặp bước khó khăn, đói khổ này, người ta mới lấy tới con mình. Mà con mình mới sở hữu vợ được”. Tình yêu thương con còn được bộc lộ trong từng suy nghĩ, hành động cụ thể: gọi người phụ nữ là “con”. Chỉ bằng một từ “con” bà đã dang rộng vòng tay đón nhận con dâu giúp con dâu bớt ngượng ngùng. Bà còn tâm sự: “Ừ, thôi thì những con đã phải duyên phải kiếp với nhau, u cũng mừng lòng”. Chỉ với hai chữ “mừng lòng” bà cụ đã coi người con dâu tới với gia đình như một niềm vui. Bà kể về gia đạo “Kể sở hữu ra làm được năm ba mâm thì phải đấy, nhưng mà mình nghèo, cũng chả người nào người ta chấp nhặt chi dòng lúc này. Cốt làm sao chúng mày hòa thuận là u mừng rồi. Năm nay thì đói to đấy. Chúng mày lấy nhau lúc này, u thương quá”. Lời nói tưởng sở hữu vẻ lẫn cẫn nhưng lại rất nhân hậu chan hòa phá tan sự ngượng ngùng ban sơ.
Cùng với tình yêu thương, nhà văn thể hiện niềm khát khao hạnh phúc của con người qua nhân vật Tràng và người vợ nhặt. Trước hết khát khao hạnh phúc của Tràng thể hiện qua diễn biến tâm lí và hành động nhân vật. Tràng quyết định nhanh lúc đưa người phụ nữ xa lạ về làm vợ: “Thoạt đầu anh chàng cũng chợn, nghĩ: thóc gạo sau này tới dòng thân mình cũng chả biết sở hữu nuôi nổi ko, lại còn đèo bòng” sau đó anh ta “chặc kệ”. Bên ngoài anh ta sở hữu vẻ khá thiếu trách nhiệm, liều lĩnh nhưng ở bên trong lại chứa đựng khát khao hạnh phúc túc trực to tới mức giúp Tràng vượt lên trên dòng đói và dòng chết. Lúc Tràng đưa vợ về xóm ngụ cư, dù nghèo nhưng vẫn khoáng đạt lúc đãi thị một bữa và tậu cho một dòng thúng. Niềm hạnh phúc hiện lên trong con mắt và nụ cười tủm tỉm. Trong phút giây Tràng đã quên đi đói khát tình tứ đi bên người phụ nữ của mình, họ nói chuyện với nhau sở hữu vẻ chưa hết ngượng ngùng nhưng nhen nhóm hạnh phúc. Lúc đưa người vợ nhặt về nhà ra mắt mẹ, Tràng thanh minh cho sự tuềnh toàng của nhà mình do ko sở hữu bàn tay chăm sóc của người phụ nữ. Tràng muốn mọi sự tốt đẹp hơn lúc sở hữu vợ, muốn người phụ nữ đó ở lại với mình. Tràng lo lắng sốt ruột lúc mẹ chưa về để được công khai hạnh phúc của mình. Anh ta nhìn lén lút người phụ nữ kia, sợ thị tới rồi lại đi, sợ hạnh phúc tuột khỏi tầm tay. Lúc mẹ về, Tràng chủ động giới thiệu với mẹ bằng hai chữ “nhà tôi”, “chúng tôi”, “ nhà tôi nó về nó làm bạn với tôi”. Tâm lí của Tràng đã xóa tan sự căng thẳng trong buổi đầu họp mặt, anh coi đây là một việc nghiêm túc: muốn sống trong khoảng thời gian dài với người phụ nữ. Buổi sáng hôm sau thức dậy là thời khắc thích hợp để bộc lộ xúc cảm của Tràng. Một ngày mới tới với cửa sổ tâm hồn mở ra một trang mới hạnh phúc hoan hỉ: “cảm thấy êm ái lửng lơ như đi từ giấc mơ ra”. So với sự vô tâm mọi lúc, hôm nay Tràng nhận thấy sự khác lạ xung quanh mình. Anh ta thật hạnh phúc lúc được sống trong ko khí giản dị, yên bình của gia đình: vợ quét sân, mẹ dọn cỏ ngoài vườn. Cảnh tượng bình dị đấy khơi gợi trong lòng Tràng cảm giác hạnh phúc gắn bó vô cùng với mình. Ko những thế Tràng nhận thấy mình sở hữu trách nhiệm với gia đình hơn, hắn cũng muốn bắt tay làm gì đó góp phần xây dựng hạnh phúc gia đình.
Kế bên khát khao hạnh phúc của Tràng, gia đình nhỏ đấy còn được đắp xây nên bởi khát khao của người vợ nhặt. Thị đã vượt lên trên số phận để sống trọn vẹn với hạnh phúc nhỏ nhoi của mình. Cô liều lĩnh theo Tràng về làm vợ và lúc bước vào gia đình Tràng, hiểu được gia đạo của anh, thị ngán ngẩm thở dài nhưng muốn sở hữu một gia đình. Thành vợ, thành dâu trong gia đình, thị bắt tay gây dựng gia đình, cuộc sống với mẹ con Tràng: sáng hôm sau thị dậy sớm để thu vén nhà cửa. Nhờ sở hữu đôi bàn tay của người vợ, mọi thứ hoàn hóa rếch rác đã bị đẩy lùi, căn nhà trở nên đầm ấm hơn, thậm chí bản thân Tràng cũng thay đổi hẳn: trở thành người con sở hữu hiếu và người chồng sở hữu trách nhiệm. Sở hữu thể nói càng trong hoàn cảnh khó khăn, con người càng trân trọng và tìm kiếm hạnh phúc.
Cùng viết về những người nông dân trong nghèo đói nhưng khác với nhà văn khác, Kim Lân đã gieo vào trong tác phẩm của mình tư tưởng mới: Lúc con người ta bị đẩy tới bước đường cùng của dòng đói, người ta muốn sống hơn muốn chết. Điều đó được thể hiện rõ nét qua nhân vật người vợ nhặt và bà cụ Tứ. “Người vợ nhặt” vì muốn thoát khỏi dòng đói, dòng chết, vì muốn tìm tới với sự sống mà đã liều lĩnh theo Tràng về làm vợ. Niềm khát khao sống được nâng lên thành niềm khát khao hạnh phúc làm thay đổi người phụ nữ này từ một người chan chát thành người biết vun vén cho hạnh phúc gia đình. Ở thị, sự sống mạnh hơn cả dòng chết và thị làm mọi cách để được sống và sống như một con người. Cùng với đó là niềm khát khao sống của bà cụ Tứ. Dù lo lắng cho những con, dù xót xa cho dòng khổ nhưng bà cụ vẫn nén lòng mình lại động viên yên ủi những con và cũng là động viên chính mình “người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời”. Bà cũng chủ động gây dựng cuộc sống cho mình và những con. Bản thân bà cụ đã thay đổi hoàn toàn: khác với dáng đi lòm khòm và khuôn mặt u ám hàng ngày bà cụ ra vào nhanh nhẹn rạng rỡ hẳn lên, bà nói chuyện vui, bắt tay dọn nhà cửa. Tất cả thay đổi của bà cụ đều xuất phát từ tình yêu thương và khát vọng sống.
Qua việc tái tạo bức tranh nghèo đói của con người cùng toàn cầu nội tâm nhân vật, nhà văn tố cáo xã hội thực dân chèn lấn, vùi dập con người đồng thời hướng con người tới hướng đi đúng đắn: tới với cách mệnh. Điều đó thể hiện qua suy nghĩ nhạy bén của người vợ nhặt hướng về ánh sáng: “Trên mạn Thái Nguyên, Bắc Giang người ta ko chịu đóng thuế nữa đâu. Người ta còn phá cả kho thóc của Nhật, chia cho người đói nữa”.Hình ảnh kết thúc tác phẩm: “Trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ đỏ bay phơ phới” như lời cảnh tỉnh của nhà văn về con đường mà người nông dân cần đi: con đường cách mệnh.
Truyện ngắn “Vợ nhặt” để lại những rung cảm trong lòng độc giả ko chỉ bởi niềm cảm thương, khát khao bình dị của con người mà còn bởi nghệ thuật độc đáo. Nhà văn sử dụng tiếng nói mộc mạc, giản dị mang đậm màu sắc của đồng bằng trung du bắc bộ cùng cách xưng hô thân tình “u – tôi”, gọi vợ là “nhà tôi” gợi lên ko khí miền trung du với cuộc sống nghèo túng dân dã. Tuy nhiên là nghệ thuật xây dựng cốt truyện, tình huống quyến rũ lôi cuốn độc giả ngay từ nhan đề. Qua đó tác phẩm đã thể hiện khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc cùng niềm tin vào tương lai tươi sáng của con người trong nạn đói.
Phân tích bài Vợ nhặt
Bài làm mẫu 1
Kim Lân tên thật là Nguyễn Văn Tài sinh ra ở làng Phù Lưu, xã Tân Hồng, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Do hoàn cảnh gia đình khó khăn nên ông chỉ được học hết bậc Tiểu học rồi phải đi làm kiếm sống. Ông sở hữu sự mê say và yêu thích văn học, nên đã khởi đầu sáng tác từ năm 1941. Một số truyện ngắn của ông lấy cảm hứng từ cuộc sống lam lũ của người nông dân nghèo hoặc những cảnh sinh hoạt văn hóa truyền thống ở vùng thôn quê.
Sau Cách mệnh tháng Tám, những tác phẩm truyện ngắn của ông đều viết về làng quê, đây là mảng hiện thực mà ông thông đạt sâu sắc. Nguyên Hồng đã từng nhận xét thì Kim Lân rằng ông là nhà văn một lòng đi về với đất, với người, với những gì thuần phác nguyên thủy nhất của cuộc sống nông thôn. Ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm đặc sắc sở hữu trị giá và “Vợ nhặt” là truyện ngắn xuất sắc nhất của ông, tác phẩm được viết ngay sau lúc Cách mệnh tháng Tám 1945 bùng nổ nhưng mãi cho tới sau lúc hòa bình lập lại 1954 mới cho ra mắt độc giả trong tập truyện “Con chó xấu xí”.
Lấy bối cảnh là nạn đói năm kinh khủng 1945, “Vợ nhặt” đã khắc họa một cách trần truồng cuộc sống ngột ngạt, bức bối cùng dòng nghèo túng, bần cùng của nhân dân ta thời bấy giờ. Dòng đói, dòng khổ đã hiện hữu thành hình, thành màu, thành mùi và thành vị làm con người ta bị dồn tới mức đường cùng, đẩy họ tới bên bờ vực thẳm của dòng chết. Chứng kiến thảm cảnh kinh hoàng đấy, ngòi bút của Kim Lân đã đựng lên tiếng đớn đau của niềm cảm thương trước những số phận xấu số. Đồng thời qua đó, ông cũng lên tiếng tố cáo tội ác tày trời của thực dân Pháp và bọn phát xít Nhật, tụng ca khát vọng sống, khát vọng được hạnh phúc và niềm tin mãnh liệt vào tương lai tươi sáng của con người.
Ngay từ nhan đề tác phẩm, Kim Lân đã cho người đọc thấy sự tò mò bởi hai từ “Vợ nhặt”, vợ nhặt tức là người vợ được nhặt về mà ko cần cưới xin. Nhưng cũng chính nhan đề đấy là “thắt nút” của câu chuyện, khắc họa một cách khá đầy đủ về số phận xấu số của những nhân vật. Qua đó phản ánh số phận thê thảm, tủi nhục và sự rẻ rúng của con người trong nạn đói kinh khủng đấy.
Câu chuyện xoay quanh cuộc thế của nhân vật Tràng – một người thanh niên nghèo khổ, sở hữu ngoại hình xấu xí nhưng chỉ với vài ba câu hò bông đùa và mấy bát bánh đúc mà lại nhặt được cô vợ đang sống dở chết dở vì đói. Họ đã kết lên mối nhân duyên giữa bóng đêm bao trùm của nạn đói. Đêm tân hôn của họ diễn ra lặng thầm trong dòng bóng tối lạnh lẽo với tiếng khóc tỉ tê của những nhà sở hữu người chết đói theo gió vọng lại. Bữa cơm giản dị, thô sơ với rau chuối và nồi cháo cám. Bữa cơm trước tiên đấy do chính tay me chồng chuẩn bị để đãi con dâu và con trai. Lúc ăn, ba mẹ con xoay sang câu chuyện Việt Minh phá kho thóc của Nhật để chia cho người dân nghèo và kết thúc câu chuyện là hình ảnh: “Trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ đỏ bay phơ phới”.
Nhà văn Nguyễn Minh Châu đã đưa ra quan niệm rằng: “Tình huống truyện là một lát cắt của sự sống, là một sự kiện diễn ra sở hữu phần bất thần nhưng dòng quan yếu là nó sẽ chi phối nhiều điều trong cuộc sống của con người”. Trong “Vợ nhặt”, Kim Lân đã xây dựng một tình huống hết sức độc đáo đó là: anh chàng ngụ cư nghèo khổ, xấu xí như Tràng mà lại “nhặt” được vợ chỉ bằng vài ba câu nói bông đùa và mấy bát bánh đúc. Điều đó ko chỉ gây ngạc nhiên cho những người dân làng xung quanh, cho mẹ Tràng mà còn cho chính bản thân của anh ta nữa. Đây là một tình huống ngang trái, cảm động nhưng lại hết sức hợp lí bởi chính dòng nạn đói đã làm cho những mảnh đời khốn cùng trôi dạt vào với nhau và họ mới nên vợ nên chồng. Qua đó tình huống truyện đã làm nổi trội lên trị giá hiện thực cũng như trị giá nhân đạo sâu sắc: nạn đói kinh khủng đấy đã đẩy con người tới kế cận dòng chết làm trị giá con người trở nên rẻ rúng, đồng thời cũng làm nổi trội hình ảnh những nhân vật.
Trước hết, truyện đã tái tạo lên hoàn cảnh khốn cùng, khốn khó, nghèo đói tới xác xơ tiêu điều của con người qua hình ảnh của những người dân làng đặc trưng là mẹ con Tràng. Dòng đói ập tới ngôi làng giống như một con quỷ dữ nuốt trộng tính mệnh của biết bao nhiêu con người, nó đã biến ko khí vốn trong sạch, tươi mát của một làng quê thanh bình, yên ả thành ko khí ẩm ướt hôi thối của mùi rác rưởi và xác chết: “Ko buổi sáng nào người trong làng đi chợ, đi làm ruộng ko gặp ba bốn dòng thây nằm cong queo bên đường. Ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Dòng đói, dòng khổ đấy đã cướp đi tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên của những đứa trẻ trong làng. Cách đó ko lâu, trong mỗi buổi chiều Tràng đi làm về, đám trẻ con lại bu lại xung quanh anh, đứa túm đằng trước, đứa túm đằng sau, đứa thì cù, đứa thì kéo làm cho dòng xóm đấy mỗi lúc chiều lại xôn xao, tấp nập lên một lúc. Nhưng niềm vui nhỏ nhoi đấy ngày nay cũng ko còn nữa, nụ cười tắt hẳn trên môi chúng. Chúng ngồi ủ rũ, mặt buồn so dưới những xó đường, ko nhúc nhích. Còn Tràng – nhân vật trung tâm của truyện là một thanh niên ngụ cư nghèo, sở hữu ngoại hình xấu xí, thô kệch sống hiu quạnh với người mẹ già trong túp lều dựng trên mảnh vườn đầy cỏ dại. Sống với thân phận là dân ngụ cư, họ bị dân làng khinh thường, khinh bỉ, làm những công việc hèn mạt như tôi đòi. Và giống như một định mệnh của dòng kiếp nghèo khổ, đói rách, chàng đã “nhặt” được một cô vợ – một người phụ nữ ko tên, ko tuổi cũng chẳng sở hữu quê quán, nhà cửa. Thị bị dòng đói đẩy ra ngoài đường, nhập vào với dòng người tha phương cầu thực, ngồi vêu ra ở kho thóc để nhặt những hạt rơi hạt vãi, sống nơi đầu đường xó chợ. Bằng ngòi bút tả thực, Kim Lân đã khắc họa bức tranh của “ngôi làng đói” trong năm 1945 một cách trung thực mà trần truồng.
Nhưng cũng chính trong dòng “hiểm nghèo” đấy, con người đã bộc lộ ra những phẩm chất tốt đẹp: Đó chính là tình yêu giữa con người với con người, niềm khát khao được sống, được hạnh phúc và niềm tin mãnh liệt vào tương lai.
Thi sĩ Tố Hữu đã từng nói:
“Sở hữu gì đẹp trên đời hơn thế
Người với người sống để yêu nhau”.
Vâng, tình yêu chính là thứ duy nhất còn sót lại lúc con người ta đã mất đi tất cả, đã rơi vào hoàn cảnh ngặt nghèo, khốn cùng. Trong dòng hoàn cảnh đói khát kinh khủng đấy, nhân vật Tràng hiện lên với sự tốt bụng của một chàng trai sẵn sàng san sớt miếng ăn cho người phụ nữ xa lạ mặc dù bản thân anh cũng chẳng dư dả gì. Đặc thù nhân vật bà cụ Tứ hiện lên với lòng nhân hậu, khoan dung, hiền từ và tình yêu thương con sâu sắc. Cuộc thế sẽ lặng lẽ, lặng thầm trôi qua nếu ko gặp sự kiện Tràng đưa một người phụ nữ xa lạ về làm vợ. Kim Lân đã tiêu dùng ngòi bút tinh tế của mình để thể hiện sâu sắc tâm lí của người mẹ nghèo khổ trước sự kiện con trai bỗng dưng sở hữu vợ: bà cụ đã hết sức ngạc nhiên. Lúc nghe người phụ nữ kia chào bà bằng “u” mà vẫn ko hiểu, mắt nhìn nhòe đi mà vẫn ko tin, trong đầu bà xuất hiện hàng loạt những thắc mắc: “Người nào thế nhỉ? Sao lại chào mình bằng u?” . Đó là bởi vì bà chưa từng nghĩ một người nghèo túng, xấu xí như con trai mình lại sở hữu vợ. Bà ngạc nhiên ko phải là sự hốt hoảng, lo lắng mà là niềm ngỡ ngàng trước hạnh phúc quá to lao bất thần của con trai. Lúc đã hiểu ra vấn đề, thì lòng người mẹ lại chất chứa bao cơ sự, vừa thương con lại vừa xót xa cho chính mình: “Người ta dựng vợ gả chồng cho con là lúc trong nhà ăn nên làm nổi, những mong sinh con đẻ dòng mở mặt sau này. Còn mình thì…”. Dấu ba chấm được đặt ra như ngưng đọng nỗi nghẹn ngào vì thương xót, vì tủi thân, giọt nước mắt thương con lăn dài trên gò má. Ko những thế, bà còn cảm thấy lo lắng lúc nghĩ về hiện thực: “Biết rằng chúng nó sở hữu nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này ko”. Dù lo lắng là vậy nhưng lúc nhìn người phụ nữ tội nghiệp đang đứng vân vê tà áo thì lòng bà lại xót thương vô cùng cho người con dâu mới này. Sự nhân hậu và cảm giác yên tâm đã thay thế cho nỗi lo trong lòng bà: “Người ta sở hữu gặp bước khó khăn, đói khổ này, người ta mới lấy tới con mình. Mà con mình mới sở hữu vợ được”. Tình yêu thương con của bà còn được bộc lộ trong từng suy nghĩ, từng hành động cụ thể: bà đã gọi người phụ nữ là “con”. Chỉ với một từ “con” đó thôi đã cho ta hiểu rằng bà đã dang rộng vòng tay đón nhận cô con dâu này giúp con dâu bớt ngượng ngùng. Bà còn thủ thỉ tâm sự: “Ừ, thôi thì những con đã phải duyên phải kiếp với nhau, u cũng mừng lòng”. Hai từ “mừng lòng” đấy nói lên việc bà đã coi người con dâu tới với gia đình như một niềm vui. Bà kể về gia đạo của mình “Kể sở hữu ra làm được năm ba mâm thì phải đấy, nhưng mà mình nghèo, cũng chả người nào người ta chấp nhặt chi dòng lúc này. Cốt làm sao chúng mày hòa thuận là u mừng rồi. Năm nay thì đói to đấy. Chúng mày lấy nhau lúc này, u thương quá”. Lời nói tưởng hình như sở hữu vẻ lẫn cẫn nhưng lại rất chan thành, nhân hậu, chan hòa phá tan đi sự ngượng ngùng ban sơ.
Cùng với tình yêu thương, nhà văn đã thể hiện niềm khát khao sở hữu được hạnh phúc của con người qua nhân vật Tràng và Thị – người vợ nhặt. Trước hết dòng khát khao hạnh phúc của Tràng được thể hiện qua diễn biến tâm lí và hành động anh. Tràng quyết định rất nhanh chóng lúc đưa người một phụ nữ xa lạ, chỉ mới gặp Hai lần về làm vợ: “Thoạt đầu anh chàng cũng chợn, nghĩ: thóc gạo sau này tới dòng thân mình cũng chả biết sở hữu nuôi nổi ko, lại còn đèo bòng” sau đó anh ta “chặc kệ”. Nhìn bên ngoài anh ta sở hữu vẻ khá thiếu trách nhiệm, liều lĩnh nhưng tận sâu bên trong lại chứa đựng niềm khát khao hạnh phúc túc trực to tới mức giúp Tràng vượt lên trên cả dòng đói và dòng chết. Lúc Tràng đưa vợ về nhà, mặc dù nghèo nhưng anh vẫn khoáng đạt lúc đãi thị một bữa ăn no và tậu cho một dòng thúng. Niềm hạnh phúc nhỏ nhoi đấy hiện lên trong con mắt và nụ cười tủm tỉm. Trong phút giây Tràng đã quên đi dòng nghèo đói mà tình tứ đi bên người phụ nữ của mình, họ nói chuyện với nhau còn chưa hết ngượng ngùng nhưng trong họ đã nhen nhóm ngọn lửa hạnh phúc. Lúc về tới nhà, Tràng vội thanh minh cho sự tuềnh toàng, lộn xộn của nhà mình do ko sở hữu bàn tay chăm sóc của người phụ nữ. Lúc thấy bà cụ Tứ mãi chưa về, Tràng lo lắng sốt ruột, anh đang rất mong muốn được công khai hạnh phúc của mình. Anh ta nhìn lén lút người phụ nữ kia, sợ rằng với gia đạo nghèo túng này thị sẽ bỏ đi, sợ rằng hạnh phúc sẽ tuột khỏi tầm tay. Lúc mẹ về, Tràng vui mừng chủ động giới thiệu với mẹ một cách nghiêm túc, trịnh trọng bằng hai chữ “nhà tôi”, “chúng tôi”, “nhà tôi nó về nó làm bạn với tôi”. Tâm lí của Tràng như xóa tan đi sự căng thẳng trong buổi đầu họp mặt, anh coi đây là một việc hết sức nghiêm túc: anh muốn sống trong khoảng thời gian dài với người phụ nữ này. Xúc cảm của Tràng được bộ lộ rõ nét nhất trong buổi sáng hôm sau lúc thức dậy. Một ngày mới tới với niềm hạnh phúc hoan hỉ, Tràng “cảm thấy êm ái lửng lơ như đi từ giấc mơ ra”. So với sự vô tâm như mọi lúc thì hôm nay Tràng nhận thấy sự thay đổi khác lạ xung quanh mình. Anh thấy thật hạnh phúc lúc được sống trong ko khí yên bình với niềm hạnh phúc giản dị của gia đình: vợ quét dọn sân nhà, mẹ thì dọn cỏ ngoài vườn. Cảnh tượng bình dị đấy đã khơi gợi trong lòng Tràng cảm giác hạnh phúc vô bờ. Ko những thế Tràng nhận thấy mình cần trưởng thành và sở hữu trách nhiệm với gia đình hơn, anh cũng muốn bắt tay vào làm gì đó góp phần xây dựng hạnh phúc gia đình.
Kế bên khát khao hạnh phúc của nhân vật Tràng, gia đình nhỏ đấy còn được vun vén, đắp xây bởi khát khao của người vợ nhặt. Thị đã vượt lên trên số phận ngặt nghèo, xấu số để sống trọn vẹn với hạnh phúc nhỏ nhoi của mình. Cô liều lĩnh, bất chấp theo Tràng về làm vợ và lúc về hiểu được gia đạo của Tràng, thị ngán ngẩm thở dài nhưng vẫn muốn sở hữu một gia đình. Thành vợ, thành con dâu trong gia đình, thị bắt tay để gây dựng gia đình, cuộc sống với hai mẹ con Tràng: sáng hôm sau thị dậy sớm để thu vén thu vén sân vườn, nhà cửa. Nhờ sở hữu đôi bàn tay của người vợ – người phụ nữ mà mọi thứ hoàn hóa rếch rác đã bị đẩy lùi, căn nhà trở nên đầm ấm, sở hữu sức sống hơn, thậm chí bản thân Tràng cũng sở hữu sự thay đổi to: Tràng muốn trở thành người con sở hữu hiếu và người chồng sở hữu trách nhiệm. Sở hữu thể nói càng trong hoàn cảnh khó khăn, con người ta lại càng trân trọng và tìm kiếm hạnh phúc.
Cùng viết về đề tài những người nông dân trong dòng nghèo đói nhưng khác với những nhà văn khác, Kim Lân đã gieo vào trong tác phẩm của mình một tư tưởng mới đó là: Lúc con người ta bị đẩy tới bước đường cùng của dòng đói, dòng khổ người ta mới muốn sống hơn muốn chết. Điều đó được thể hiện rõ nét nhất qua nhân vật người vợ nhặt và bà cụ Tứ. Người “vợ nhặt” vì muốn thoát khỏi dòng đói, dòng chết, vì mong muốn được sống mà đã liều lĩnh theo Tràng – một người đàn ông xa lạ về làm vợ. Niềm khát khao được sống nâng lên thành niềm khát khao được hạnh phúc làm thay đổi người phụ nữ này từ một người chan chát, đon đả, chảnh lỏn thành người vợ hiểu chuyện biết vun vén cho hạnh phúc gia đình. Ở thị toát lên một sức sống mãnh liệt nên thị làm mọi cách để được sống và sống như một con người. Cùng với đó là niềm khát khao sống, niềm tin vào tương lai của bà cụ Tứ. Dù lo lắng cho những con, dù xót xa cho dòng nghèo, dòng khổ nhưng bà vẫn nén lòng mình lại để động viên yên ủi những con và cũng là động viên, yên ủi chính mình “người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời”. Bà khuyên bảo, khuyên răn những con và cũng chủ động gây dựng cuộc sống cho mình và những con. Bản thân bà cũng đã thay đổi hoàn toàn với trước kia: khác với dáng đi lòm khòm và khuôn mặt u ám, xám xịt hàng ngày, nay bà đã ra vào nhanh nhẹn, khuôn mặt rạng rỡ hẳn lên, bà nói chuyện vui vẻ, bắt tay dọn nhà cửa. Tất cả những thay đổi của bà đều xuất phát từ tình yêu thương và khát vọng sống mãnh liệt.
Qua việc tái tạo khuông cảnh nghèo đói, khốn cùng của con người cùng toàn cầu nội tâm nhân vật, nhà văn đã lên tiếng tố cáo xã hội thực dân đã chèn lấn, vùi dập con người đồng thời hướng con người tìm tới con đường cách mệnh. Điều đó thể hiện qua câu chuyện của người vợ nhặt: “Trên mạn Thái Nguyên, Bắc Giang người ta ko chịu đóng thuế nữa đâu. Người ta còn phá cả kho thóc của Nhật, chia cho người đói nữa”. Và kết thúc tác phẩm là hình ảnh: “Trong óc Tràng vẫn thấy đám người đói và lá cờ đỏ bay phơ phới” đó như là lời cảnh tỉnh của nhà văn về con đường mà người nông dân cần đi đó chính là con đường cách mệnh.
Truyện ngắn “Vợ nhặt” để lại những rung cảm, những ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả ko chỉ bởi niềm cảm thương, xót xa, niềm khát khao bình dị của con người mà còn bởi nghệ thuật độc đáo. Nhà văn đã sử dụng tiếng nói mộc mạc, giản dị, sắp gũi mang đậm màu sắc của vùng đồng bằng trung du bắc bộ. Tuy nhiên là nghệ thuật xây dựng tình huống độc đáo, quyến rũ và lôi cuốn độc giả ngay từ nhan đề. Qua đó tác phẩm đã thể hiện được khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc mãnh liệt cùng niềm tin vào một tương lai tươi sáng của con người trong nạn đói.
Bài làm mẫu 2
Kim Lân là một trong những cây bút tiêu biểu nhất của nền văn học hiện thực Việt Nam, với số lượng tác phẩm ko nhiều nhưng đã để lại những dấu ấn sâu sắc, sở hữu tầm tác động to trong nền văn học hiện đại nước nhà thế kỷ XX. Trong số gia tài những tác phẩm ít ỏi của Kim Lân, Vợ Nhặt là một trong số những tác phẩm nổi trội và xuất sắc nhất lúc nói về số phận người nông dân trong nạn đói kinh hoàng năm 1944-1945 làm hơn Hai triệu đồng bào ta chết đói. Tuy nhiên Kim Lân ko như những cây bút hiện thực cùng thời, đi sâu vào hiện thực thảm khốc của xã hội, mà trái lại tác phẩm của ông chú trọng nhiều vào những trị giá nhân văn, nhân đạo, khai thác và làm sáng rõ những vẻ đẹp của con người thông qua nghịch cảnh cuộc sống để mang tới ánh sáng, niềm tin kỳ vọng trong những tháng ngày tăm tối nhất.
Nói về Vợ nhặt Kim Lân từng san sớt “Lúc viết về nạn đói người ta thường viết về sự khốn cùng và bi thảm. Lúc viết về con người năm đói người ta hay nghĩ tới những con người chỉ nghĩ tới dòng chết. Tôi muốn viết một truyện ngắn với ý khác. Trong hoàn cảnh khốn cùng, dù kế cận bên dòng chết nhưng những con người đấy ko nghĩ tới dòng chết mà vẫn hướng tới sự sống, vẫn hi vọng, tin tưởng ở tương lai. Họ vẫn muốn sống, sống cho ra con người”. Thật vậy Vợ nhặt của Kim Lân là một câu chuyện với tình huống truyện đặc trưng, được xây dựng trên một dòng nền cũng đặc trưng ko kém lúc tất cả khởi nguồn từ một mối hôn nhân kỳ lạ, ko mai mối của anh Tràng. Anh tình cờ “nhặt” được vợ trong một lần đi đẩy xe bò thuê, dòng sự kiện kỳ lạ đó diễn ra ngay giữa nạn đói kinh hoàng, người chết đói nhan nhản đầy đường, ko khí âm u, chết chóc tang thương bao trùm khắp làng quê. Con người nhếch nhác, thảm hại dìu dắt bồng bế nhau đi khắp những nẻo đường với những hình dung khiếp sợ, kẻ sống thì “xanh xám như bóng ma”, người thoi thóp “nằm ngổn ngang khắp lều chợ”, còn “người chết như ngả rạ”, … Đêm xuống “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”, cả thôn xóm ko nhà nào sở hữu ánh đèn, lạnh lẽo, xác xơ, khắp đường luôn sở hữu những “bóng người đói dật dờ đi lại như những bóng ma”, âm thanh thiểu não của “tiếng quạ trên mấy cây gạo ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi thê thiết”. Cảnh tượng kinh khủng đấy Kim Lân ko chủ ý nhấn mạnh hay tập trung trong suốt chiều dài tác phẩm mà chỉ đôi lần lướt qua, để lại một vài câu chữ để, nói lên dòng hiện thực thảm khốc đang đeo bám lấy từng số phận con người khốn khổ.
Trong dòng viễn cảnh kinh hoàng đấy, lúc từng con người đang lò dò tiến dần tới tha ma, run rẩy bất lực trước lưỡi hái của tử thần thì lại sở hữu một đám cưới kỳ lạ diễn ra, một tổ ấm mới được dựng lên với tất cả niềm tin, kỳ vọng vào tương lai tốt đẹp hơn. Chủ sở hữu của gia đình đấy chính là Tràng, thị và bà cụ Tứ những con người với những phẩm chất tốt đẹp và sức sống tiềm tàng mãnh liệt, sẵn sàng vượt lên trên thực tế khó khăn để hướng về một cuộc sống tươi sáng hơn.
Nói về nhân vật Tràng, anh sinh ra vốn dĩ đã thiệt thòi, gia đạo nghèo túng, dung mạo lại xấu xí, tính tình thì sở hữu phần ngờ nghệch, vô tư quá mức. Tràng là người dân ngụ cư, sống cảnh tha phương cầu thực, ko ruộng rẫy, hàng ngày sống bằng nghề kéo xe bò thuê, trong nhà còn sở hữu thêm một mẹ già, cuộc sống vô cùng cập kênh vất vả. Thêm nữa chính do dòng xấu xí, nghèo đói mà Tràng mãi không thể sở hữu được một tổ ấm riêng, cứ mãi lẻ loi đơn chiếc, vật lộn với dòng đói, dòng khổ. Là người dân ngụ cư nên Tràng ko được dòng quyền xuất hiện trong những buổi họp hành thôn xóm, sống cảnh bị xa lánh, khinh thường, cuộc thế vừa thảm hại vừa đáng thương vô cùng. Tuy nhiên ko vì vậy mà Tràng nhụt chí, chán nản, trái lại anh vẫn luôn siêng năng lao động, kiếm sống, chấp nhận làm thuê việc kéo xe vất vả để kiếm tiền nuôi bản thân và chăm sóc người mẹ già yếu trong nhà.
Nạn đói ập tới, Tràng sống khó khăn hơn trước, nhưng cũng chính dòng nạn đói đấy đã trở thành cơ duyên cho anh gặp thị, rồi nên duyên với nhau chỉ bằng 4 bát bánh đúc. Trong cuộc gặp gỡ tiền định đấy, trước hết ta thấy được một vẻ đẹp rất đáng quý của nhân vật Tràng. Anh là người nhân hậu, biết thấu hiểu và thông cảm cho những số phận cùng hoàn cảnh, mà tiêu biểu nhất là thị, một người phụ nữ vì đói sắp chết mà bất chấp thể diện, liêm sỉ đòi ăn. Trước dòng cảnh cong cớn, sưng sỉa trách móc của thị vì anh lỡ đùa “Muốn ăn cơm trắng mấy giò, lại đây mà đẩy xe bò với anh nì!” thì Tràng không hề khó chịu, bực dọc, trái lại anh sẵn sàng bỏ tiền ra đãi thị an no một bữa tận 4 chén bánh đúc. Ngay trong lúc nạn đói hoành hành, người ta phải lo từng miếng ăn, thì dòng tấm lòng khoáng đạt của Tràng quả thực đáng quý vô cùng.
Đó rồi từ tấm lòng đồng cảm, thấu hiểu, Tràng đã dần chuyển sang sự xót xa, thương cảm cho người phụ nữ tội nghiệp, ko nơi nương tựa và cũng sắp bước tới đường cùng trước mắt. Lòng nhân hậu đã làm anh muốn được chở che, chăm sóc, thành thử trong giây phút Tràng đã thốt ra lời “Này nói đùa chứ sở hữu về cùng tớ thì khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Đó sở hữu thể xem là một lời cầu hôn, tuy ko lãng mạn nhưng lại vô cùng quý giá và ý nghĩa, nhất là trong thời khắc người ta cần sở hữu nhau để nương tựa qua nạn đói, trở thành cọng rơm cứu mạng của thị. Đó rồi, thị nhận lời chính thức trở thành vợ Tràng, một người vợ nhặt, ko mối mai sính nghi.
Lúc này đây, Tràng nhường nhịn như trưởng thành hơn, những nét đẹp trong tâm hồn anh lại càng được thể hiện rõ nét, Tràng biết săn sóc, quan tâm tới cảm nhận của người vợ mới cưới, anh dẫn thị vào chợ tỉnh ăn một bữa no nê, rồi lại dẫn thị đi tậu một dòng thúng nhỏ, với vài món đồ nhỏ nhặt để thị về nhà chồng cho đỡ ngượng ngùng. Đó là một sự tinh tế, thấu hiểu và bao dung hiếm sở hữu mà ko phải bất kỳ một người nào, một người đàn ông nào cũng sở hữu thể sở hữu được. Để mừng cho tân hôn, Tràng ko tiếc bỏ ra hai hào để tậu dầu về thắp sáng trong nhà, quyết tâm cho thị một ngày cưới tuy ko đầy đủ nhưng cũng sở hữu được những phần tươi sáng, vui vẻ, tạm xua đi những dòng tối tăm, nhọc mệt đang chờ phía trước.
Trên phố dẫn thị về nhà, tâm trạng của Tràng tràn đầy những xúc cảm phấn khởi và hạnh phúc “Mặt hắn sở hữu một dòng vẻ gì đó phớn phở khác thường. Hắn tủm tỉm cười nụ một mình và hai mắt thì sáng lên nhóng nhánh”. Thậm chí anh vui sướng tới độ “trong một lúc Tràng như quên hết những cảnh sống ê chề tăm tối hàng ngày, quên cả dòng đói khát đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mặt”. Sở hữu thể nói rằng dòng đám cưới kỳ lạ với thị là bước ngoặt to của đời Tràng, mở ra cho anh một cánh cửa mới, một con đường mới, đem tới một làn gió tươi sáng và tràn đầy kỳ vọng trong tâm hồn chàng trẻ trai, mặc dù tương lai phía trước còn nhiều gai góc. Tới lúc đưa thị về nhà giới thiệu với mẹ, lòng Tràng ko tránh khỏi những xúc cảm lo lắng, sốt ruột, anh thưa chuyện với mẹ bằng một thái độ nghiêm túc, thận trọng mong mẹ xuôi lòng. Điều đó cho thấy rằng Tràng đang rất trân trọng và mong chờ vào cuộc hôn nhân, một cuộc sống mới hứa hứa sẽ cho Tràng cảm giác hạnh phúc, một mái ấm gia đình trọn vẹn, tràn ngập yêu thương, để anh cũng như bao người đàn ông khác được làm chồng làm cha, bước vào một cuộc thế mới lắm thách thức nhưng cũng nhiều niềm vui, niềm hạnh phúc.
Sau đêm tân hôn, Tràng nhường nhịn như thay đổi hẳn, trưởng thành, chững chàng và nhận thức được những trách nhiệm và vị trí của bản thân trong gia đình, anh vừa cảm thấy hạnh phúc vừa cảm thấy bản thân sở hữu trách nhiệm phải xây dựng gia đình êm ấm, mang lại hạnh phúc cho vợ con, nuôi sống gia đình. Điều đấy thể hiện rõ ràng trong suy nghĩ “Hiện tại hắn mới thấy hắn nên người. Hắn thấy hắn sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này” đồng thời Tràng ngay tức thì biến nó thành hành động lúc “hắn chạy xăm xăm ra giữa sân. Hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa căn nhà”. Trong bữa cơm đón dâu mới, Tràng nghĩ về việc phá kho thóc Nhật, hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng bay phơ phới, cũng bộc lộ những suy nghĩ mới, lối đi mới trong tương lai của Tràng và của cả rất nhiều những người nông dân khác, nhằm giải thoát cho chính bản thân khỏi nạn đói kinh hoàng, khỏi sự áp bức của quân thù.
Đối với nhân vật thị, sự xuất hiện của người phụ nữ này nhường nhịn như lúc đầu đã ko gây được mấy thiện cảm, bởi dòng sự cong cớn, sưng sỉa, bất chấp liêm sỉ vì miếng ăn. Thế nhưng đi sâu vào thấu hiểu cho hoàn cảnh của thị trái lại sức ta lại thấy thương xót nhiều hơn, thị đã đi tới bước đường cùng, đang bước dần tới tha ma, ngay dòng lúc đấy người ta chỉ mong được sống, khát khao sống tới mãnh liệt, bằng mọi giá phải sống. Chính lẽ đó lúc bắt được thời cơ đẩy xe bò để được ăn, thị đã ko chần chừ bất chấp dòng thân thể tàn tạ, còn chút khá sức. Nhưng Tràng vậy mà lại quên đi mất lời đùa của mình, thành thử thị tưởng mình bị lừa, thị buồn, thị xót dòng công sức và tấm tức vì cuộc thế khốn khổ sắp tới hồi kết. Những dòng lúc đấy sao người ta còn sở hữu thể tĩnh tâm, mà ko sưng sỉa cong cớn lên cho được, đấy rồi nhờ vậy mà thị được ăn, được sống, thậm chí sở hữu cả một người chồng, một mối nhân duyên sở hữu phần kỳ lạ giữa dòng nạn đói kinh khủng.
Thị trở thành người vợ theo ko, ko mối mai, ko cỗ bàn, ko đồ sính nghi, tủi nhục, thế nhưng trong dòng hoàn cảnh đấy thị dù tủi nhục, nhưng dòng thị cần nhất vẫn là được sống, thị cần một chỗ dựa, một mái ấm để nương vào, để thoát khỏi dòng cảnh bèo dạt của mình. Lúc về nhà chồng, thị bỗng thay đổi thành một con người khác, tận mắt chứng kiến dòng “nhà” thực chất chỉ là một căn lều rách nát của Tràng, mắt thị tối lại, thế nhưng người phụ nữ đấy không hề tỏ ra sự thất vọng, ảo não trong lòng, mà trái lại vẫn tiếp tục cùng Tràng vào nhà đợi mẹ chồng về.
Thị trở nên khép nép, lễ phép, ko còn dòng vẻ đanh đá, chỏng lỏn lúc mới gặp Tràng, trước sự dặn dò, thương xót của bà cụ Tứ, thị dịu dàng, yên lặng lắng tai, và tiếp thu, sẵn sàng cùng Tràng xây dựng một mái ấm với những niềm tin mãnh liệt về một tương lai tươi sáng. Sau đêm tân hôn cảnh thị dậy sớm chuẩn bị cơm nước, quét dọn nhà cửa, vườn tược, gánh nước, hong khô đồ,… đã mang tới hình ảnh đẹp của một người phụ nữ biết vun vén, tảo tần, hy sinh, đang quyết tâm từng ngày để xây dựng cuộc sống mới ấm êm, hoàn toàn rũ bỏ dòng cảnh lay lắt, lang thang đầu đường xó chợ.
Một nhân vật ấn tượng và đáng chú ý nữa trong truyện chính là bà cụ Tứ, nhân vật đại diện tiêu biểu nhất cho một thế hệ người phụ nữ Việt Nam thế kỷ trước. Bà cụ Tứ là một người phụ nữ nghèo khổ, sở hữu cuộc thế nhiều đắng cay vất vả, một tay vất vả nuôi anh Tràng lớn khôn, cho tới lúc già lão lại phải chịu cảnh trở thành dân ngụ cư, lang bạt kì hồ nơi xứ người, chịu cảnh đói kém hành tội. Ko chỉ chịu những nỗi khổ về thể xác, bà cụ Tứ còn luôn sống trong cảnh dằn vặt với nỗi khổ tâm tự trách vì bản thân nghèo quá ko thể lo nổi cho người con trai một tấm vợ tử tế, phải nhìn cảnh con mình khổ sở, đơn độc mưu sinh.
Ở nhân vật này ta thấy hiện lên rõ nét nhất đấy là tấm lòng yêu thương con sâu sắc. Lúc thấy anh Tràng dẫn một người phụ nữ lạ mặt về nhà, bà ko vội vã dò xét, tra hỏi mà trái lại bà để cho con trai mình tự lên tiếng, sau lúc hiểu ra biết bao nhiêu là cớ sự, bà thảo nào con tự ý quyết định chuyện hôn nhân mà dòng bà cụ lo lắng nhiều nhất lại là “liệu rằng chúng nó sở hữu nuôi nổi nhau qua cơn đói này ko”. Lòng người mẹ vẫn muôn thuở suy nghĩ cho con, thấy anh Tràng lấy vợ trong cảnh đói kém, thôn xóm tràn ngập một màu u ám, tiêu điều, lòng cụ Tứ lại càng thêm nhiều đau xót. Xót con vì nghèo túng mà chẳng sở hữu được một đám cưới tử tế, xót con vì phải cưới vợ trong dòng cảnh sống hôm nay mà chẳng biết được ngày mai, cũng lại xót xa cho chính cuộc thế làm mẹ mà không thể làm gì để con mình được sung sướng đầy đủ. Thế rồi sau tất cả những bộn bề suy nghĩ, toan lo, lòng cụ Tứ dần lắng lại, cụ sốc lại ý thức, giấu nhẹm đi những lo lắng trong lòng để tác thành cho mối duyên của những con. Bà cũng hết lòng yên ủi, động viên Tràng và thị với những lời nói đầy kỳ vọng “Biết thế nào hở con, người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời?”, tạo lập cho họ động lực, lòng tin vào một cuộc sống tốt đẹp hơn trong nay mai, chỉ cần họ quyết tâm hết sức, cùng nhau vượt qua khó khăn, vượt qua được nạn đói kinh hoàng này.
Kế bên tấm lòng thương yêu con sâu sắc, cụ Tứ còn hiện lên với tấm lòng nhân hậu, bao dung biết thương cảm cho những số kiếp người xấu số, mà tiêu biểu nhất là thị, người con dâu mới cưới. Lúc nhìn tới người phụ nữ với bộ dạng xờ xạc, thảm hại, đang rụt rè đứng đợi sự chấp nhận của bà, lòng bà bỗng dấy lên nhiều những nỗi niềm thương cảm, nghĩ rằng “Người ta sở hữu gặp bước khó khăn đói khổ này, người ta mấy lấy tới con mình. Mà con mình mới sở hữu vợ được”. Bà vội giục thị ngồi xuống cho đỡ mỏi chân, rồi tỉ tê, tâm sự chuyện hoàn cảnh gia đình, về chuyện ko thể làm năm ba mâm cỗ cưới làm thị thiệt thòi, mong rằng thị sở hữu thể hiểu và thông cảm cho những nỗi khó khăn của mẹ con bà, mà thương yêu lấy Tràng. Đối với bà chỉ cần vợ chồng Tràng sống với nhau hạnh phúc “cốt làm sao chúng mày hòa thuận là u vui lắm rồi. Nam nay đói to đấy. Chúng mày lấy nhau lúc này u thương quá”, rồi nhìn lại dòng cảnh đói kém mà lòng trĩu nặng những nỗi lo lắng, thương cảm về cuộc thế của Tràng và thị.
Bà cụ Tứ còn hiện lên với vẻ đẹp của sức sống mãnh liệt, niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng hơn, trở thành người truyền động lực, cảm hứng cho con trai và con dâu, giúp họ sở hữu thêm sức mạnh, niềm tin vào một cuộc thế khấm khá và bớt khó khăn hơn trong tương lai. Điều đó được bộc lộ rất rõ thông qua cảnh bà động viên vợ chồng Tràng lúc mới về, và cả trong dòng cảnh bữa cơm sáng bà cụ liên tục kể những câu chuyện vui, kể chuyện là ăn, nuôi gà,… Mặc dầu những dự kiến, những mong ước đấy sở hữu vẻ khá xa xôi và khó khăn để thực hiện, thế nhưng nó vẫn đem tới cho câu chuyện những tia sáng rét mướt, xua tan bớt dòng sự thảm hại, u ám, tiêu điều của làng quê trong nạn đói kinh hoàng, cũng mở ra cho những nhân vật những con đường mới mẻ, đầy kỳ vọng.
Vợ nhặt của Kim Lân là một trong những tác phẩm văn học hiện thực xuất sắc lúc viết về số phận của người nông dân giai đoạn trước cách mệnh, đặc trưng là trong nạn đói kinh hoàng. Đối với tác phẩm này, sở hữu thể tóm tắt bằng mấy câu “Đói. Nó vừa đắng cay, vừa đớn đau, đồng thời một mặt nào đó nó lại loé lên một tia sáng về đạo đức, danh dự. Truyện Vợ nhặt khai thác khía cạnh sau rốt của dòng thảm kịch đấy”. Cả Tràng, thị và bà cụ Tứ đều là những nạn nhân khốn cùng của nạn đói, cũng đứng trước những khiếp sợ về dòng chết đang tới sắp, thế nhưng họ ko vô vọng, họ vẫn cố sống từng ngày, họ vẫn xây dựng gia đình, vẫn cùng nhau quyết tâm, suy nghĩ về chuyện tương lai, và tin tưởng rằng mình sẽ vượt qua được dòng đói. Đó chính là ý nghĩa nhân văn sau rốt mà Kim Lân muốn truyền tải, dù trong hoàn cảnh khốn cùng nào thì con người ta vẫn luôn lóe lên những tia sáng của phẩm hạnh tốt đẹp, chúng ko bị chôn vùi bởi thực tế mà càng vì thực tế mà trở nên rõ nét hơn.
Phân tích tác phẩm Vợ nhặt ngắn gọn
Phân tích Vợ nhặt - Mẫu 1
Kim Lân là nhà văn của làng quê Việt Nam với cách viết chất phác, mộc mạc và những hình ảnh nhân vật tiêu biểu cho làng quê. Văn của Kim Lân đi sâu vào lòng người đọc bởi tình cảm bình dị, rất đời thường nhưng tràn đầy tình nghĩa. Tác phẩm “Vợ nhặt” là một “tuyệt tác” của văn học hiện thực Việt Nam, tái tạo thành công xã hội nghèo khổ, cùng cực, bế tắc của người nông dân. Bằng văn pháp tả thực Kim Lân đã xây dựng thành công tuyến nhân vật đại diện cho cuộc sống bần cùng giai đoạn đó.
Truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân ra đời trong thời kỳ quốc gia đang rơi vào nạn đói năm 1945, đời sống nhân dân bần cùng, kẻ sống người chết nham nhảm, ”người chết như ngả rạ, ko buổi sáng nào người trong làng đi chợ, đi làm ruộng ko gặp ba bốn dòng thây nằm còng queo bên đường. Ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Khuông cảnh xóm ngụ cư đấy đã diễn tả được dòng đói đang hoành hành, đời sống nhân dân thê thảm. Ngay từ nhan đề của tác phẩm, Kim Lân đã dẫn người đọc khám phá cuộc sống của những điều khốn khổ, bần hàn nhất. Là “vợ nhặt”, là chi tiết và là tình huống truyện thắt nút làm nên cuộc thế của từng nhân vật.
Mở đầu truyện ngắn, tác giả đã phác họa hình ảnh nhân vật anh cu Tràng “hắn bước đi ngật ngưỡng, vừa đi vừa tủm tỉm cười, hai bên quai hàm bạnh ra…” Chỉ với vài chi tiết đó, người đọc cũng đã hình dung được dung mạo xấu xí của một anh nông dân nghèo rách mùng tơi. Từ ngày nạn đói hoành hành, đám trẻ con ko buồn trêu tràng nữa, vì chúng đã ko còn sức lực. Khuông cảnh buồn thiu, đầy khiếp sợ bao phủ lên xóm nghèo. Trong khuông cảnh chiều tà, suy nghĩ của Tràng được tái tạo “hắn bước đi từng bước mỏi mệt, dòng áo nâu tàng vắt sang một bên cánh tay. Hình như những lo lắng, cực nhọc đè nặng lên dòng lưng gấu của hắn”.
Với vài chi tiết tiêu biểu, Kim Lân đã vẽ lên trước mặt người đọc hình ảnh người nông dân nghèo đói, xơ xác, bộn bề lo lâu tới cùng cực. Tác giả đã thật khéo để xây dựng nên tình huống truyện độc đáo, mới lạ, làm thay đổi cuộc thế của một con người. Tình huống Tràng “nhặt” được vợ. Là “nhặt” được chứ ko phải lấy được. Người đọc trông thấy sự thê thảm, bước đường cùng và đầy éo léo của con người trong xã hội ngày nay. Hình ảnh vợ anh cu Tràng dần dần hiện ra dưới ngòi bút miêu tả của nhà văn đầy khiếp sợ “thị cắp dòng thúng con, đầu khá cúi xuống, dòng nón rách tàng nghiêng nghiêng che khuất đi nửa mặt. Thị sở hữu vẻ rón rén, e thẹn”. Một người phụ nữ nghèo khổ, ko còn thứ gì trị giá đi cạnh một người đàn ông nghèo khổ, cùng cực đúng là một vài trời sinh.
Giữa dòng đưa vợ “nhặt” được về nhà, Kim Lân đã xây dựng nên khuông cảnh quạnh vắng, âm u của xóm nghèo “từng trận gió từ cánh đồng thổi vào, ngăn ngắt. Hai bên dãy phường, úp sụp, tối om, ko nhà nào sở hữu ánh đèn, lửa. Dưới gốc đa, gốc gạo xù xì bóng những người đói dật dờ đi lại lặng lẽ như những bóng ma. Tiếng quạ kêu trên mấy cây gạo ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi thê thiết”. Ko còn gì thê thảm và hiu hắt hơn khuông cảnh chiều tàn nơi xóm nghèo tương tự. Mọi thứ nhường nhịn như bị dòng đói, dòng nghèo đè nén tới chìm nghỉm. Bằng ngòi bút tả thực sinh động, Kim Lân đã gieo vào lòng người đọc nhiều đau xót, đắng cay cho những phận nghèo long đong.
Điều đáng chú ý chính là cách những người láng giềng hỏi thăm Tràng về người phụ nữ đi kế bên Tràng. Thực ra thấy lạ nên người ta mới hỏi, thì cũng hiểu ra, có nhẽ là vợ Tràng, “nhìn chị ta thèn thẹn hay đáo để”. Người phụ nữ khởi đầu ko còn ngoa ngoắt, đanh đá nữa mà trở nên thẹn thùng lúc quyết định theo Tràng về làm vợ. Làm vợ một cách bất thần, giữa cảnh đói như ngả rạ. Có nhẽ dòng nghèo đói đã đẩy hai con người tới với nhau, ko phải tình yêu nhưng là tình thương. Hẳn người đọc sẽ thông cảm và xót thương cho những mảnh đời dật dờ nơi xóm ngụ cư.
Lúc trở về nhà, hình ảnh bà cụ Tứ, mẹ Tràng được Kim Lân khắc họa diễn biến và sự chuyển đổi trong tâm tình thật tài tình và sâu sắc. Người đọc sẽ hiểu hơn tấm lòng một người mẹ bao dung và hiền hậu. Chi tiết “bà lão phấp phỏng bước theo con vào nhà, tới giữa sân bà sững lại vì thấy sở hữu một người phụ nữ ở trong…” Sự băn khoăn lo lắng của bà cụ khởi đầu hiện lên. Nhưng rồi bà cũng trông thấy, cũng hiểu “bà lão cúi đầu nín lặng, bà lão hiểu rồi. Lòng người mẹ nghèo khổ đấy còn hiểu ra bao nhiêu cơ sự, vừa người nào oán, vừa xót xa cho số kiếp con mình. Chao ôi người ta dựng vợ gả chồng cho con là trong lúc làm ăn nên nổi, còn mình…” Những suy nghĩ đau xót của bà lão được Kim Lân diễn tả qua một loạt động từ tình thái làm cho dòng khổ, dòng đói lại vồn vập và hiển hiện rõ ràng hơn bao giờ hết.
Bà đã chấp nhận người “vợ nhặt” của con trai. Tình huống làm người đọc nhớ mãi, hình ảnh làm người đọc lúc nhắc tới tác phẩm này đều ko quên là hình ảnh “nồi cháo cám” trong buổi bữa cơm đón dâu trước tiên. Hình ảnh “nồi cháo cám” là hiện thân của dòng nghèo đói tới cùng cực trong một gia đình “ko còn gì trị giá nữa”. Bà cụ Tứ hôm nay thay đổi tâm trạng, toàn nói những chuyện vui trong nhà, vì bà muốn mang lại ko khí vui tươi hơn giữa dòng nghèo. Hình ảnh “nồi cháo cám” hiện lên bình dị, đầy đau xót và nước mắt của người mẹ nghèo. Người nào cũng muốn sở hữu một bữa cơm đón dâu sở hữu mâm cao, cỗ đầy trong ngày rước dâu nhưng gia đạo nghèo nàn, “nồi cháo cám” là thứ duy nhất đong đầy yêu thương bà sở hữu thể mang lại cho con.
Đây là một chi tiết vô cùng đắt giá trong truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân làm người đọc nhớ mãi. Tuy nhiên hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng xuất hiện của cuối truyện ngắn đã mang tới chút niềm tin và kỳ vọng về một tương lai tươi sáng hơn. Bằng ngòi bút miêu tả thực thực, sinh động, cách khắc họa tâm lí nhân vật sắc sảo,độc đáo và cốt truyện đầy bất thần Kim Lân đã vẽ lại trước mắt người đọc khuông cảnh nghèo đói tràn lan của xã hội Việt Nam những năm 1945. Qua đó tác giả cũng nhấn mạnh tình yêu thương giữa người với người luôn bạt tử.
...............
--- Cập nhật: 11-03-2023 --- nongdanmo.com tìm được thêm bài viết Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân từ website thuthuat.taimienphi.vn cho từ khoá bài văn vợ nhặt.
Đề bài: Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân
3 bài văn Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân
I. Dàn ý Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân (Chuẩn)
1. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.
2. Thân bài:
a. Hoàn cảnh và tình huống truyện:
- Khởi nguồn từ một cuộc hôn nhân kỳ lạ, ko mai mối của anh Tràng, anh tình cờ “nhặt” được vợ trong một lần đi đẩy xe bò thuê.
- Dòng sự kiện kỳ lạ đó diễn ra ngay giữa nạn đói kinh hoàng:
+ Người chết đói nhan nhản đầy đường, ko khí âm u, chết chóc tang thương bao trùm khắp làng quê.
+ Kẻ sống thì “xanh xám như bóng ma”, người thoi thóp “nằm ngổn ngang khắp lều chợ”, còn “người chết như ngả rạ”...(Còn tiếp)
II. Bài văn mẫu Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân
1. Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 1 (Chuẩn):
Kim Lân là một trong những cây bút tiêu biểu nhất của nền văn học hiện thực Việt Nam, với số lượng tác phẩm ko nhiều nhưng đã để lại những dấu ấn sâu sắc, sở hữu tầm tác động to trong nền văn học hiện đại nước nhà thế kỷ XX. Trong số gia tài những tác phẩm ít ỏi của Kim Lân, Vợ Nhặt là một trong số những tác phẩm nổi trội và xuất sắc nhất lúc nói về số phận người nông dân trong nạn đói kinh hoàng năm 1944-1945 làm hơn Hai triệu đồng bào ta chết đói. Tuy nhiên Kim Lân ko như những cây bút hiện thực cùng thời, đi sâu vào hiện thực thảm khốc của xã hội, mà trái lại tác phẩm của ông chú trọng nhiều vào những trị giá nhân văn, nhân đạo, khai thác và làm sáng rõ những vẻ đẹp của con người thông qua nghịch cảnh cuộc sống để mang tới ánh sáng, niềm tin kỳ vọng trong những tháng ngày tăm tối nhất.
Nói về Vợ nhặt Kim Lân từng san sớt “Lúc viết về nạn đói người ta thường viết về sự khốn cùng và bi thảm. Lúc viết về con người năm đói người ta hay nghĩ tới những con người chỉ nghĩ tới dòng chết. Tôi muốn viết một truyện ngắn với ý khác. Trong hoàn cảnh khốn cùng, dù kế cận bên dòng chết nhưng những con người đấy ko nghĩ tới dòng chết mà vẫn hướng tới sự sống, vẫn hi vọng, tin tưởng ở tương lai. Họ vẫn muốn sống, sống cho ra con người”. Thực vậy Vợ nhặt của Kim Lân là một câu chuyện với tình huống truyện đặc trưng, được xây dựng trên một dòng nền cũng đặc trưng ko kém lúc tất cả khởi nguồn từ một mối hôn nhân kỳ lạ, ko mai mối của anh Tràng. Anh tình cờ “nhặt” được vợ trong một lần đi đẩy xe bò thuê, dòng sự kiện kỳ lạ đó diễn ra ngay giữa nạn đói kinh hoàng, người chết đói nhan nhản đầy đường, ko khí âm u, chết chóc tang thương bao trùm khắp làng quê. Con người nhếch nhác, thảm hại dìu dắt bồng bế nhau đi khắp những nẻo đường với những hình dung khiếp sợ, kẻ sống thì “xanh xám như bóng ma”, người thoi thóp “nằm ngổn ngang khắp lều chợ”, còn “người chết như ngả rạ”, … Đêm xuống “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”, cả thôn xóm ko nhà nào sở hữu ánh đèn, lạnh lẽo, xác xơ, khắp đường luôn sở hữu những “bóng người đói dật dờ đi lại như những bóng ma”, âm thanh thiểu não của “tiếng quạ trên mấy cây gạo ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi thê thiết”. Cảnh tượng kinh khủng đấy Kim Lân ko chủ ý nhấn mạnh hay tập trung trong suốt chiều dài tác phẩm mà chỉ đôi lần lướt qua, để lại một vài câu chữ để, nói lên dòng hiện thực thảm khốc đang đeo bám lấy từng số phận con người khốn khổ.
Trong dòng viễn cảnh kinh hoàng đấy, lúc từng con người đang lò dò tiến dần tới tha ma, run rẩy bất lực trước lưỡi hái của tử thần thì lại sở hữu một đám cưới kỳ lạ diễn ra, một tổ ấm mới được dựng lên với tất cả niềm tin, kỳ vọng vào tương lai tốt đẹp hơn. Chủ sở hữu của gia đình đấy chính là Tràng, thị và bà cụ Tứ những con người với những phẩm chất tốt đẹp và sức sống tiềm tàng mãnh liệt, sẵn sàng vượt lên trên thực tế khó khăn để hướng về một cuộc sống tươi sáng hơn.
Nói về nhân vật Tràng, anh sinh ra vốn dĩ đã thiệt thòi, gia đạo nghèo túng, dung mạo lại xấu xí, tính tình thì sở hữu phần ngờ nghệch, vô tư quá mức. Tràng là người dân ngụ cư, sống cảnh tha phương cầu thực, ko ruộng rẫy, hàng ngày sống bằng nghề kéo xe bò thuê, trong nhà còn sở hữu thêm một mẹ già, cuộc sống vô cùng cập kênh vất vả. Thêm nữa chính do dòng xấu xí, nghèo đói mà Tràng mãi không thể sở hữu được một tổ ấm riêng, cứ mãi lẻ loi đơn chiếc, vật lộn với dòng đói, dòng khổ. Là người dân ngụ cư nên Tràng ko được dòng quyền xuất hiện trong những buổi họp hành thôn xóm, sống cảnh bị xa lánh, khinh thường, cuộc thế vừa thảm hại vừa đáng thương vô cùng. Tuy nhiên ko vì vậy mà Tràng nhụt chí, chán nản, trái lại anh vẫn luôn siêng năng lao động, kiếm sống, chấp nhận làm thuê việc kéo xe vất vả để kiếm tiền nuôi bản thân và chăm sóc người mẹ già yếu trong nhà.
Nạn đói ập tới, Tràng sống khó khăn hơn trước, nhưng cũng chính dòng nạn đói đấy đã trở thành cơ duyên cho anh gặp thị, rồi nên duyên với nhau chỉ bằng 4 bát bánh đúc. Trong cuộc gặp gỡ tiền định đấy, trước hết ta thấy được một vẻ đẹp rất đáng quý của nhân vật Tràng. Anh là người nhân hậu, biết thấu hiểu và thông cảm cho những số phận cùng hoàn cảnh, mà tiêu biểu nhất là thị, một người phụ nữ vì đói sắp chết mà bất chấp thể diện, liêm sỉ đòi ăn. Trước dòng cảnh cong cớn, sưng sỉa trách móc của thị vì anh lỡ đùa “Muốn ăn cơm trắng mấy giò, lại đây mà đẩy xe bò với anh nì!” thì Tràng không hề khó chịu, bực dọc, trái lại anh sẵn sàng bỏ tiền ra đãi thị an no một bữa tận 4 chén bánh đúc. Ngay trong lúc nạn đói hoành hành, người ta phải lo từng miếng ăn, thì dòng tấm lòng khoáng đạt của Tràng quả thực đáng quý vô cùng.
Đó rồi từ tấm lòng đồng cảm, thấu hiểu, Tràng đã dần chuyển sang sự xót xa, thương cảm cho người phụ nữ tội nghiệp, ko nơi nương tựa và cũng sắp bước tới đường cùng trước mắt. Lòng nhân hậu đã làm anh muốn được chở che, chăm sóc, thành thử trong giây phút Tràng đã thốt ra lời “Này nói đùa chứ sở hữu về cùng tớ thì khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Đó sở hữu thể xem là một lời cầu hôn, tuy ko lãng mạn nhưng lại vô cùng quý giá và ý nghĩa, nhất là trong thời khắc người ta cần sở hữu nhau để nương tựa qua nạn đói, trở thành cọng rơm cứu mạng của thị. Đó rồi, thị nhận lời chính thức trở thành vợ Tràng, một người vợ nhặt, ko mối mai sính nghi.
Lúc này đây, Tràng nhường nhịn như trưởng thành hơn, những nét đẹp trong tâm hồn anh lại càng được thể hiện rõ nét, Tràng biết săn sóc, quan tâm tới cảm nhận của người vợ mới cưới, anh dẫn thị vào chợ tỉnh ăn một bữa no nê, rồi lại dẫn thị đi tậu một dòng thúng nhỏ, với vài món đồ nhỏ nhặt để thị về nhà chồng cho đỡ ngượng ngùng. Đó là một sự tinh tế, thấu hiểu và bao dung hiếm sở hữu mà ko phải bất kỳ một người nào, một người đàn ông nào cũng sở hữu thể sở hữu được. Để mừng cho tân hôn, Tràng ko tiếc bỏ ra hai hào để tậu dầu về thắp sáng trong nhà, quyết tâm cho thị một ngày cưới tuy ko đầy đủ nhưng cũng sở hữu được những phần tươi sáng, vui vẻ, tạm xua đi những dòng tối tăm, nhọc mệt đang chờ phía trước.
Trên phố dẫn thị về nhà, tâm trạng của Tràng tràn đầy những xúc cảm phấn khởi và hạnh phúc “Mặt hắn sở hữu một dòng vẻ gì đó phớn phở khác thường. Hắn tủm tỉm cười nụ một mình và hai mắt thì sáng lên nhóng nhánh”. Thậm chí anh vui sướng tới độ “trong một lúc Tràng như quên hết những cảnh sống ê chề tăm tối hàng ngày, quên cả dòng đói khát đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mặt”. Sở hữu thể nói rằng dòng đám cưới kỳ lạ với thị là bước ngoặt to của đời Tràng, mở ra cho anh một cánh cửa mới, một con đường mới, đem tới một làn gió tươi sáng và tràn đầy kỳ vọng trong tâm hồn chàng trẻ trai, mặc dù tương lai phía trước còn nhiều gai góc. Tới lúc đưa thị về nhà giới thiệu với mẹ, lòng Tràng ko tránh khỏi những xúc cảm lo lắng, sốt ruột, anh thưa chuyện với mẹ bằng một thái độ nghiêm túc, thận trọng mong mẹ xuôi lòng. Điều đó cho thấy rằng Tràng đang rất trân trọng và mong chờ vào cuộc hôn nhân, một cuộc sống mới hứa hứa sẽ cho Tràng cảm giác hạnh phúc, một mái ấm gia đình trọn vẹn, tràn ngập yêu thương, để anh cũng như bao người đàn ông khác được làm chồng làm cha, bước vào một cuộc thế mới lắm thách thức nhưng cũng nhiều niềm vui, niềm hạnh phúc.
Sau đêm tân hôn, Tràng nhường nhịn như thay đổi hẳn, trưởng thành, chững chàng và nhận thức được những trách nhiệm và vị trí của bản thân trong gia đình, anh vừa cảm thấy hạnh phúc vừa cảm thấy bản thân sở hữu trách nhiệm phải xây dựng gia đình êm ấm, mang lại hạnh phúc cho vợ con, nuôi sống gia đình. Điều đấy thể hiện rõ ràng trong suy nghĩ “Hiện tại hắn mới thấy hắn nên người. Hắn thấy hắn sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này” đồng thời Tràng ngay tức thì biến nó thành hành động lúc “hắn chạy xăm xăm ra giữa sân. Hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa căn nhà”. Trong bữa cơm đón dâu mới, Tràng nghĩ về việc phá kho thóc Nhật, hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng bay phơ phới, cũng bộc lộ những suy nghĩ mới, lối đi mới trong tương lai của Tràng và của cả rất nhiều những người nông dân khác, nhằm giải thoát cho chính bản thân khỏi nạn đói kinh hoàng, khỏi sự áp bức của quân thù.
Đối với nhân vật thị, sự xuất hiện của người phụ nữ này nhường nhịn như lúc đầu đã ko gây được mấy thiện cảm, bởi dòng sự cong cớn, sưng sỉa, bất chấp liêm sỉ vì miếng ăn. Thế nhưng đi sâu vào thấu hiểu cho hoàn cảnh của thị trái lại sức ta lại thấy thương xót nhiều hơn, thị đã đi tới bước đường cùng, đang bước dần tới tha ma, ngay dòng lúc đấy người ta chỉ mong được sống, khát khao sống tới mãnh liệt, bằng mọi giá phải sống. Chính lẽ đó lúc bắt được thời cơ đẩy xe bò để được ăn, thị đã ko chần chừ bất chấp dòng thân thể tàn tạ, còn chút khá sức. Nhưng Tràng vậy mà lại quên đi mất lời đùa của mình, thành thử thị tưởng mình bị lừa, thị buồn, thị xót dòng công sức và tấm tức vì cuộc thế khốn khổ sắp tới hồi kết. Những dòng lúc đấy sao người ta còn sở hữu thể tĩnh tâm, mà ko sưng sỉa cong cớn lên cho được, đấy rồi nhờ vậy mà thị được ăn, được sống, thậm chí sở hữu cả một người chồng, một mối nhân duyên sở hữu phần kỳ lạ giữa dòng nạn đói kinh khủng.
Thị trở thành người vợ theo ko, ko mối mai, ko cỗ bàn, ko đồ sính nghi, tủi nhục, thế nhưng trong dòng hoàn cảnh đấy thị dù tủi nhục, nhưng dòng thị cần nhất vẫn là được sống, thị cần một chỗ dựa, một mái ấm để nương vào, để thoát khỏi dòng cảnh bèo dạt của mình. Lúc về nhà chồng, thị bỗng thay đổi thành một con người khác, tận mắt chứng kiến dòng “nhà” thực chất chỉ là một căn lều rách nát của Tràng, mắt thị tối lại, thế nhưng người phụ nữ đấy không hề tỏ ra sự thất vọng, ảo não trong lòng, mà trái lại vẫn tiếp tục cùng Tràng vào nhà đợi mẹ chồng về.
Thị trở nên khép nép, lễ phép, ko còn dòng vẻ đanh đá, chỏng lỏn lúc mới gặp Tràng, trước sự dặn dò, thương xót của bà cụ Tứ, thị dịu dàng, yên lặng lắng tai, và tiếp thu, sẵn sàng cùng Tràng xây dựng một mái ấm với những niềm tin mãnh liệt về một tương lai tươi sáng. Sau đêm tân hôn cảnh thị dậy sớm chuẩn bị cơm nước, quét dọn nhà cửa, vườn tược, gánh nước, hong khô đồ,… đã mang tới hình ảnh đẹp của một người phụ nữ biết vun vén, tảo tần, hy sinh, đang quyết tâm từng ngày để xây dựng cuộc sống mới ấm êm, hoàn toàn rũ bỏ dòng cảnh lay lắt, lang thang đầu đường xó chợ.
Một nhân vật ấn tượng và đáng chú ý nữa trong truyện chính là bà cụ Tứ, nhân vật đại diện tiêu biểu nhất cho một thế hệ người phụ nữ Việt Nam thế kỷ trước. Bà cụ Tứ là một người phụ nữ nghèo khổ, sở hữu cuộc thế nhiều đắng cay vất vả, một tay vất vả nuôi anh Tràng lớn khôn, cho tới lúc già lão lại phải chịu cảnh trở thành dân ngụ cư, lang bạt kì hồ nơi xứ người, chịu cảnh đói kém hành tội. Ko chỉ chịu những nỗi khổ về thể xác, bà cụ Tứ còn luôn sống trong cảnh dằn vặt với nỗi khổ tâm tự trách vì bản thân nghèo quá ko thể lo nổi cho người con trai một tấm vợ tử tế, phải nhìn cảnh con mình khổ sở, đơn độc mưu sinh.
Ở nhân vật này ta thấy hiện lên rõ nét nhất đấy là tấm lòng yêu thương con sâu sắc. Lúc thấy anh Tràng dẫn một người phụ nữ lạ mặt về nhà, bà ko vội vã dò xét, tra hỏi mà trái lại bà để cho con trai mình tự lên tiếng, sau lúc hiểu ra biết bao nhiêu là cớ sự, bà thảo nào con tự ý quyết định chuyện hôn nhân mà dòng bà cụ lo lắng nhiều nhất lại là “liệu rằng chúng nó sở hữu nuôi nổi nhau qua cơn đói này ko”. Lòng người mẹ vẫn muôn thuở suy nghĩ cho con, thấy anh Tràng lấy vợ trong cảnh đói kém, thôn xóm tràn ngập một màu u ám, tiêu điều, lòng cụ Tứ lại càng thêm nhiều đau xót. Xót con vì nghèo túng mà chẳng sở hữu được một đám cưới tử tế, xót con vì phải cưới vợ trong dòng cảnh sống hôm nay mà chẳng biết được ngày mai, cũng lại xót xa cho chính cuộc thế làm mẹ mà không thể làm gì để con mình được sung sướng đầy đủ. Thế rồi sau tất cả những bộn bề suy nghĩ, toan lo, lòng cụ Tứ dần lắng lại, cụ sốc lại ý thức, giấu nhẹm đi những lo lắng trong lòng để tác thành cho mối duyên của những con. Bà cũng hết lòng yên ủi, động viên Tràng và thị với những lời nói đầy kỳ vọng “Biết thế nào hở con, người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời?”, tạo lập cho họ động lực, lòng tin vào một cuộc sống tốt đẹp hơn trong nay mai, chỉ cần họ quyết tâm hết sức, cùng nhau vượt qua khó khăn, vượt qua được nạn đói kinh hoàng này.
Kế bên tấm lòng thương yêu con sâu sắc, cụ Tứ còn hiện lên với tấm lòng nhân hậu, bao dung biết thương cảm cho những số kiếp người xấu số, mà tiêu biểu nhất là thị, người con dâu mới cưới. Lúc nhìn tới người phụ nữ với bộ dạng xờ xạc, thảm hại, đang rụt rè đứng đợi sự chấp nhận của bà, lòng bà bỗng dấy lên nhiều những nỗi niềm thương cảm, nghĩ rằng “Người ta sở hữu gặp bước khó khăn đói khổ này, người ta mấy lấy tới con mình. Mà con mình mới sở hữu vợ được”. Bà vội giục thị ngồi xuống cho đỡ mỏi chân, rồi tỉ tê, tâm sự chuyện hoàn cảnh gia đình, về chuyện ko thể làm năm ba mâm cỗ cưới làm thị thiệt thòi, mong rằng thị sở hữu thể hiểu và thông cảm cho những nỗi khó khăn của mẹ con bà, mà thương yêu lấy Tràng. Đối với bà chỉ cần vợ chồng Tràng sống với nhau hạnh phúc “cốt làm sao chúng mày hòa thuận là u vui lắm rồi. Nam nay đói to đấy. Chúng mày lấy nhau lúc này u thương quá”, rồi nhìn lại dòng cảnh đói kém mà lòng trĩu nặng những nỗi lo lắng, thương cảm về cuộc thế của Tràng và thị.
Bà cụ Tứ còn hiện lên với vẻ đẹp của sức sống mãnh liệt, niềm tin mãnh liệt vào cuộc sống, kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng hơn, trở thành người truyền động lực, cảm hứng cho con trai và con dâu, giúp họ sở hữu thêm sức mạnh, niềm tin vào một cuộc thế khấm khá và bớt khó khăn hơn trong tương lai. Điều đó được bộc lộ rất rõ thông qua cảnh bà động viên vợ chồng Tràng lúc mới về, và cả trong dòng cảnh bữa cơm sáng bà cụ liên tục kể những câu chuyện vui, kể chuyện là ăn, nuôi gà,… Mặc dầu những dự kiến, những mong ước đấy sở hữu vẻ khá xa xôi và khó khăn để thực hiện, thế nhưng nó vẫn đem tới cho câu chuyện những tia sáng rét mướt, xua tan bớt dòng sự thảm hại, u ám, tiêu điều của làng quê trong nạn đói kinh hoàng, cũng mở ra cho những nhân vật những con đường mới mẻ, đầy kỳ vọng.
Vợ nhặt của Kim Lân là một trong những tác phẩm văn học hiện thực xuất sắc lúc viết về số phận của người nông dân giai đoạn trước cách mệnh, đặc trưng là trong nạn đói kinh hoàng. Đối với tác phẩm này, sở hữu thể tóm tắt bằng mấy câu “Đói. Nó vừa đắng cay, vừa đớn đau, đồng thời một mặt nào đó nó lại loé lên một tia sáng về đạo đức, danh dự. Truyện Vợ nhặt khai thác khía cạnh sau rốt của dòng thảm kịch đấy”. Cả Tràng, thị và bà cụ Tứ đều là những nạn nhân khốn cùng của nạn đói, cũng đứng trước những khiếp sợ về dòng chết đang tới sắp, thế nhưng họ ko vô vọng, họ vẫn cố sống từng ngày, họ vẫn xây dựng gia đình, vẫn cùng nhau quyết tâm, suy nghĩ về chuyện tương lai, và tin tưởng rằng mình sẽ vượt qua được dòng đói. Đó chính là ý nghĩa nhân văn sau rốt mà Kim Lân muốn truyền tải, dù trong hoàn cảnh khốn cùng nào thì con người ta vẫn luôn lóe lên những tia sáng của phẩm hạnh tốt đẹp, chúng ko bị chôn vùi bởi thực tế mà càng vì thực tế mà trở nên rõ nét hơn.
------------------HẾT BÀI 1----------------------
Tìm hiểu chi tiết về truyện Vợ nhặt và khám phá vẻ đẹp của những nhân vật bà cụ Tứ, Tràng, người vợ nhặt, kế bên bài Phân tích truyện ngắn Vợ nhặt trên đây, những em sở hữu thể củng cố thêm tri thức văn bản qua việc tìm hiểu: Phân tích tâm trạng nhân vật bà cụ Tứ trong truyện Vợ nhặt, Phân tích nhân vật vợ Tràng trong truyện Vợ nhặt, Phân tích nhân vật Tràng trong tác phẩm Vợ nhặt, Trị giá nhân đạo sâu sắc trong truyện ngắn Vợ nhặt.
2. Phân tích Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 2 (Chuẩn)
Kim Lân là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của văn học hiện thực Việt Nam. Những tác phẩm của ông xoay quanh chủ đề người nông dân và vẻ đẹp của họ trong những hoàn cảnh tiêu biểu của quốc gia. Chúng ta hẳn vẫn chưa quên hình ảnh của ông Hai bước ra từ truyện ngắn Làng với lòng yêu nước sâu sắc và tình nghĩa với quê hương tha thiết. Tới với Vợ Nhặt, ta lại ko khỏi xúc động trước khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của những người nông dân trong cảnh khốn cùng. Sở hữu thể nói truyện ngắn Vợ nhặt là một tác phẩm thành công tiêu biểu cho phong cách và tài năng của Kim Lân. Truyện lấy bối cảnh của những năm 1944-1945, lúc nước ta đang phải đối mặt với nạn đói "hoành hành", cảnh "nghìn cân treo sợi tóc" đấy cướp đi sinh mạng của hàng vạn con người. Bằng văn pháp hiện thực và ý thức nhân đạo sâu sắc tác giả ko chỉ khắc họa hiện thực thảm khốc của nạn đói mà còn làm sáng bừng lên vẻ đẹp của tình người ngay trong hoàn cảnh thử thách nhất.
Truyện khởi đầu từ việc “nhặt vợ” đầy lạ thường, ngang trái của anh cu Tràng. Theo lẽ thông thường, để lấy được vợ người ta phải làm lễ cưới hỏi tử tế, còn anh cu Tràng thì khác, anh nhặt vợ chỉ với vài câu bông đùa cùng bốn bát bánh đúc ăn vội. Tình huống càng ngang trái hơn, lúc mà Tràng và mẹ đang trong thiến nạn của đói khổ, vùng vẫy giữa cảnh khốn cùng thì Tràng lại đèo bòng, nhà lại sở hữu thêm một mồm ăn, gánh nặng lại thêm ghì lên vai. Tràng sở hữu vợ làm người ở xóm Ngụ cư người nào nấy đều sửng sốt, người nào nấy đều tò mò, thích thú nhưng cũng ko khỏi xót xa trước một tình cảnh ngang trái. Bởi họ biết giờ này tới thân còn ko lo nổi thì làm sao sở hữu thể lo thêm cho người nào. Một tình huống “nhặt vợ” tuy nhẹ nhõm nhưng là tiền đề để triển khai câu chuyện, thể hiện tư tưởng nhân văn trong tác phẩm về tiếng nói của tình người, của lòng nhân ái. Giữa cảnh khốn cùng, người ta vẫn sẵn sàng cưu mang nhau lúc khốn khó, trong đói rét ngọn lửa của khát khao hạnh phúc vẫn nhen nhóm và bùng cháy trong tiềm thức mỗi con người.
Những nhân vật bước ra từ trang văn Vợ nhặt đều để lại trong lòng chúng ta những ấn tượng và niềm thương cảm sâu sắc. Trước tiên, đó là Tràng, một người nông dân hiền lành, chất phác mà giàu tình cảm. Tràng vốn sinh ra ko được sự ưu ái của tạo hóa lúc mang trên mình một dáng hình xấu xí, tình tình lại cục mịch, chẳng được linh lợi như bao người: “ ...Hai con mất nhỏ tí, gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạch ra, rung rung làm cho dòng khuân mặt thô kệch của hắn lúc nào cũng nhấp nhính những ý nghĩ gì vừa lí thú vừa dữ tợn. Hắn sở hữu tật vừa đi vừa nói. Hắn lảm nhảm than vãn những điều hắn nghĩ.”
Hơn thế nữa, Tràng con là dân ngụ cư, khốn cảnh ko sở hữu đất đai mà cấy cày, đã nghèo lại càng nghèo thêm. Người như Tràng thì khó sở hữu vợ, hắn biết, mẹ hắn cũng biết và cả xóm ngụ cư đều biết. Tuy vậy, nhưng Tràng là người hiền lành, luôn vui vẻ với bọn trẻ quanh xóm ngụ cư và còn rất siêng năng. Tràng ngày ngày vẫn làm thuê kiếm sống, cùng người mẹ nghèo quyết tâm từng ngày. Cũng như bao người con trai khác, Tràng cũng mong sở hữu vợ, niềm hạnh phúc tới với hắn lúc được thị theo về lúc chợt đựng lên câu nói bông đùa trong một lần đẩy xe bò thuê thì gặp thị: "Này nói đùa chứ sở hữu về với tớ thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Từ giây phút đấy, Tràng khởi đầu trưởng thành và thay đổi lên rất nhiều. Niềm hạnh phúc sở hữu vợ, niềm hạnh phúc lúc được sống trong một căn nhà nhỏ ấm êm sở hữu một người mẹ hiền, một cô vợ thảo đã làm Tràng thay đổi, Tràng thấy mình như "nên người” hơn: “Hiện tại hắn mới thấy hắn nên người, hắn thấy hắn sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này. Hắn xăm xăm chạy ra giữa sân, hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa lại căn nhà.”
Sự xuất hiện của thị là bước ngoặt quan yếu trong cuộc thế Tràng, làm Tràng thay đổi tích cực về cả nhận thức và hành động. Sở hữu thể nói niềm hạnh phúc sở hữu vợ đấy đã xua tan những nỗi lo chuyện cơm áo nơi Tràng, làm Tràng trân trọng và thêm niềm tin vào cuộc sống. Sức mạnh của tình yêu, của hạnh phúc đã cứu vớt tâm hồn Tràng, dẫu đó chỉ là thứ hạnh phúc "nhặt vội" mà thôi. Qua nhân vật Tràng, tác giả đã phân bua niềm cảm thương sâu sắc trước số phận của những con người xấu số trong xã hội, là niềm tin tưởng vào những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam xưa.
Thị cũng là một nhân vật tiêu biểu trong tác phẩm. Người phụ nữ ko tên, khổng tuổi, với dáng hình gầy guộc đi vì đói. Dòng đói đã đày đọa con người cả dáng hình, thậm chí thị phải vứt bỏ cả lòng tự trọng của một người con gái để theo Tràng về. Ở thị, ta thấy được điều đáng trân trọng là niềm khát khao sống mãnh liệt, vì đói quá rồi, khổ quá rồi, thị biết dòng đói sở hữu thể chực chờ để giết mổ chết mình bất cứ lúc nào, nên theo Tràng về cũng là để sở hữu miếng ăn, sở hữu một nơi để cứu lấy mình, để mình nương tựa. Thị theo Tràng chính là lựa chọn cuối để giành lại sống cho chính mình, nuôi hi vọng vào một điều gì đó dự phần vào thay đổi tình cảnh đói rét của bản thân lúc đấy.
Sau lúc theo Tràng về, sự chua chát, chỏng lỏn của thị cũng ko còn mà thay vào đó là sự e lệ, ngại ngùng của một người con gái. Nét dịu dàng, nữ tính của Thị khởi đầu được bộc lộ, đó là sự lo lắng, ngập ngừng lúc ra mắt mẹ Tràng và sự chu đáo, đảm đang lúc cùng bà cụ Tứ thu vén lại căn nhà, khu vườn nho vào sáng hôm sau. Sở hữu thể thấy, sâu thẳm bên trong thị cũng là một người con gái trách nhiệm, biết sống vì gia đình, bên trong vẻ ngoài bất cần đấy là một con người khát khao hạnh phúc.
Và đặc trưng, chúng ta cũng ko thể nào quên hình ảnh người mẹ hiền còm cõi ở tuổi xế chiều vẫn một lòng lắng lo cho con- bà cụ Tứ. Bà cụ Tứ trước hết là một người mẹ trách nhiệm, lo làm ăn để nuôi nấng con nên người, biết con mình chẳng được lanh lẹn, bà cũng dặn lòng, lo lắng cho tương lai của con. Cũng như bao người mẹ khác, cụ Tứ cũng mong con mình được hạnh phúc êm ấm lúc tới tuổi lập gia đình.
Lúc Tràng dắt thị về, bà cụ Tứ thấy thì vô cùng ngạc nhiên đan xen với nỗi tủi hờn, tự trách. Bà ngạc nhiên vì sự xuất hiện của người con dâu mới, đau xót bởi bà hiểu trong cảnh khốn cùng, đói khổ quá người ta mới chịu theo con mình về nhà. Lắng lo bởi lẽ với một người từng trải như bà cụ Tứ, kiên cố hiểu được những vấn đề trong tương lai mặc cả Tràng và thị phải vượt qua. Lời dặn dò con đầy rét mướt của bà thật xúc động: “Nhà ta nghèo con ạ. Vợ chồng chúng mày liệu mà bảo nhau làm ăn. Rồi ra may mà ông giời cho khá... Biết thế nào hở con, người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời? Sở hữu ra thì rồi con dòng chúng mày về sau”. Là một người mẹ, bà cũng mừng cho hạnh phúc của con, dù lo lắng nhưng trong người mẹ đấy vẫn tin vào ngày mai, vào một thứ ánh sáng tốt đẹp nơi bần cùng tăm tối. Bà cụ Tứ hẳn là một người mẹ trách nhiệm, mẫu mực, giàu lòng bao dung và đức hi sinh mà người nào đã từng đọc Vợ nhặt cũng ko thể nào quên được.
Bằng việc xây dựng tình huống truyện đặc sắc cùng hệ thống những nhân vật tiêu biểu trong hoàn cảnh tiêu biểu, nghệ thuật hội thoại, độc thoại nội tâm sâu sắc cùng ngôn từ giản dị mà giàu sức diễn tả, Kim Lân đã dựng nên một tác phẩm giàu trị giá nhân văn. Đó là tiếng nói thiết tha, thương cảm và trân trọng những người nông dân nghèo trong xã hội giữa nạn đói năm những năm 1945 đầy đau xót. Đó là tiếng nói căm phẫn trước tội ác “trời ko dung, đất ko tha” của bọn thực dân xâm lược. Là sự trân trọng những khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của con người trong gian khổ. Đồng thời, mở ra một con đường để nhân dân vượt qua tăm tối, vươn tới những điều tốt đẹp hẹp, đó là con đường đấu tranh cách mệnh.
Kim Lân bằng tài năng trong ngòi bút của mình đã vẽ lên một bức tranh hiện thực về nạn đói và những thảm cảnh trong những năm tháng đói khổ. Qua đó, bộc lộ chiều sâu tư tưởng của tác phẩm hiện thực vì con người, gắn bó với đời sống con người.
3. Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 3 (Chuẩn)
Kim Lân nói trong một bài phỏng vấn rằng “Dòng đói là mỗi lo lắng của con người ở tất cả mọi dân tộc và mọi thời đại. Cho nên đó là một đề tài cũng thuộc về bản tính của đời sống. Những nhà văn viết về dòng đói ở khía cạnh tối tăm và bất lực của con người trước nó. Con người phạm tội và làm đủ mọi chuyện dại dột khác chỉ vì đói. Lúc tôi viết, ý tưởng túc trực trong tôi là những người đói dù vậy nào đi nữa vẫn xoành xoạch khát khao cuộc sống tốt hơn, vẫn tin tưởng một cách mơ hồ vào cuộc sống tương lai. Dòng “mơ hồ” đấy là do cuộc sống thực tế luôn hành tội họ”. Sở hữu thể nói rằng đây chính là sự khác biệt nhất của Kim Lân so với những nhà văn hiện thực cùng thời ví như Nam Cao, Nguyễn Công Hoan, Tô Hoài, Vũ Trọng Phụng,… những cây bút phản ánh hiện thực thảm khốc và nhiều thảm kịch. Những tác phẩm của Kim Lân cũng phản ánh hiện thực khắc nghiệt của xã hội cũ, tuy nhiên khác biệt ở chỗ tác giả đã từ chính những hoàn cảnh ngặt nghèo, kinh khủng nhất khai thác được những vẻ đẹp tiềm tàng trong tâm hồn nhân vật. Mang tới cho bức tranh nông thôn dẫu ở cảnh tăm tối, cùng cực nhất vẫn sở hữu những ánh sáng nhân đạo thật đẹp, xua đi dòng hoàn cảnh bi người nào, kinh khủng đầy khiếp sợ của quốc gia, đặc trưng là những năm nạn đói hoành hành, tử thần đang đợi sẵn những kiếp người lay lắt bước dần tới tha ma. Trong gia tài những tác phẩm ít ỏi của Kim Lân thì Vợ nhặt là tác phẩm xuất sắc và nổi trội nhất lúc viết về đề tài người nông dân, với tình huống truyện độc đáo, cách xây dựng nhân vật đặc sắc, tinh tế, vừa thể hiện rõ thảm kịch của người nông dân Việt Nam trong nạn đói. Đồng thời tác phẩm cũng bộc lộ được những vẻ đẹp phẩm chất đáng quý, đặc trưng là niềm tin, niềm kỳ vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn mà như Kim Lân nói "Những người đói, họ ko nghĩ tới dòng chết, mà nghĩ tới dòng sống".
Vợ nhặt là tác phẩm độc đáo, lúc dòng nền của câu chuyện diễn ra trên một hoàn cảnh hết sức đặc trưng. Nạn đói kinh hoàng những năm 1944-1945 đã cướp đi sinh mạng của hơn hai triệu đồng bào chỉ trong vài tháng ngắn ngủi mà theo như Nam Cao, nỗi khiếp sợ kinh khủng đấy của nạn đói “có nhẽ tới năm 2000, con cháu chúng ta vẫn còn kể lại cho nhau nghe để rùng mình”. Kim Lân là một ngòi bút hiện thực tài hoa và tinh tế, dẫu rằng Kim Lân ko sở hữu tài học cao thế nhưng văn học của ông luôn sở hữu một dòng gì đó rất thấm, rất sâu sắc. Chẳng cần phải tiêu dùng những từ ngữ rùng rợn kinh khủng để diễn tả dòng nạn đói đang hoành hành, mà tác giả chỉ lặng lẽ miêu tả dòng ko gian âm u, tiêu điều của làng quê thông qua những hình ảnh rất thực. Người dân từ khắp nơi bồng bế, dìu dắt nhau đi tản cư, người nào nấy trông nhếch nhác, người ngợm “xanh xám như bóng ma”, “nằm ngổn ngang khắp lều chợ”, “người chết như ngả rạ”, và nhường nhịn như dòng chết đã trở thành lẽ thường, diễn ra hàng ngày tới mức ko buổi sáng nào đi làm, đi chợ người ta ko thấy “vài ba dòng thây nằm còng queo bên đường”. Cả ko gian làng quê bị bao trùm bởi sự chết chóc “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Đêm tới ko nhà nào sở hữu ánh đèn, lạnh lẽo, xác xơ, khắp đường luôn sở hữu những “bóng người đói dật dờ đi lại như những bóng ma”, mà có nhẽ đó cũng chính là những bước chân cuối cùng dẫn họ tới tha ma, nơi sở hữu thần chết đang chờ sẵn. Ko chỉ vậy cảnh tượng làng quê trong nạn đói còn cực thê lương bởi “tiếng quạ trên mấy cây gạo ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi thê thiết” tựa như tiếng gọi rùng rợn của tử thần trong đêm tối.
Tương tự chỉ bằng những nét vẽ âm u, lặng thầm, Kim Lân đã gợi ra thực rõ ràng cảnh tượng kinh hoàng, đầy khiếp sợ của nạn đói. Lúc mà người ta sống chỉ tính được bước nào hay bước đó, dòng đói, dòng chết cứ hiện diện trước mắt hành tội ý thức của những con người khốn khổ, ngặt nghèo tới độ họ vô vọng và bất lực “khó người nào sở hữu thể tin mình sống nổi”, thậm chí là nhìn thấy trước cả dòng chết của mình sẽ diễn ra như thế nào. Tuy nhiên trong một loạt những con người đang quằn quại, vật lộn với dòng đói thì Tràng, thị, bà cụ Tứ lại hiện lên như một nguồn sáng, lặng lẽ xua tan đi bớt dòng ko khí thê lương, đầy khiếp sợ của xóm ngụ cư.
Kim Lân đã ko né tránh sự thực, hay cố tình che giấu đi dòng thảm hại của con người trong nạn đói bằng văn pháp chấm phá, xen kẽ trong một vài câu văn tả thực. Dòng chết nhường nhịn như hiện diện khắp mọi nơi, trở thành một hiện tượng hiển nhiên, thân thuộc, thảm hại tới độ người sống cũng chẳng còn sức mà đi thu vén những xác chết, người ta chỉ quấn chiếu rồi bỏ đó, mùi gây của xác chết bao phủ ko gian. Tuy nhiên dòng hay của Vợ nhặt lại ko nằm nhiều ở trị giá hiện thực lúc tả lại nạn đói một cách đầy khiếp sợ mà là nằm ở những trị giá nhân đạo. Trong những hoàn cảnh khốn cùng nhất, con người ta vẫn luôn giữ cho mình được những trị giá phẩm chất đạo đức tốt đẹp, trở thành nguồn sáng, động lực chống chọi với cuộc sống, họ là “Những người đói, họ ko nghĩ tới dòng chết, mà nghĩ tới dòng sống” mặc dù cả Tràng, thị, bà cụ Tứ đều “khó người nào sở hữu thể tin mình sống nổi”.
Bài văn Phân tích truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân
Câu chuyện khởi đầu từ sự kiện Tràng vô tình “nhặt” được vợ, một đám cưới diễn ra giữa những dòng chết, dòng đói đang bao trùm. Tràng với thị kết duyên khởi đầu từ một câu nói đùa rằng “Muốn ăn cơm trắng mấy giò, lại đây mà đẩy xe bò với anh nì!”. Những tưởng đó chỉ là một câu bông đùa để xua đi dòng mỏi mệt của Tràng, thế nhưng lại sở hữu một người phụ nữ xuất hiện coi đó là sự thực, cùng đẩy xe chung với anh, cốt để kiếm miếng ăn. Nghĩ thực sâu xa có nhẽ rằng dòng đói khát đã hành tội người phụ nữ đấy quá lâu, tới độ chỉ cần một tia kỳ vọng được ăn thị cũng chấp thuận thử, chẳng cần biết đó là thật hay đùa. Hai con người xa lạ, đẩy một chuyến xe chung, Tràng thương cảm mà đãi thị hẳn 4 bát bánh đúc, xong chẳng hiểu vì điều gì mà anh bỗng dưng bật thốt ra câu nói “Này nói đùa chứ sở hữu về cùng tớ thì khuân hàng lên xe rồi cùng về”. Đó là một lời cầu hôn, một lời ngỏ ý gắn mắc câu đùa, thế nhưng thị theo Tràng về thật, theo ko chỉ với 4 bát bánh đúc. Một cuộc hôn nhân thực sự đã diễn ra ngay giữa cảnh đói kém, ko mối mai, đám rước, chỉ là hai con người tự động gắn liền với nhau từ hai câu nói nửa đùa nửa thật mà nên vợ nên chồng. Sự xuất hiện của thị trong xóm ngụ cư tồi tàn nhường nhịn như đã mang tới một luồng gió mới, làm khuôn mặt những con người ở đây “bỗng dưng rạng rỡ hẳn lên”, và “sở hữu dòng gì lạ thường và tươi mát thổi vào cuộc sống đói khát, tăm tối đấy của họ”. Hôn nhân của Tràng và thị diễn ra chớp nhoáng, nhưng cũng chính là biểu hiện của sự sống bạt tử, niềm khát khao hạnh phúc muôn thuở của con người. Dù trong bất kỳ hoàn cảnh khốn cùng nào con người vẫn khát khao được yêu thương, sở hữu mái ấm, chốn giới hạn chân. Và khởi đầu hôn nhân của Tràng và thị cũng chính là đại diện cho sự sinh sôi nảy nở, là bông hoa nhân đạo ngay giữa dòng chết đang ngập tràn khắp thôn xóm.
Nói tới nhân vật Tràng, anh là một tiêu biểu của người nông dân trong chế độ cũ, là dân ngụ cư, vì đói kém mà phải rời xa quê hương để cầu thực, hai mẹ con Tràng phải sống trong căn nhà tồi tàn, rách nát trên đê. Và vì là dân ngụ cư nên anh phải gánh chịu sự kỳ thị, xa lánh của người dân bản địa, ko được chia ruộng rẫy, cũng chẳng được phép sở hữu mặt trong bất kỳ cuộc họp hành nào của thôn xóm, cuộc sống vô cùng đáng thương, thảm hại. Vì kế sinh nhai Tràng nhận kéo xe thuê cho người ta với đồng lương rẻ mạt, công việc lúc sở hữu lúc ko, cập kênh ko ổn định, luôn phải đối diện với nỗi sợ rồi dòng đói, dòng chết sở hữu thể ập tới bất thần trong nay mai. Rồi bản thân anh Tràng cũng vì dòng nghèo xơ xác, tàn tạ, lại thêm ngoại hình xấu xí được ví như sự gọt đẽo sơ sài của tạo hóa “hai mắt nhỏ tí gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạnh ra, thân hình to to vập vạp”. Lại thêm dòng tật “vừa đi vừa lảm nhảm những điều mà mình nghĩ”, tuy đã to nhưng tâm hồn Tràng vẫn như một đứa trẻ hay chơi đùa với đám trẻ con, thỉnh thoảng ngẩng mặt lên trời cười hềnh hệch chả rõ lý do.
Dòng ngoại hình xấu xí cùng với tính cách kỳ dị, thêm dòng nghèo đói đã trở thành rào cản kiên cố làm Tràng ko sở hữu nổi một tấm vợ. Tuy nhiên bên trong dòng vỏ bọc xù xì, xấu xí đấy của Tràng lại chính là một tâm hồn với những vẻ đẹp đáng quý. Trước hết Tràng là một người siêng năng, luôn nỗ lực lao động kiếm sống chống lại dòng đói đang hành tội chực chờ bao số phận con người ngoài kia. Đặc thù trong hoàn cảnh ngặt nghèo, người nào cũng mê mải vật lộn để giành lấy sự sống từ tay tử thần, thì Tràng vẫn bộc lộ được tính nết yêu đời, sự lạc quan trong cuộc sống lúc vừa đẩy xe vừa sở hữu sức nói những câu bông đùa. Và cũng chính câu đùa “Muốn ăn cơm trắng mấy giò, lại đây mà đẩy xe bò với anh nì!” đã là nên bước ngoặt to trong cuộc thế của hai con người là Tràng và thị. Thị thấy Tràng nói vậy thì ton ton chạy tới đẩy xe cùng Tràng, trong lần đầu gặp gỡ Tràng ngoài việc khoái chí lúc sở hữu người vì câu đùa của mình mà chạy tới đẩy xe thật thì anh chẳng sở hữu nhiều ấn tượng về thị, một người phụ nữ tàn tạ, xanh xám như sắp lả đi. Tới lần thứ hai gặp gỡ, lúc thấy điệu bộ cong cớn, sưng sỉa, đầy đanh đá của người phụ nữ đang nhiếc móc mình vì miếng ăn thì Tràng bỗng thấy động lòng thương, một cảm giác trước đây chưa từng sở hữu đã thôi thúc Tràng đãi thị ăn hẳn 4 bát bánh đúc. Đó nhưng câu nói đưa đẩy, vui đùa của đôi nam nữ đã kết lại bằng một câu của Tràng “Này nói đùa chứ sở hữu về cùng tớ thì khuân hàng lên xe rồi cùng về”, đó là lời ngỏ ý, lời cầu hôn vụng về về, chất phác của một tâm hồn đơn chiếc quá lâu, đang thèm khát mái ấm gia đình. Đồng thời nó cũng bộc lộ rõ vẻ đẹp tấm lòng Tràng, một tấm lòng nhân hậu, biết thông cảm, lúc thấy cuộc thế thị thảm thương, tàn tạ lòng anh lại muốn cưu mang, trợ giúp, cho thị một chỗ trú chân, tránh đi khỏi dòng cảnh lang thang, dật dờ những bước đi tới cõi chết vì đói.
Cuộc hôn nhân kỳ lạ của Tràng và thị vốn ko phải tình yêu mà là tấm lòng đồng cảm của những con người đồng hoàn cảnh với nhau. Trong nạn đói kinh hoàng này, họ dám vượt lên những khiếp sợ đói khát để mà cưu mang, đùm bọc lẫn nhau, điều đó mới đáng quý làm sao. Ko chỉ vậy, ta còn thấy toát ra ở Tràng là sự tinh tế, biết quan tâm và yêu thương người vợ mới cưới, anh thương xót thị theo ko mình, thành thử anh đã dẫn thị vào chợ tậu cho mấy món đồ nhỏ nhặt, để thị mang về nhà chồng, lại đãi thị ăn một bữa no nê coi như tiệc cưới, rồi tậu thêm hai hào dầu (thứ vốn được coi là xa xỉ trong cảnh đói kém) để thắp sáng trong nhà, coi như mừng tân hôn.
Trên suốt quãng đường về nhà tâm trạng của Tràng tràn ngập những nỗi sung sướng và hạnh phúc vì cuối cùng mình cũng sở hữu một gia đình riêng, và nhường nhịn như Tràng đã làm được một điều gì đó rất tốt đẹp “Mặt hắn sở hữu một dòng vẻ gì đó phớn phở khác thường. Hắn tủm tỉm cười nụ một mình và hai mắt thì sáng lên nhóng nhánh”. Thậm chí anh hạnh phúc tới độ “trong một lúc Tràng như quên hết những cảnh sống ê chề tăm tối hàng ngày, quên cả dòng đói khát đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mặt”. Bước ngoặt trong cuộc thế Tràng với sự kiện vợ “nhặt” nhường nhịn như đã xua tan đi dòng ko khí ảo não, vô vọng, mở ra trong lòng Tràng những niềm vui, niềm kỳ vọng mới vào một tương lai tốt đẹp hơn.
Kể từ lúc cưới vợ người ta bỗng trông thấy anh Tràng hình như đã trưởng thành hơn, đã rũ bỏ hết dòng vẻ ngờ nghệch, mà thay vào đó là sự tâm lý, chu đáo, sở hữu trách nhiệm của một người chồng, người cha trong tương lai. Anh giới thiệu thị với mẹ một cách nghiêm túc và nhẫn nại, trong lúc đợi mẹ về nhà thì luôn tỏ ra sự sốt ruột, nóng lòng trông mong. Đôi điều đó cũng đủ để hiểu rằng Tràng đã trân trọng và hạnh phúc với cuộc hôn nhân, cũng như mối nhân duyên bất thần này như thế nào. Sau đêm tân hôn, thức dậy nhìn cảnh mẹ chồng nàng dâu chú tâm thu vén quét tước, ngôi nhà như sở hữu một dung mạo mới, một sinh khí mới, “cảnh tượng thật đơn thuần thông thường, nhưng đối với hắn thật thấm thía cảm động. Bỗng nhiên hắn thấy thương yêu gắn bó với dòng nhà của hắn lạ thường”, rồi “một nguồn vui sướng đột ngột tràn ngập trong lòng”. Tràng khởi đầu ý thức được trách nhiệm, trách nhiệm của người đàn ông trong gia đình “Hiện tại hắn mới thấy hắn nên người. Hắn thấy hắn sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này” và biến nó thành hành động “hắn chạy xăm xăm ra giữa sân. Hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa căn nhà”, muốn được cùng chung tay góp sức để xây dựng mái ấm với mẹ và người vợ mới cưới. Rồi chuyện cưới vợ của Tràng, cũng đã thôi thúc, mở ra trong lòng anh những ý nghĩ, những khát khao đổi đời, Tràng ko thể mãi làm nghề kéo xe, rồi mai kia sở hữu con dòng liệu sở hữu còn trụ được nữa ko. Anh khởi đầu nghĩ tới chuyện Việt Minh cướp phá kho thóc Nhật, hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng bay phơ phới cứ quanh quẩn trong óc Tràng, mở ra một niềm tin, một cánh cửa mới đầy kỳ vọng về cuộc sống tốt đẹp hơn trong tương lai. Đó cũng là dấu ấn cho sự chuyển biến trong nhận thức của Tràng, là đại diện cho sự giác ngộ cách mệnh của người nông dân trong nạn đói năm 1945.
Về nhân vật thị, dòng ấn tượng sâu rõ nhất về người phụ nữ này đấy chính là dòng dáng vẻ cong cớn, sưng sỉa, đầy đanh đá lúc nhiếc mắng Tràng chỉ vì miếng ăn “Điêu! Người vậy mà điêu!”. Nếu ko hiểu về thị, ko hiểu gì về dòng nạn đói của thế kỷ trước chắc hẳn người ta đã ghét cay ghét đắng dòng thói gớm ghê đấy của người phụ nữ tội nghiệp, tới nhục nhằn vì miếng ăn. Thế nhưng trước cảnh người chết như ngả rạ, dòng đói bao trùm khắp nơi, người ta giành nhau từng miếng ăn thì với thị việc đấu tranh đòi lấy dòng miếng ăn từ việc đẩy xe bò giúp Tràng cũng ko hẳn là quá quắt. Chỉ là đói quá, và thị thì ko muốn chết, thị muốn được sống, thành thử dòng cách làm của thị làm người ta thấy sở hữu phần phản cảm.
Thị là một trong những hình ảnh tiêu biểu cho người nông dân đang chết mòn dưới dòng đói kinh hoàng, ko tên ko tuổi, ko lai lịch rõ ràng, người ta chỉ biết tới thị là một người tản cư và cũng đang thảm thương, dật dờ bước tới tha ma. Thị ko sở hữu một dáng hình đẹp, Kim Lân đã miêu tả thị bằng những nét vẽ thê thảm, tàn tạ nhất “áo xống xờ xạc như tổ đỉa”, “gầy xọp”, “trên khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt”, rồi “dòng ngực gầy lép nhô lên” và “hai con mắt trũng hoáy”. Thị sắp như chẳng còn dáng người, mà trông giống như một dòng xác khô biết di chuyển và biết nói, khá thở sự sống đang héo mòn cạn kiệt tới những giọt cuối cùng bên trong người phụ nữ tội nghiệp.
Tuy nhiên cũng như Tràng sau những dòng xấu che lấp, là những vẻ đẹp tâm hồn tiềm tàng. Cuộc gặp gỡ với Tràng và bốn bát bánh đúc như là cọng rơm cứu mạng, thị chấp nhận chuyện theo ko Tràng về làm vợ cũng chỉ bởi thị cần dòng ăn, thị muốn được sống. Điều đó bộc lộ khát khao được sống mãnh liệt của thị, đồng thời cũng là ước mong sở hữu được một mái ấm, một người đàn ông đủ sức chở che, cho thị được dựa vào những lúc khó khăn vô vọng nhất.
Và tương tự trước sự khoáng đạt rộng lượng của người đàn ông mới gặp, lòng thị đã thắp sáng lên những kỳ vọng thật tốt đẹp về cuộc sống mới. Ko chỉ vậy ở thị còn hiện lên những vẻ đẹp rất nữ tính, trên phố về nhà chồng, bắt gặp những ánh mắt tò mò, dò xét thị đã ko giấu nổi sự ngượng ngùng, xẻn lẻn, thị kéo chiếc nón rách che đi gương mặt xấu hổ của mình. Lúc về tới nhà Tràng, nhìn cảnh tượng rách nát, sơ sài của căn “nhà”, mắt thị tối đi, lòng thị ko tránh khỏi sự thất vọng. Thế nhưng ko vì vậy mà thị bỏ đi hay tỏ vẻ chán ghét, trái lại thị bỗng trở nên mực thước, ra phết một cô dâu mới về nhà chồng, khác hẳn dòng dáng vẻ đanh đá, chỏng lỏn lúc gặp Tràng trên tỉnh. Thị lễ phép chào mẹ chồng, rồi yên lặng lắng tai những lời dặn dò vun vén của bà cụ Tứ. Cảnh tượng hòa hợp của những mảnh đời vô tình sáp lại sắp nhau làm người đọc ko khỏi thổn thức vì giữa cảnh tăm tối, tan nát, vậy mà vẫn sở hữu những hạnh phúc đang nhen nhóm trong một gia đình, những con người trở lại với bản tính thực sự để quyết tâm tạo dựng một tương lai mới, tốt đẹp và đáng quý biết bao. Đó rồi sau đêm tân hôn, cảnh tượng thị tích cực thu vén nhà cửa, đem đống quần áo cũ nát ra phơi, gánh đầy mấy lu nước, quét sân, gom lá, chuẩn bị cơm sáng,… đã thực sự chứng minh thị thay đổi, thị đã thành vợ người ta, làm một người phụ nữ đảm đang, tảo tần, hết lòng vì gia đình, tiêu biểu cho phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam từ bao đời nay.
Về nhân vật bà cụ Tứ, một người phụ nữ đã tới tuổi sắp đất xa trời nhưng vẫn phải khốn khổ vật lộn với dòng đói, mang thân phận dân ngụ cư. Sống dựa vào người con trai duy nhất trong căn nhà lụp xụp, rách nát, đồng thời luôn mang trong mình những nỗi tự ti, day dứt về việc ko lo nổi cho con trai một tấm vợ, chỉ vì bà nghèo quá. Ở bà ta thấy hiện lên những vẻ đẹp rất đáng trân trọng, trước tiên là tấm lòng yêu thương con sâu sắc. Lúc chứng kiến cảnh anh Tràng dẫn thị về và giới thiệu là vợ, lòng bà ko tránh khỏi những bất thần, sửng sốt, thế nhưng bà lựa chọn cách nghe người con giảng giải, trình bày. Sau lúc rõ ràng bao cớ sự, bà trở nên yên ổn lặng, nghĩ thương cho số phận con trai mình, người ta cưới vợ lúc ăn nên làm ra, còn Tràng lấy vợ trong cảnh đói kém, thiệt thòi, nửa mâm cỗ cũng chẳng sở hữu lấy, rồi trong lòng bà tràn lên một nỗi lo lắng “liệu rằng chúng nó sở hữu nuôi nổi nhau qua cơn đói này ko”.
Tương tự sở hữu thể thấy trước sự kiện lạ thường, bà cụ ko hề sở hữu ý trách mắng hay phản đối, mà trái lại bà chỉ lo lắng cho số phận của con, của người phụ nữ xa lạ lúc cuộc hôn nhân của họ nhanh chóng và giản đơn tới đáng thương. Đó rồi cụ Tứ cũng chẳng để những con phải đợi lâu, bà nhanh chóng thoát ra khỏi những nỗi lo lắng của mình, đem giấu nhẹm chúng vào trong lòng để tác thành cho những con, chính thức nhận thị làm dâu con trong nhà “ừ thôi, những con đã phải duyên phải kiếp với nhau thì u cũng chấp thuận”. Rồi bà cũng nói những câu để yên ủi, động viên cặp tân nhân chính thức bước vào cuộc sống mới, tạo lập cho họ niềm tin, kỳ vọng về một tương lai khấm khá hơn “Biết thế nào hở con, người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời?”.
Ko chỉ là lòng thương con, bà cụ Tứ còn hiện lên với tấm lòng nhân hậu, bao dung, biết đồng cảm cho số phận con người mà ở đây là thị. Trước hình ảnh một người phụ nữ tàn tạ, xấu xí, lòng bà hiện lên những nỗi thương xót, lại nghĩ tới việc thị theo ko Tràng bà tự nhủ rằng “Người ta sở hữu gặp bước khó khăn đói khổ này, người ta mấy lấy tới con mình. Mà con mình mới sở hữu vợ được”. Bà hiểu cho nỗi khổ tâm của thị, cũng hiểu được sự ngượng ngùng, xa lạ của cô con dâu mới về nhà chồng, thế nên bà đã tìm cách thân thiết, sắp gũi để xóa đi những sự e thẹn, rụt rè của thị. Bà giục thị ngồi xuống giường “Con ngồi xuống đây, ngồi xuống cho đỡ mỏi chân”, rồi nhẹ nhõm tỉ tê về dòng nghèo khổ của gia đình, về việc ko làm được năm ba mâm cỗ cưới, vừa để giảng giải vừa muốn thị thông cảm, thấu hiểu thêm về gia đạo. Rồi bà cũng bộc bạch lòng mình “cốt làm sao chúng mày hòa thuận là u vui lắm rồi. Năm nay đói to đấy. Chúng mày lấy nhau lúc này u thương quá”. Tuy nhiên, ở cụ Tứ ta còn nhận thấy rõ được vẻ đẹp của niềm tin vào cuộc sống, vào tương lai khấm khá hơn, lúc trong bữa cơm sáng bà liên tục nói về chuyện làm ăn, nuôi gà, gieo vào tâm trí hai con những tia sáng mới, những khát khao về một cuộc sống hạnh phúc đủ đầy, ko còn bị dòng đói hành tội.
Vợ nhặt là một trong số những tác phẩm văn học hiện thực xuất sắc lúc nói về số phận người nông dân dưới nạn đói kinh hoàng năm 1945. Dòng đặc sắc của tác phẩm ko chỉ nằm ở việc tác giả miêu tả sống động, trung thực từng chi tiết của nạn đói, của những dòng chết kế cận, hay cảnh những người nông dân tàn tạ đang chết mòn vì thiếu lương thực. Mà nằm ở trị giá nhân đạo của tác phẩm, Kim Lân đã từ trong chính thực cảnh tối tăm, vô vọng nhất, tìm được ánh sáng của tình thân, tình người, của những khát vọng sống mạnh mẽ, niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn. Tất thảy những vẻ đẹp đấy ko hề bị dòng đói, dòng chết vùi dập mà trái lại càng trong những nghịch cảnh khốn cùng nó càng tỏa sáng mạnh mẽ, trở thành nguồn động lực to to làm con người thoát ra khỏi tối tăm, bế tắc, tìm tới con đường cách mệnh, tự phóng thích bản thân.
4. Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 4 (Chuẩn)
Cùng với Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao, Nguyễn Công Hoan,... Kim Lân cũng là một trong số những dòng tên nổi tiếng của nền văn học hiện thực Việt Nam lúc viết về đề tài người nông dân trước cách mệnh tháng Tám, với ngòi bút sâu sắc và dòng nhìn thấu hiểu. Tuy nhiên khác với ngòi bút phê phán và tiếng cười sâu cay của Vũ Trọng Phụng hay Nguyễn Công Hoan, khác với sự lạnh lùng, đớn đau từng câu văn của Nam Cao. Những tác phẩm của Kim Lân ko chủ tập trung vào việc phản ánh hiện thực xã hội đương thời hay những nỗi đau thân phận, mà tác giả dựa vào đó để làm nổi trội những trị giá nhân văn, vẻ đẹp tâm hồn nhân vật, bộc lộ sức mạnh, ý nghĩa của những tình cảm cao quý như tình thân, tình yêu, thứ làm thay đổi con người và cuộc sống của họ dẫu trong những hoàn cảnh khốn cùng nhất. Đời sáng tác của Kim Lân ngắn, và ông ko để lại nhiều tác phẩm, trong đó nổi tiếng nhất phải kể tới Vợ nhặt, một tác phẩm tiêu biểu, đặc trưng cho xu hướng sáng tác của tác giả.
Truyện ngắn Vợ nhặt diễn ra trong bối cảnh khá đặc trưng - nạn đói cuối năm 1944 - đầu năm 1945, chỉ trong vòng vài tháng làm hơn hai triệu đồng ta từ Bắc Kỳ tới Quảng Trị chịu chết đói, dòng khiếp sợ kinh hoàng đấy được Nam Cao viết trong Đôi mắt rằng “có nhẽ tới năm 2000, con cháu chúng ta vẫn còn kể lại cho nhau nghe để rùng mình”. Trong tác phẩm Kim Lân ko tiêu dùng những từ ngữ quá nặng nề, gay gắt, ko tiếng chửi bới, hay những sự kiện nào kịch tính để mô tả lại viễn cảnh kinh khủng của nạn đói. Tuy nhiên ông vẫn lột tả được dòng tiêu điều, thê thảm của một xóm ngụ cư trong giai đoạn đau thương nhất của lịch sử dân tộc, bằng những câu văn nhẹ nhõm, nhưng rất thấm thía. Đó là dòng cảnh những người dân tản cư, dìu dắt, bồng bế nhau nhan nhản khắp nơi, bộ dạng thê thảm, tàn tạ, người ngợm “xanh xám như bóng ma”, “ngổn ngang khắp lều chợ”, ko gian bao trùm bởi sự chết chóc với cảnh “người chết như ngả rạ”, “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Ớn lạnh, khiếp sợ với cảnh “bóng người đói dật dờ lặng lẽ đi lại như bóng ma”, cùng với “tiếng quạ trên mấy cây gạo ngoài bãi chợ cứ gào lên từng hồi kinh khủng” như tiếng gọi của tử thần, còn con người thì đang bước dần từng bước chậm rãi tới tha ma, vô vọng và bất lực, những con người đấy nhường nhịn như đã nhìn thấy trước dòng chết của mình, thậm chí “khó người nào sở hữu thể tin mình sống nổi”. Đó là một khuông cảnh đầy bi thương và khiếp sợ, được Kim Lân tái tạo lại trong những dòng văn xen kẽ, ông ko tập trung làm nổi trội nó, mà chỉ chấm phá trong một vài câu văn làm người ta sở hữu cảm giác dòng chết hiện diện khắp nơi và nó dần trở thành lẽ thường trong giai đoạn đấy. Ko người nào lạ gì cảnh người chết đói, thỉnh thoảng lại sở hữu một người ngã xuống, lúc đầu người ta còn sở hữu sức để đi chôn, sau nhiều quá chỉ cuốn chiếu lại để đó, cuối cùng là ko sở hữu cả chiếu để cuốn, thê thảm và ghê sợ vô cùng. Sở hữu thể thấy rằng nhà văn Kim Lân ko hề né tránh hiện thực, nhưng quan yếu hơn trị giá của tác phẩm ko nằm ở chỗ phơi bày trị giá hiện thực mà là ở việc từ trong bóng tối của hiện thực tác giả đã tìm ra ánh sáng của sự sống, ánh sáng của kỳ vọng, ánh sáng của tình người, của niềm tim toát lên từ những con người trong nạn đói đấy. Những con người đang bám víu lấy dòng sự sống mỏng manh, đang nỗ lực sống sót, mặc dù họ cũng như những người dân ngụ cư khác “khó người nào sở hữu thể tin mình sống nổi” đó là Tràng, thị, và bà cụ Tứ.
Nhân vật Tràng là một nhân vật tiêu biểu đại diện cho những con người trong nạn đói năm 44-45, lai lịch của anh chàng sở hữu thể gói gọn trong ba chữ “dân ngụ cư”, và từ ba chữ này đã nói lên rất nhiều điều. Tràng là người mang số phận tha phương cầu thực, ko thể sống nổi ở quê hương mình nên đành phải tìm tới nơi khác kiếm kế sinh nhai, điều đó đem tới cho anh nhiều nỗi khổ, sự kỳ thị, phân biệt đối xử của dân bản địa, dẫn tới việc anh ko được chia ruộng rẫy (vốn là tài sản to nhất của người nông dân lúc bấy giờ), vô cùng nghèo khổ. Ko chỉ vậy, dân ngụ cư cũng ko được sống trong ko gian thôn xóm, mà phải sống riêng biệt ở rìa làng hoặc ngoài đê, đồng thời cũng ko được tham gia bất cứ một sinh hoạt cùng đồng nào của làng xã. Sở hữu thể nói là vô cùng đáng thương, thảm hại. Gia đình Tràng nghèo túng, mẹ góa con côi dựa dẫm vào nhau, làm nghề kéo xe bò thuê, công việc cập kênh ko ổn định. Thêm nữa Tràng lại sở hữu một ngoại hình xấu xí, với những đường nét thô kệch được tác giả ví như sự gọt đẽo sơ sài của tạo hóa “hai mắt nhỏ tí gà gà đắm vào bóng chiều, hai bên quai hàm bạnh ra, thân hình to to vập vạp” lại thêm dòng tật “vừa đi vừa lảm nhảm những điều mà mình nghĩ”, lúc cười thì thường ngửa mặt lên trời cười hầy hầy.
Chính vì ngoại hình xấu lạ đấy mà Tràng chỉ sở hữu sức quyến rũ với những đứa trẻ trong xóm, chứ ko lọt được vào mắt xanh của bất cứ cô gái trẻ nào, điều đó dẫn tới việc Tràng không thể lấy nổi một cô vợ. Sau những nét về lai lịch, ngoại hình để bộc lộ tính cách nhân vật Tràng Kim Lân đã đặt anh vào một sự kiện mang tính bước ngoặt, cũng chính là tình huống truyện - Tràng “nhặt” được vợ. Đó là lúc Tràng đang đẩy xe bò, để cho đỡ mệt anh đã hò mấy câu cho vui mồm, chứ cũng ko chủ đích chòng ghẹo người nào “Muốn ăn cơm trắng mấy giò, lại đây mà đẩy xe bò cùng anh”. Nào ngờ sau câu nói đấy, thì thị lại ra đẩy xe cùng Tràng thật, rồi còn cười tít mắt với anh, làm anh vô cùng khoái chí, nhưng tất cả cũng chỉ giới hạn lại ở đó. Trong lần gặp thứ hai, Tràng và thị vẫn chưa sở hữu dòng gì gọi là tình yêu mà nó chỉ là sự san sớt, thông cảm giữa những người đồng hoàn cảnh, lúc thị sưng sỉa, cong cớn vì miếng ăn thì Tràng sẵn sàng trợ giúp, đãi thị hẳn 4 bát bánh đúc và thị cũng chẳng ngần ngại gì mà ăn một lượt ko trò chuyện. Rồi cũng từ năm ba câu trò chuyện và một câu bông đùa nữa của Tràng “Này sở hữu theo tớ về thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về” mà thị theo Tràng, trở thành vợ của Tràng thật, ko cần mối lái, lễ hỏi, chỉ với 4 bát bánh đúc và một câu đùa, hai con người đấy đã trở thành vợ chồng với nhau. Đó là một tình huống rất bất thần, bất thần với cả độc giả lẫn nhân vật Tràng, anh đã sở hữu vợ bằng một phương thức rất kỳ quái, còn thị thì trở thành một người vợ “nhặt”. Từ sự kiện Tràng “nhặt” vợ, nhân vật này sở hữu nhiều diễn biến tâm trạng khác nhau. Trong buổi chiều hôm trước, trước lúc dẫn vợ về nhà, Tràng vốn dĩ xưa nay là một người thô kệch, cục mịch vậy mà lại trở nên tinh tế, biết chăm sóc người khác lạ kỳ.
Thương vợ tàn tạ, rách nát quá, về nhà chồng mà chẳng sở hữu gì ngoài bộ đồ như tổ đỉa và dòng nón rách, Tràng đã dẫn thị vào chợ tỉnh tậu một dòng thúng con đựng vài thứ đồ nhỏ nhặt để cho thị đỡ tủi thân, đồng thời dẫn thị di ăn một bữa no nê thay cho tiệc mừng cưới. Ko chỉ vậy Tràng còn tậu thêm hai hào dầu (việc làm vốn được gọi là phao phí trong thời buổi nạn đói hoành hành), để về thắp sáng nhà cửa, đón thị về làm dâu mới. Đó là một cách làm rất cảm động và đủ tinh tế của một người chồng biết lo nghĩ, nhân hậu. Trên phố về Tràng tỏ ra rất sung sướng, phấn khởi dòng niềm vui nó trào ra hiện rõ lên khuôn mặt anh “Mặt hắn sở hữu một dòng vẻ gì đó phớn phở khác thường. Hắn tủm tỉm cười nụ một mình và hai mắt thì sáng lên nhóng nhánh”. Kim Lân còn tiêu dùng một câu văn rất cảm động để diễn tả tâm trạng của anh lúc này “trong một lúc Tràng như quên hết những cảnh sống ê chề tăm tối hàng ngày, quên cả dòng đói khát đang đe dọa, quên cả những tháng ngày trước mặt”. Sở hữu thể thấy rằng trong thâm tâm Tràng lúc này Tràng sự vui mừng, niềm hạnh phúc đã xóa mờ hết tất cả những gì khó khăn, khốn khổ đang diễn ra và đang chờ đợi phía trước, kể cả dòng chết. Lúc về tới nhà, đứng trong một ko gian hẹp hơn, bỗng Tràng cảm thấy ngượng, rồi thấy sờ sợ, bởi lẽ sự quen biết giữa thị và Tràng chẳng đủ để hai người sở hữu thể đối đãi hẳn với nhau như những người thân, chứ đừng nói là một cặp vợ chồng, họ chưa sở hữu tình yêu, sợi dây duy nhất nối giữa họ chính là sự đồng cảm, thương xót của Tràng, và thị thì cần miếng ăn. Cuối cùng là lúc Tràng giới thiệu với mẹ về nàng dâu mới, chờ đợi sự đồng ý với mẹ, thì anh lại chuyển sang trạng thái nóng vội, sốt ruột, đi đi lại lại, ra sân ngóng trông mẹ về, rồi đón mẹ một cách rối rít, mừng rỡ. Lúc thưa chuyện, Tràng cũng bộc lộ rõ sự chững chàng, nghiêm túc, thể hiện sự trân trọng trìu mến với u già, và cũng là sự trân trọng hạnh phúc bất thần này.
Sau đêm tân hôn, sáng hôm sau thức dậy trong lòng Tràng sở hữu nhiều điều thay đổi, hạnh phúc đã khơi dậy trong Tràng ý thức, trách nhiệm trách nhiệm của người đàn ông trong gia đình. Anh dậy muộn, cảm thấy trong thân thể hiện diện sự êm ái, lửng lơ như từ một giấc mơ đi ra, cảm thấy ngỡ ngàng trước hạnh phúc mà mình đang nắm giữ, nhận thấy cảnh tượng xung quanh thay đổi mới mẻ, khác lạ. Nhà cửa được thu vén sạch sẽ (đống quần áo rách như tổ đỉa thường vắt ở góc nhà, thì giờ được đem ra sân hong khô, hai ang nước dưới gốc ổi thông thường khô cong thì ngày nay đầy ắp nước, đống rác mùn được dọn sạch,...), thứ hai nữa là ko khí trong nhà bỗng trở nên rét mướt, vui vẻ lạ kỳ. Việc đó đã thức dậy trong Tràng nhiều xúc cảm “cảnh tượng thật đơn thuần thông thường, nhưng đối với hắn thật thấm thía cảm động. Bỗng nhiên hắn thấy thương yêu gắn bó với dòng nhà của hắn lạ thường”, rồi “một nguồn vui sướng đột ngột tràn ngập trong lòng”. Từ những xúc cảm đấy Tràng đã nhận thức được trách nhiệm của bản thân với cuộc sống, với gia đình “Hiện tại hắn mới thấy hắn nên người. Hắn thấy hắn sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này” và biến nó thành hành động “hắn chạy xăm xăm ra giữa sân. Hắn cũng muốn làm một việc gì để dự phần tu sửa căn nhà”, muốn cùng chung tay để nghênh đón một tương lai tốt đẹp hơn. Từ chuyện sở hữu vợ, sự chuyển biến trong nhận thức đã dẫn tới kết quả là sự khát khao, ước muốn đổi đời nhen nhóm lên trong tâm hồn Tràng lúc anh khởi đầu quan tâm tới chuyện ngoài xã hội (chuyện Thái Nguyên, Bắc Giang nhân dân nổi lên cướp kho thóc của Nhật). Anh nghĩ về lần gặp Việt Minh mà mình đã tránh né, rồi tự nhiên thấy tiếc rẻ, vẩn vơ khó hiểu, điều đấy chứng minh rằng nếu được cho quay lại thời kì lúc đấy, có nhẽ Tràng đã ko ngần ngại mà gia nhập Việt Minh cùng đi phá kho thóc của Nhật, và trong tương lai, nếu gặp lại cảnh đấy có nhẽ Tràng cũng sẽ tham gia. Tác phẩm khép lại với hình ảnh “đám người đói và lá cờ đỏ bay phơ phới” lẩn khuất ẩn hiện trong trí óc Tràng, đã mở ra những kỳ vọng mới, những niềm tin, và giải pháp mới cho Tràng và cả những người dân trong nạn đói năm 44-45.
Nhân vật người vợ nhặt cũng là một nhân vật quan yếu của tác phẩm. Thị là người sở hữu lai lịch ko rõ ràng, ko tên ko tuổi, ko quê quán họ hàng, thân phận của thị chính là một số ko tròn trịa, phản ánh số phận rẻ rúng như rơm như rác của con người trước nạn đói năm 1944-1945. Thị ko phải là người phụ nữ sở hữu ngoại hình quyến rũ, Kim Lân đã tiêu dùng những nét vẽ rất thảm hại để tái tạo lại dáng vẻ tàn tạ của thị như “áo xống xờ xạc như tổ đỉa”, “gầy xọp”, “trên khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt”, rồi “dòng ngực gầy lép nhô lên” và “hai con mắt trũng hoáy”. Ko sở hữu một ngoại hình quyến rũ, nhưng cách nói năng của thị cũng chẳng lấy gì làm hay ho, tiếng nói ngoa ngoắt, đanh đá, chỏng lỏn, sưng sỉa chỉ vì một miếng ăn. Cử chỉ, hành động vô duyên, táo tợn tới mức trơ trẽn. Nhưng bấy nhiêu đó sở hữu phải là bản tính của thị hay ko? Câu trả lời là ko, bởi thực tế trong những biểu hiện lúc về làm vợ Tràng thị đã bộc lộ nhiều vẻ đẹp đáng quý. Trước hết là vẻ đẹp của khát vọng sống mãnh liệt, như đã phân tích tất cả những cử chỉ, tiếng nói hành động của thị đều sở hữu vẻ phản cảm và đáng ghét. Thế nhưng nếu ta xoay góc nhìn một tẹo sang xu hướng nhân văn nhân văn, thì sở hữu thể thấy rõ ràng rằng thị sở hữu những hành động, tiếng nói tương tự tất cả chỉ vì khát khao được sống, được sở hữu miếng ăn cứu đói, thị ko muốn chết, đồng thời cũng bộc lộ khát khao được hạnh phúc, thị cũng muốn sở hữu một tấm chồng để dựa dẫm lúc buổi khó khăn, đói kém. Vẻ đẹp thứ hai nữa của thị chính là vẻ đẹp nữ tính được bộc lộ sau lúc về làm vợ Tràng. Trên phố về nhà chồng, thị trở nên thẹn thùng, xẻn lẻn như bất kỳ cô dâu mới nào ngày cưới, rón rén, e thẹn, lấy nón che mặt, bởi ngại ngùng trước những ánh mắt xăm soi của dân làng. Lúc bước về nhà chồng, nhìn thấy căn nhà lụp xụp của Tràng thị đã ko giấu nổi thất vọng qua tiếng thở dài, thế nhưng khác hẳn với dòng tính chỏng lỏn, đanh đá được mắt trên chợ tỉnh, thị lại yên ổn lặng, quyết tâm cùng với chồng vun vén cho gia đình, chứ ko hề buông lời chê trách, thể hiện vẻ đẹp của sự chịu thương chịu thương chịu khó, hy sinh vốn sở hữu của người phụ nữ Việt Nam. Lúc gặp gỡ xúc tiếp với mẹ chồng, thị trở nên rất lễ phép, thưa hỏi tử tế, nghiêm túc lắng tai lời bà cụ Tứ chỉ dạy. Sau đêm tân hôn thì thị trở thành một người phụ nữ đảm đang tháo vát, dậy sớm đem quần áo ra phơi, gánh đầy hai ang nước, quét sân, trang trí nhà cửa, … quyết tâm làm một người vợ hiền dâu thảo, xây dựng gia đình cùng với Tràng. Trong xử sự thị cũng trở nên rất tế nhị, thông minh, lúc bà cụ mang nồi “chè khoán” ra với niềm vui mừng, thì bản thân thị cũng rất trông mong vào món chè ngọt nhạt, thế nhưng lúc ăn một miếng “mắt thị tối lại” - thị thất vọng, tuy nhiên thị cố giấu sự thất vọng đấy đi, điềm nhiên ăn tiếp, ko nhìn người nào, cũng ko nói câu gì để tránh làm bà cụ Tứ tủi thân và làm mất ko khí vui vẻ của gia đình. Một vẻ đẹp nữa của thị đó chính là niềm tin vào tương lai tươi sáng, chính thị đã đem tới cho cả gia đình một thông tin mới, mở ra một lối thoát cho Tràng, bà cụ Tứ và đó cũng là lối thoát chung của nhân dân ta dưới nạn đói năm Ất Dậu.
Nhân vật thứ 3 của tác phẩm đó chính là nhân vật bà cụ Tứ. Đây là một người phụ nữ nghèo khổ, khốn cùng, cả đời long đong long đong, mong ước to nhất với cuộc thế là lấy vợ cho con mà mãi vẫn chưa được. Thế nhưng giữa dòng lúc thóc đau gạo kém, giữa lúc nạn đói người chết như ngả rạ thì anh con trai lại “nhặt” được một người vợ theo ko, làm bà vừa mừng vừa lo. Trước cảnh Tràng lấy vợ, trong buổi chiều hôm trước bà vợ trước tiên là hết sức ngạc nhiên và bối rối, trước lời chào của thị, bà cụ Tứ chỉ yên ổn lặng vì thấy ko thể tin nổi là con mình lại sở hữu được vợ mà ko cần cưới hỏi. Sau sự ngạc nhiên đấy chính là những xúc cảm lộn lạo sau lúc hiểu ra ngọn nguồn cớ sự, lúc nghe Tràng giảng giải thì bà “cúi đầu nín lặng”. Bà thấy buồn, thấy tủi cho mình và cho con trai, bởi lúc người ta cưới vợ cho con là lúc nhà ăn nên làm ra, sở hữu tiền sở hữu của, làm được năm ba mâm đãi làng, đãi xóm, còn nhà mình thì ko sở hữu gì, lại còn ngay giữa nạn đói sống nay chết mai. Ko chỉ buồn mà bà còn lo lắng cho tương lai của Tràng và thị, ko biết chúng liệu sở hữu nuôi nổi nhau sống qua cơn đói khát này ko. Cuối cùng bà cụ lại thấy mừng vì thấy rằng may mắn thị sở hữu gặp phải bước đường đói khát nên mới lấy tới Tràng, chứ ko thì Tràng có nhẽ phải chịu ế cả đời. Sau tất cả những tâm trạng xúc cảm đan xen, bà cụ Tứ cuối cùng cũng lấy lại ý thức, bộc lộ tình yêu thương con dòng, tấm lòng nhân hậu thông qua cách hành xử với người con dâu. Đó là câu nói “Ừ thôi thì những con đã phải duyên phải kiếp với nhau u cũng mừng lắm” để chính thức nhận thị làm dâu con trong nhà. Đồng thời bà cũng sở hữu những lời dặn dò, động viên hướng những con vào một tương lai tươi sáng, giấu trọn nỗi buồn nỗi lo trong lòng để truyền niềm tin, sự hứng khởi cho những con. Sau đêm tân hôn của những con, bà thay đổi hẳn ko còn nỗi lo lắng, rầu rĩ mà thay vào đó là niềm kỳ vọng tràn trề, “dòng mặt bủng beo u ám của bà rạng rỡ hẳn lên”, xăm xắn thu dọn quét tước nhà cửa. Trong bữa cơm đón dâu mới, bà là người nói nhiều nhất, lại nói toàn những chuyện vui, suy tính chuyện làm ăn, nuôi gà,... Sau đó lại quyết tâm nối dài niềm vui cho những con bằng cách lật đật chạy đi lấy nồi cháo cám gọi bằng “chè khoán”, cố xua đi bóng tối của dòng đói và dòng chết. Thế nhưng chúng lại càng trở nên rõ ràng hơn, lúc dòng vị đắng nghét của cháo cám lan đây khoang mồm, nghẹn bứ trong cổ của cả ba người.
Truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân là một truyện ngắn hay và đặc sắc, từ việc phản ánh hiện thực xã hội thông qua nạn đói kinh khủng năm 1944-1945, tác giả đã bộc lộ những tư tưởng, trị giá nhân đạo sâu sắc. Tụng ca, đề cao vẻ đẹp, khát vọng sống còn của con người, cùng những niềm tin, kỳ vọng của họ vào một cuộc sống tốt đẹp hơn. Đồng thời cũng bộc lộ niềm trân trọng, quý mến những thứ tình cảm giữa con người với con người như tình thân, tình yêu, tình đồng loại,... thứ ko bao giờ bị dập tắt bởi sự khắc nghiệt của cuộc thế, thứ đã tiếp thêm cho con người sức mạnh để tiến về phía trước.
5. Phân tích truyện ngắn Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 5 (Chuẩn):
Văn học chính là lăng kính chủ quan, phản ánh hiện thực một cách khách quan, chuẩn xác nhất. Bởi vậy mà nhà văn Kim Lân đã tiêu dùng ngòi bút của mình để phác họa thành công bức tranh cuộc sống, sinh hoạt của người nông dân trong nạn đói năm Ất Dậu qua tác phẩm “Vợ nhặt”. Nhà văn đã đem vào thiên truyện của mình một điểm sáng mới, đó là niềm tin, niềm hi vọng vào một tương lai tốt đẹp dù hiện tại sở hữu khó khăn tới nhường nào.
Kim Lân là nhà văn sở hữu sở trường về truyện ngắn, ngòi bút của ông thật sắc sảo lúc tập trung miêu tả những phong tục tập quán và đời sống làng quê với những “thú vui đồng quê hay phong lưu đồng ruộng”. “Vợ nhặt” là tác phẩm xuất sắc được in trong tập “Con chó xấu xí” của nhà văn, viết về người nông dân trong tình cảnh thê thảm của nạn đói với bản tính tốt đẹp, lương thiện. Bằng khả năng thông minh của mình, nhà văn đã thành công ở nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và hàng loạt những giải pháp nghệ thuật đặc sắc khác lúc xây dựng nhân vật của mình.
Ngay từ nhan đề của tác phẩm, nhà văn đã để lại chúng ta những điều tò mò mới mẻ về cuộc sống của những con người bần hàn trong dòng đói tưởng hình như thảm họa. Với Kim Lân, “nhặt” là một hành động thu lượm những thứ rơi vãi ở dưới đất, những vật sở hữu trị giá ko cao. Thế nhưng ở đây, hành động đấy lại được gắn liền với hình ảnh của người “vợ”. Đó chính là sự trân trọng của tác giả đối với nhân vật của mình bởi người vợ luôn sở hữu một vị trí quan yếu trong gia đình. Thế nhưng trong hoàn cảnh này, thân phận của con người lại rẻ rúng hơn bao giờ hết, chỉ cần vài câu nói bông đùa của anh cu Tràng mà người phụ nữ đó đã theo ko Tràng về nhà và trở thành người “vợ nhặt”. Tất cả những điều đó đã làm nên một nhan đề độc đáo, gây ấn tượng mạnh, thể hiện thảm cảnh của người dân trong nạn đói năm 1945, bộc lộ sự cưu mang, khát vọng sống, và niềm tin của con người trong cảnh khốn cùng.
Chủ đề của tác phẩm ko chỉ được thể hiện ở nhan đề mà nó còn được thể hiện thông qua tình huống truyện. Sở hữu nhà văn đã từng nói: “Tình huống truyện chính là thứ nước rửa ảnh để thông qua đó nhân vật nổi hình nổi mảng”. Tình huống truyện là nghệ thuật sắp xếp, tổ chức những chi tiết, sự kiện trong tác phẩm, qua đó bộc lộ tính cách, số phận nhân vật góp phần thể hiện tư tưởng, chủ đề của tác phẩm. Truyện ngắn “Vợ nhặt” đã đem tới cho chúng ta một tình huống truyện vừa ngang trái, lại vừa bi hài. “Vợ nhặt” được khởi đầu ở thời khắc dòng đói mà tác giả gọi là hiểm họa tràn tới. Trong ko gian thê thảm của nạn đói, tình huống Tràng lấy vợ đã tạo nên khuông cảnh vừa bi vừa hài, chỉ mấy câu nói bông đùa mà nào ngờ lấy được vợ thật. Tràng xấu trai lại ngờ nghệch, nay lại sở hữu người theo về cho ta thấy nghịch cảnh ko biết nên cười hay nên khóc. Tình huống truyện ngang trái trên đã cho ta thấy tính nhân văn và tình cảm nhân đạo của tác phẩm. Hoàn cảnh đã làm thay đổi con người, tố cáo chế độ thực dân phong kiến đã đẩy con người vào bước đường cùng.
Mở đầu tác phẩm, nhà văn đã phác họa nhân vật anh cu Tràng cũng là nhân vật chính của phẩm được xuất hiện giữa một ko gian đầy u ám, tử khí vì “người chết như ngả rạ”, “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người chết”. Tràng là một người nông dân sở hữu cuộc sống nghèo khổ nhưng lại sở hữu tính thương người, luôn khát khao một mái ấm gia đình và luôn sở hữu hi vọng vào một tương lai tươi sáng.
Phân tích truyện Vợ nhặt của Kim Lân để thấy vẻ đẹp của tình người trong nạn đói
Anh cu Tràng là một người nông dân sở hữu cuộc sống nghèo khổ được thể hiện ngay ở dòng tên gọi mà tác giả đặt cho. Tràng ko tội nghiệp tới mức ko sở hữu một dòng tên thế nhưng dòng tên Tràng lại gợi lên bao điều lam lũ, vất vả bởi đó cũng là tên của một dụng cụ lao động. Tràng ko tới mức quá tiều tụy thế nhưng lại được hóa công gọt đẽo rất sơ sài: “Hai con mắt gà gà đắm vào bóng chiều”, “hai bên quai hàm bạnh ra”, “khuân mặt thô kệch”, “dòng đầu trọc nhẵn”, “dòng lưng to rộng”. Qua cách miêu tả của Kim Lân, ta thấy Tràng kết tinh được dòng phần tự nhiên, hoang dại của con người. Tràng hay “ngửa mặt lên trời cười hềnh hệch”, “vừa đi vừa nói nhảm”, trở thành “đối tượng bông đùa của những đứa trẻ xóm ngụ cư”, tính tình thì “ngộc nghệch”. Hoàn cảnh sống của Tràng cũng chẳng dư dả gì. Nơi ở là “dòng nhà vắng teo đứng rúm ró trên mảnh vườn mọc lổn nhổn những búi cỏ dại”, “những niêu bát, xống áo vứt bừa bộn cả trên giường, dưới đất”. Những chi tiết đấy đã cho thấy cuộc sống thiếu thốn, nghèo khổ của hai mẹ con Tràng.
Ông cha ta đã dạy ta đừng nên “nhìn mặt mà bắt tưởng tượng” thật đúng tương tự. Tuy Tràng sở hữu vẻ thiết kế thô kệch, tính tình ngộc nghệch thế nhưng ẩn sâu trong tâm hồn Tràng vẫn chứa đựng biết bao hạt ngọc của tâm hồn. Tràng là người nhân hậu và giàu tình thương người. Thấy người phụ nữ đói, Tràng đã cho ăn “một chặp bốn bát bánh đúc” bởi anh ko nhẫn tâm từ chối lúc người ta quá đói. Đó là một việc làm thật đáng quý, thể hiện truyền thống “thương người như thể thương thân”, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc ta. Lúc người vợ nhặt quyết theo Tràng, đây ko phải là chủ ý của Tràng tìm vợ mà thực tế, Tràng lấy vợ vì lòng thương người, vì một con người còn đói khát hơn cả mình. Kế bên tấm lòng nhân hậu, Tràng còn là người luôn khát khao hạnh phúc gia đình, hạnh phúc lứa đôi. Tràng sở hữu ý thức chăm sóc người phụ nữ của mình: “Hôm đấy hắn đưa thị xe bò về rồi tậu hai hào dầu để thắp sáng ngôi nhà lạnh lẽo”. Những việc làm đó đã chứng tỏ Tràng rất trân trọng vợ mình. Tràng thật sự sung sướng và hạnh phúc lúc sở hữu người vợ nhặt.
Đi kế bên người vợ “rách như tổ đỉa”, Tràng ko thấy xấu hổ mà còn rất “phớn phở”. Vẻ mặt đấy chính là sự xúc động của nhân vật trước tình huống ngang trái nhặt được vợ. Ko gian trên phố rước dâu âm u thê lương nhưng niềm vui của Tràng đã lấn lướt đi tất cả. Anh muốn làm cho vợ mình được vui, “sở hữu lúc muốn thân tình nhưng ko dám xuồng xã, muốn phân bua tình cảm với vợ nhưng lại lúng ta lúng túng, tay nọ xoa vào tay kia”. Tràng nâng niu, trân trọng hạnh phúc mình sở hữu được: “Trong một lúc, Tràng nhường nhịn như quên hết cảnh sống ê chề, tăm tối hàng ngày, quên cả dòng đói khát gớm ghê đang đe dọa”. “Tràng cảm nhận thấy dòng mới mẻ, mơn man khắp da thịt Tràng”. Đó chính là hiện diện của tình yêu, niềm hạnh phúc mà Tràng đang khát khao. Đêm buông xuống, hạnh phúc của vợ chồng Tràng được bao bọc bởi bóng tối, bởi âm thanh tiếng hờn khóc tỉ tê từ những gia đình sở hữu người chết đói. Tràng vẫn cảm thấy sự kiện mình sở hữu vợ là quan yếu và cần nâng niu hơn dòng đói đang hoành hành. Nhà sở hữu thêm người mới, Tràng đã thắp đèn lên cho sáng sủa, để xua tan đi dòng tối, dòng thê thảm của của những kiếp người leo lét. Ngọn đèn dầu sáng lên chính là hiện thân cho khát vọng sống, là ánh sáng để đấu tranh với bóng tối, giữ gìn sự sống để đấu tranh với dòng chết. Tốt, tình yêu là vũ khí lợi hại để sở hữu thể làm Tràng thay đổi hoàn toàn vào buổi sáng ngày hôm sau. Trước đây, Tràng sống nhường nhịn như ko quan tâm tới mình, sống tạm bợ cho qua ngày, ko sở hữu ý thức chuẩn bị cho ngày mai. Kể từ lúc sở hữu vợ, tâm lí anh khác hẳn: “Cảnh tượng thật đơn thuần nhưng đối với hắn thật thấm thía và cảm động”. Tất cả được Tràng nhìn bằng ánh sáng mới, bằng con mắt mới, bằng trái tim của một con người đang hạnh phúc, đang yêu và đang được yêu. Hạnh phúc đã đem tới cho Tràng ý thức làm người, “Tràng thấy mình nên người từ lúc sở hữu vợ”.
Trước đây, anh vô tâm vô tính, giờ sở hữu ý thức về trách nhiệm của mình hơn, mình cần sở hữu trách nhiệm với gia đình này. Hình ảnh của Tràng trong ngôi nhà đầm ấm, hòa hợp làm cho người nào cũng thay đổi. Bà cụ Tứ trở nên tươi tỉnh khác hẳn ngày thường, người vợ nhặt đúng mực người vợ hiền, dâu thảo, Tràng đã nên người và làm nổi trội vẻ đẹp của hạnh phúc. Dù hiện tại sở hữu đói khổ nhưng Tràng vẫn luôn giữ một niềm lạc quan, yêu đời, luôn tin vào tương lai tươi sáng. Trong bữa ăn, chỉ sở hữu mỗi nồi cháo cám chát đắng, Kim Lân đã để cho nhân vật bàn tán về việc Việt minh phá kho thóc của Nhật chia cho người đói. Trong tâm trí Tràng lúc bấy giờ hiện lên hình ảnh đám người đói và lá cờ cỏ sao vàng đang phơ phới tung bay trên nền trời xanh thẳm. Tràng nghĩ tới ánh sáng, nghĩ tới niềm vui, niềm tin đổi đời vào cách mệnh. Tràng sở hữu cảm giác nuối tiếc lúc mình tránh đi con đường khác, ý thức hối hận lúc ko hòa mình vào đám người đói theo Việt minh, điều đó cho thấy ước mơ vươn lên để đổi đời gắn liền với khát vọng sống của người nông dân Việt Nam đương thời.
Trong ba nhân vật, người vợ nhặt là nhân vật được nói tới ít nhất. Thực ra, nếu ko sở hữu nhân vật người “vợ nhặt” thì nội dung và nghệ thuật của tác phẩm bị tác động rất nhiều bởi đây là nhân vật làm nên trị giá nội dung và tư tưởng của tác phẩm, sở hữu vai trò quyết định tới sự hình thành những hình thức nghệ thuật khác. Người vợ nhặt là một nhân vật ko sở hữu tên gọi, lai lịch, gốc tích, ngoại hình tiều tụy nhưng là một người vợ đúng mực, một người con dâu hiếu thảo và là người đem tới niềm vui, niềm lạc quan cho mọi người.
Người vợ nhặt là một nhân vật đặc trưng, nhân vật này ko sở hữu tên, được gọi là “thị”, “người phụ nữ”, “người con dâu”. Đây là cách gọi làm cho tính khái quát ngày càng rộng. Ta hiểu thời bấy giờ ko chỉ sở hữu một mà sở hữu muôn vàn người phụ nữ cùng rơi vào hoàn cảnh đáng thương như thế. Về lai lịch, gốc tích, người phụ nữ cũng chẳng được giới thiệu cụ thể, cũng chẳng người nào biết thị tới từ đâu, chỉ biết rằng chị “ngồi vêu ra ở cửa kho, nhặt hạt rơi, hạt vãi hay người nào sở hữu việc gì gọi tới thì làm”. Người vợ nhặt ko sở hữu quê hương, ko sở hữu quá khứ, là hiện thân cho một kiếp người lênh đênh, trôi dạt trong thảm họa đói khát, ko lưu giữ được một tẹo gì về sự tồn tại của bản thân mình.
Ngoại hình của thị được tác giả miêu tả rất tỉ mỉ: “Dòng nón rách tàng nghiêng nghiêng che mất đi nửa mặt”. Lúc tác giả quay ngược trở lại thời kì ở lần gặp thứ hai của thị với Tràng, ta thấy thị giống như bao kẻ đói khát khác: “Hôm nay trông thị rách quá, áo xống xờ xạc như tổ đỉa, thị gầy sọp hẳn đi, trên dòng gương mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt”. Ngoại hình của thị trông rất tiều tụy, thị là hiện thân của những con người bần cùng đói phát phải “tha phương cầu thực”, “tối đâu là nhà, ngã đâu là giường” (Nguyễn Khải). Với những chi tiết miêu tả ngoại hình trên, nhà văn Kim Lân đã cho người đọc thấy người phụ này đã phải chịu đói nhiều ngày, sự đói khát cùng đường làm cho chị mất hết đi nét nữ tính vốn sở hữu. Điệu bộ thị “chao chát, chỏng lỏn”, lần đầu giữa lúc đang nhàn rỗi nghe câu hò buông ra của Tràng và những lời trêu ghẹo của bạn bè nhưng vì đói chị đã “ton ton chạy lại đẩy xe cho Tràng- một người đàn ông mà chị ko hề quen biết. Thị nô giỡn với anh, liếc mắt cười tít để tạo thiện cảm với Tràng, tương tự sở hữu thể nói là vô duyên, trơ trẽn nhưng chị vẫn đẩy xe cho Tràng và chưa được ăn “cơm trắng với giò” như lời Tràng đã hứa.
Lần khác gặp lại Tràng, chị xưng xỉa trách móc “điêu, người vậy mà điêu” làm cho Tràng ko hiểu gì cả. Những lời thoại đấy đã chứng tỏ người phụ nữ đã cố ý lái câu chuyện để thể hiện mục đích được ăn cơm. Tốt sự đói khát đường cùng đã làm chị thành kẻ táo tợn, trơ trẽn, ko cần giữ danh dự, chỉ biết biến lời nói đùa thành sự thực để được ăn “cơm trắng với giò”. Lúc được Tràng mời ăn, “hai con mắt trũng hoáy của thị tức thì sáng lên”, “thị ngồi sà xuống ăn thật, thị cắm đầu ăn một chặp bốn bát bánh đúc liền chẳng trò chuyện gì, ăn xong thị cầm dọc đôi đũa quệt ngang mồm”. Chính dòng đói, dòng khát đã thử thách tư cách của người phụ nữ thật gớm ghê. Nạn đói năm Ất Dậu như một cơn lũ kinh khủng cuốn phăng đi tất cả. Vì đói, người phụ nữ đấy đã đẩy lùi thể diện, ko lo danh dự, nhà văn ko sa vào chủ nghĩa tự nhiên, ko chê bai giễu cợt nhân vật mà nhà văn muốn ta hiểu một thực tế rằng miếng ăn trong dòng đói que quắt nhiều lúc thúc bách làm họ quên đi cả ý tứ, ko còn thể diện nữa, bản năng sinh tồn đã vượt lên trên tất cả. Liều lĩnh hơn lúc chị chấp nhận theo ko Tràng về làm vợ. Vì một câu nói đùa, người vợ nhặt biến lời rủ rê thành lời cầu hôn chính thức, biến tất cả đùa thành thật, thị theo ko Tràng về nhà mà ko hề biết gia đạo, tính tình của người đàn ông đấy. Thị đã tự hạ thấp trị giá của mình tới rẻ rúng như những vật ko trị giá bị vứt ngoài đường.
Tác phẩm đã thể hiện được vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ bị dòng đói đe dọa, thủ tiêu, tha hóa nhưng trong thị vẫn ánh lên những phẩm chất tốt đẹp của lòng ham sống mãnh liệt, khát khao hạnh phúc gia đình, ý tứ, hiền hậu đúng mực và luôn lạc quan tin tưởng. Người vợ nhặt mang một vẻ đẹp nữ tính dịu dàng đúng mực kể từ lúc theo ko Tràng về nhà. Trên phố về, sở hữu lúc người vợ nhặt đã trách chồng bỏ ra hai hào để tậu dầu thắp “hoang nó vừa chứ”. Lời trách móc đấy thể hiện ý thức gia đình, vun vén cuộc sống hôn nhân, bởi vậy, thị đúng là một người vợ thực sự. Cùng Tràng trên phố về nhà, thị cắp dòng thúng e thẹn, bản tính nữ tính đã trở lại. Qua một vài chi tiết miêu tả, ta thấy tâm tình của người phụ nữ này đang dần trở lại. Thị lẳng lặng nén tiếng thở dài lúc nhìn thấy căn nhà lụp xụp của Tràng, đó là thái độ chấp nhận nhường nhịn như chị nghĩ rằng mình ko nên hỏi điều gì nữa. Lúc vào tới nhà, thị “ngồi mớm ở mép giường”, đây là tư thế e thẹn, ngại ngùng, sở hữu chút rụt rè, lo lắng của người con gái lần trước tiên bước về nhà chồng trong tình huống bất lợi. Nhà văn thật tinh tế lúc miêu tả được cử chỉ người phụ nữ “tay ôm khư khư dòng thúng, mặt lần thần”. Nét mặt chứa đựng biết bao ngổn ngang, suy nghĩ e ngại, xót xa, tủi cực cho số phận của mình. Thế nhưng, người “vợ nhặt” đấy đã vượt lên trên hoàn cảnh để thể hiện khát vọng sống, thể hiện trách nhiệm làm vợ, làm con dâu của mình.
Trong đêm tân hôn, thị sở hữu những cử chỉ rất dí dỏm “ủng vào trán Tràng”, cử chỉ đó thể hiện rõ tình cảm yêu thương của thị dành cho Tràng. Sáng hôm sau, chị dậy sớm làm đủ mọi việc như một người vợ hiền tảo tần, đảm đang. Chị cùng với bà cụ Tứ “thu vén nhà cửa, quét tước sân vườn sạch sẽ”, người phụ nữ “chao chát chỏng lỏn” đấy đã thay đổi tới mức chính Tràng cũng phải ngạc nhiên “Tràng nom thị hôm nay khác lắm, rõ ràng là người phụ nữ hiền hậu đúng mực ko còn vẻ chao chát chỏng lỏn như mấy lần Tràng gặp ở ngoài tỉnh”. Người vợ nhặt là người lạc quan luôn đem tới niềm vui cho mọi người. Đối với người dân xóm ngụ cư, người vợ nhặt đem tới cho họ niềm tin vào sự thay đổi. Đối với bà cụ Tứ, người “vợ nhặt” đã đem tới cho bà niềm yên ủi, niềm hạnh phúc to lao ở dòng tuổi sắp đất xa trời. Bà cụ Tứ vui mừng lúc thấy con dòng trưởng thành, con trai mình đã sở hữu vợ bà lại nghĩ tới tương lai con cháu mình sau này. Đối với Tràng, người “vợ nhặt” đem tới niềm hạnh phúc thực sự cho Tràng.
Lúc sở hữu mái ấm gia đình, Tràng thực sự thay đổi từ một người đàn ông thô kệch vụng về về trở thành người sở hữu ý thức, sở hữu trách nhiệm với gia đình. Chính thị là người trước tiên kể cho cả nhà nghe truyện trên mạn Thái Nguyên, Bắc Giang. Chị làm phát sinh trong Tràng hình ảnh đoàn người đi phá kho thóc, lá cờ đỏ tung bay phơ phới, nó gợi lên trong Tràng những khát khao về sự đổi đời. Người “vợ nhặt” đã được nhà văn khắc họa độc đáo ở việc chú trọng khắc họa hành động, cử chỉ, nét mặt của nhân vật để người đọc hiểu được tâm lí người phụ nữ. Thân phận người phụ nữ đấy sở hữu rẻ rúng, nhưng thị vẫn rất mực lạc quan, yêu đời.
Để nói về đức hi sinh, yêu thương con vô bờ bến, nhà văn đã phác họa thành công chân dung hình ảnh bà cụ Tứ hiểu biết và rất mực thương con. Người phụ nữ nghèo khổ đấy đã những thay đổi tâm trạng phức tạp lúc thấy con mình “nhặt” được vợ. Tâm trạng bà thay đổi từ ngạc nhiên tới vui mừng rồi lo lắng, tủi nhục nhưng cũng vẫn rất lạc quan trước số phận.
Bà cụ Tứ là một người phụ nữ nghèo khổ. Bà xuất hiện với dáng vẻ lọng khọng, gầy gò, ốm yếu. Hoàn cảnh nom thật đáng thương, bà lão nghèo khổ, già nua lại đơn chiếc vì chồng và con gái đã ra đi mãi mãi. Đứa con trai to tuổi nhưng vì nghèo khổ, thô kệch lại là người dân xóm ngụ cư nên chẳng lấy được vợ. Cuộc thế bà cụ Tứ thật đáng thương, gia đạo lại bần hà thuộc hạng cùng đinh trong xóm ngụ cư. Ở dòng độ tuổi sắp đất xa trời này, bà cũng chẳng mong gì nhiều, chỉ mong cho con mình nên người và sở hữu một cuộc sống hạnh phúc.
Sự xuất hiện của người vợ nhặt đã làm cho diễn biến tâm trạng của bà cụ Tứ diễn ra phức tạp. Bà ngạc nhiên lúc thấy Tràng reo lên như một đứa trẻ vồn vã chào mời khác thường “bà lão phấp phỏm bước theo con tới giữa sân bà lão sững lại càng ngạc nhiên hơn”. Trong bối cảnh đói khát, bà cụ đã ko tin rằng con mình lấy được vợ. Bà ngạc nhiên trước cảnh một cô gái lạ xuất hiện trong nhà mình. Kim Lân đã sử dụng nghệ thuật độc thoại nội tâm để chứng tỏ bà lão rất ngạc nhiên. Bà tự hỏi “quái sao lại sở hữu người phụ nữ nào ở trong đấy nhỉ? Người phụ nữ nào lại đứng ngay đầu giường thằng con trai mình thế kia? Sao lại chào mình bằng u? Người nào thế nhỉ?”. Sự ngạc nhiên tới nỗi bà ko tin vào mắt mình lúc thấy người lạ trong nhà “bà lão hấp háy cặp mắt cho đỡ nhoèn vì tự dưng bà thấy mắt mình nhoèn ra thì phải”. Trái tim của người mẹ luôn nhạy cảm về chuyện riêng tư của con dòng và cả chuyện dựng vợ gả chồng nhưng ở đây, bà cụ Tứ lại ngờ ngạc quá lâu vì ko tin vào mắt mình.
Tâm trạng ngạc nhiên của bà cụ Tứ đã thể hiện rõ tình huống truyện lạ, ngang trái, cảm động giữa lúc nạn đói đang hoành hành, những người nghèo khổ như mẹ con bà cụ Tứ tới nuôi thân còn ko xong mà Tràng còn dám nuôi thêm một mồm ăn. Tâm trạng ngạc nhiên đấy còn hé lộ thân phận con người trong cuộc sống nghèo đói, bà phải sống trong tự ti, ko làm tròn trách nhiệm của người mẹ, ko lo được cho con, cũng vì nghèo nên con ko lấy được vợ. Sở hữu chút ngạc nhiên nhưng bà cũng rất vui mừng lúc con mình lấy được vợ. Với gia đạo nghèo đói thuộc hạng cùng đinh, con trai mình lại là người thô kệch, tính tình thì ngộc nghệch nay bỗng dưng sở hữu người theo ko con mình về làm vợ nên bà cũng thấy ấm lòng hơn. Người mẹ nghèo đấy rất mực thương con , do vậy bà lại cảm thấy tủi và lo lắng lúc nghĩ về tương lai. Lúc Tràng sở hữu vợ bà cũng rất vui nhưng trong lòng lại trào lên nỗi xót thương cho số kiếp đứa con mình. Bà hiểu ra tình cảnh khốn khổ của con và gia đình mình. Con bà lấy vợ giữa lúc dòng đói tràn tới xóm ngụ cư như một hiểm họa. Cuộc sống cập kênh, khốn khó hơn bao giờ hết, thương con lại thương mình, bà cụ “trong kẽ mắt lèm nhèm của bà rủ xuống hai dòng nước mắt”.
Vượt qua mọi nghi lễ thông thường, bà cụ đã chấp nhận người phụ nữ xa lạ làm con dâu trước nỗi lo cho tương lai, gia đình và những con. Bà lo cho những con ở những ngày hiện tại chông chênh. Lòng bà lão đầy những khiếp sợ của quá khứ vẫn trĩu nặng đắng cay. Bà ngửi thấy “mùi đốt đống rấm ở những nhà sở hữu người chết theo gió thoảng vào khét kẹt”. Rồi bà nghĩ tới ông lão, tới đứa con gái út đã mất, nghĩ tới cuộc thế cực khổ của mình. Bà lo cho vợ chồng Tràng lấy nhau ko biết sở hữu qua khỏi nạn đói này ko. Tâm trạng của bà cụ Tứ diễn ra vô cùng phức tạp, vừa người nào oán xót thương, lo lắng buồn tủi đan xen với những xáo trộn trong lòng. Cũng như nhân vật anh cu Tràng, người “vợ nhặt” bà cụ Tứ cũng luôn vững tin vào một tương lai tốt đẹp hơn. Trong ý nghĩ bà cùng vui với triết lí giản dị sâu sắc: “Người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời”, niềm vui giản dị thực tế đấy được xuất phát từ kinh nghiệm của người dân lao động, được đúc rút từ bao đời nay. Suy nghĩ đó được bộc lộ từ ý chí vươn lên, vượt qua hoàn cảnh khó khăn của bà cụ Tứ. Vì nghĩ tương tự nên bà nói về tương lai, trong buổi sáng ngày hôm sau, bà toàn nói chuyện vui, chuyện sung sướng sau này. Bà nói về tương lai thiết thực của nhân dân lao động, từ việc nuôi gà và sở hữu một cuộc sống yên bình, no ấm.
Sáng ngày hôm sau, người mẹ nghèo đấy đã thắp lên đốm lửa của tình người, của niềm tin và hi vọng qua những hành động cụ thể: “Bà cùng con dâu thu xếp nhà cửa, quét dọn sân vườn cho sạch sẽ”, việc làm đấy được xuất phát từ niềm tin, niềm hi vọng mang tâm lí của người lao động: “Nhà cửa gọn ghẽ, ngay ngắn thì may mắn sẽ tới”. Bà sở hữu một sáng kiến bất thần đó là bổ sung một nồi “cháo cám” vào bữa ăn ngày đói như một bữa ăn mừng nhân ngày con trai lấy được vợ. Người mẹ tươi cười đon đả lặng lẽ khen ngon, dù miếng cháo cám sở hữu chát đắng trong khóe mồm nhưng bà vẫn thốt lên răng “ngon đáo để”. Điều đó toát lên ý thức của người mẹ chấp nhận số phận với niềm vui và niềm hạnh phúc đong đầy. Hình ảnh “nồi cháo cám” đấy còn là hiện thân của tình thương yêu mà người mẹ dành cho những con. Nhà văn đã chọn “nồi cháo cám” để làm sáng lên chất người lúc niềm vui, niềm hạnh phúc của họ đang dần bị nguội tắt trước thế lực của dòng đói. Chi tiết đấy tái tạo dòng đói năm 1945 một cách trung thực nhất, con người phải ăn cả thức ăn của động vật để cầm cự, đấu tranh với dòng chết sắp kề. Tuy bà cụ Tứ chỉ xuất hiện trong một khoảnh khắc của chiều hôm trước và sáng hôm sau lúc con mình dắt người “vợ nhặt” về trình diện với bà nhưng nhà văn đã đem tới cho người đọc một nhân vật sở hữu chiều dài cuộc thế và chiều sâu tâm lí với những thông đạt sâu sắc. Bà cụ Tứ chính là tiêu biểu cho hình ảnh người mẹ nông dân nghèo khổ, từng trải, hiểu biết, nhân hậu, bao dung và rất mực thương con.
Bằng tài năng của mình với một phong cách nghệ thuật riêng biệt, nhà văn Kim Lân đã đem tới cho chúng ta một thiên truyện “Vợ nhặt”. Ngay từ nhan đề độc đáo của tác phẩm đã hé lộ cho chúng ta biết một tình huống truyện đầy đặc sắc nhưng lại hết sức ngang trái. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế và sâu sắc, Tràng được miêu tả rất thực tế về tâm lí, người “vợ nhặt” tâm lí hiện lên rất sinh động còn bà cụ Tứ thì tâm lí diễn ra phức tạp. Nghệ thuật tường thuật mới mẻ, ngôi kể theo cách truyền thống ở ngôi kể thứ ba, điểm nhìn tường thuật xoành xoạch di chuyển, nhà văn đã để cho nhân vật tự dẫn dắt tiến trình của truyện. Giọng điệu hóm hỉnh, nhân đức. Tiếng nói mộc mạc, giản dị, nôm na. Xuất hiện nhiều chi tiết đặc sắc: Chi tiết “bát bánh đúc” cho thấy sự đói khổ sở hữu thể làm thay đổi tư cách con người. Chi tiết “nồi cháo cám” cho thấy tình thương bát ngát của người mẹ và tái tạo sự thực đói khát tới mức chẳng còn gì để ăn. Chi tiết “lá cờ đỏ sao vàng” tung bay phơ phới cho thấy niềm tin của con người vào cuộc sống, khát vọng sở hữu một cuộc sống no ấm và niềm tin vào cách mệnh của người nông dân lúc bấy giờ. Tất cả những đặc sắc nghệ thuật trên đã tạo nên một phong cách nghệ thuật riêng biệt của Kim Lân với sở trường truyện ngắn này.
Qua tác phẩm, ta thấy được trị giá nhân đạo và trị giá hiện thực được thể hiện một cách sâu sắc. Ở trị giá nhân đạo, nhà văn đã dựng lại được bức tranh hiện thực đương thời là con người trong nạn đói năm Ất Dậu. Nhà văn trân trọng và thông cảm trước những số phận bị thảm, trước những ước mơ, những khát khao về hạnh phúc gia đình của người nông dân. Tuy nhiên, nhà văn đã phát hiện và khẳng định được vẻ đẹp của con người, vẻ đẹp của tình người trong cơn lốc của sự nghèo đói. Và cuối cùng, nhà văn đã chỉ ra con đường cách mệnh cho người nông dân, chỉ sở hữu theo cách mệnh thì con người mới sở hữu thể giành lại được cuộc sống no ấm yên bình. Đối với trị giá hiện thực, nhà văn đã tái tạo được một thực trạng bi thảm của chế độ Việt Nam trước cách mệnh. Kim lân đã chọn một sự kiện lịch sử sở hữu thật để làm chủ đề cho tác phẩm của mình. Mở đầu tác phẩm, Kim Lân đã dẫn người đọc tới bối cảnh của một miền quê trong những ngày đói, bóng vía con người toàn là chết chóc, thê lương, những bóng người “đội chiếu, dắt díu nhau lên xanh xám như những bóng ma, nằm ngổn ngang khắp lều chợ”, “người chết như ngả rạ”, “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Hiện thực cho thấy miền quê đó trong những ngày đói vô cùng xơ xác, hẻo lánh. Những chi tiết đó đã cho thấy dòng đói tràn lan như một nạn dịch. Nhà văn đã phản ánh trung thực số phận quẫn trí của con người trong nạn đói. Kim Lân đã hướng ngòi bút vào việc khắc họa số phận quẫn trí của con người trong nạn đói qua hình tượng người vợ nhặt. Nhân vật Tràng, bà cụ Tứ là những con người nghèo khổ, đáng thương. Truyện đã phản ánh rõ thảm cảnh của con người trong nạn đói và số phận quẫn trí của họ trước thảm cảnh. Nhà văn đã phản ánh hiện thực cơ bản đó là lòng người dân hướng tới cách mệnh. Dù hiện thực này chỉ nói thoáng qua ở đoạn cuối của tác phẩm nhưng làm cho ta nghĩ tới sự thay đổi hiện thực cuộc sống, đó là cuộc sống no ấm hạnh phúc.
Bằng tất cả tình yêu thương, sự đồng cảm, nhà văn Kim Lân đã tạo nên sự thành công trong sự nghiệp làm văn của mình qua tác phẩm “Vợ nhặt”. Nhà văn đã để lại cho chúng ta những bài học về tình yêu thương, đùm bọc giữa những con người cùng chung dòng máu Việt và một ý thức lạc quan, yêu đời, hướng tới cách mệnh. Nhà văn đã ngợi ca truyền thống “tương thân tương ái” quý báu của dân tộc Việt Nam ta. Và đặc trưng trong bối cảnh hội nhập của quốc gia ta hiện nay, thế hệ trẻ chúng ta cần giữ vững quan niệm “hòa nhập nhưng ko hòa tan” và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Qua tác phẩm “Vợ nhặt” nhà văn Kim Lân đã để lại dấu ấn đặc trưng trong lòng người đọc. Nhà văn đã tái tạo thành công bối cảnh nạn đói năm 1945 qua những nhân vật Tràng, người vợ nhặt, bà cụ Tứ với một niềm tin yêu, luôn hi vọng vào một ngày mai tươi sáng.
6. Phân tích tác phẩm Vợ nhặt của Kim Lân, mẫu số 6:
Nạn đói kinh khủng năm 1945 đã làm cho nhân dân ta rơi vào tình cảnh vô cùng thê thảm. Tình cảnh đấy được những nhà văn tái tạo trung thực trong những sáng tác của mình. Nhà văn Kim Lân cũng là một trong số đó. Ông đã khắc họa số phận của những người nông dân qua tác phẩm “Vợ nhặt” bằng một lòng thương cảm sâu sắc.
Vợ nhặt là một trong số truyện ngắn xuất sắc nhất của Kim Lân, sở hữu tiền thân là tiểu thuyết “Xóm ngụ cư” được ông viết sau Cách mệnh tháng Tám nhưng còn dở dang và sau đó bị thất lạc bản thảo. Tới năm 1954, Kim Lân đã viết lại tác phẩm này dựa vào một phần truyện cũ và được in trong tập “Con chó xấu xí” (1962). Truyện tố cáo tội ác diệt chủng của bọn thực dân, phát xít đồng thời cũng khẳng định niềm khát khao hạnh phúc cùng niềm tin mãnh liệt của nhân dân lao động vào sự sống và tương lai phía trước.
Tác phẩm sở hữu một nhan đề thật lạ nhưng cũng hết sức quyến rũ, gây sự chú ý cho độc giả. Theo Kim Lân, “nhặt” sở hữu tức là nhặt nhạnh, lựa chọn một cách ngẫu nhiên. Vợ nhặt là vợ theo ko, ko cưới xin, lễ thức tử tế, tử tế. Thông thường, người ta chỉ nhặt cọng rơm, cọng rác chứ ko người nào nhặt được vợ. Trong hoàn cảnh này, thân phận con người rẻ rúng hơn bao giờ hết. Kim Lân đã xây dựng một tình huống truyện bất thần nhưng cũng đầy nghịch cảnh, bi hài. Giữa nạn đói, giữa lúc thân mình còn chưa biết sở hữu lo nổi hay ko thì anh cu Tràng lại nhặt được vợ. Chỉ bằng vài câu nói đùa, bốn bát bánh đúc mà một anh chàng xấu trai, nghèo khổ lấy được vợ. Và cũng sở hữu thể do hoàn cảnh đói khát tới quẫn trí mà thị chịu theo ko Tràng. Đây quả là một sự ngang trái lúc đèo bòng thêm một người giữa nạn đói. Cô dâu đã xuất hiện cùng Tràng vào buổi chiều “xác xơ”, “hẻo lánh” trước ánh mắt ngạc nhiên của biết bao nhiêu người dân xóm ngụ cư. Thậm chí sở hữu người còn lo lắng thay cho anh: “Giời đất này còn rước dòng của nợ đời về. Biết sở hữu nuôi nổi nhau sống qua được dòng thì này ko”?
Nổi trội giữa ranh giới của sự sống và dòng chết là hình ảnh anh cu Tràng, bà cụ Tứ và người vợ theo ko Tràng. Họ đã cưu mang, đùm bọc nhau cùng vượt qua sự khắc nghiệt của hoàn cảnh. Nhân vật anh cu Tràng xuất hiện giữa một ko gian u ám, đầy tử khí vì “người chết như ngả rạ”, “ko khí vẩn lên mùi ẩm thối của rác rưởi và mùi gây của xác người”. Anh được miêu tả là một người ngộc nghệch nên thường bị đám trẻ con xóm ngụ cư trêu ghẹo. Gia đạo của Tràng sở hữu nhiều sự xấu số bởi anh là dân xóm ngụ cư, sống cùng với người mẹ già. Vì dòng nghèo theo đuổi nên dù đã nhiều tuổi nhưng anh chưa lấy được vợ. Oái oăm thay, anh cu Tràng lại sở hữu vợ ngay trong nạn đói. Đây là một niềm vui to đối với anh làm mặt anh “sở hữu một vẻ gì phớn phở khác thường” và “tủm tỉm cười nụ một mình”, “hai mắt thì sáng lên nhóng nhánh”. Lấy vợ là việc hệ trọng của đời người, cần sở hữu sự chuẩn bị từ trước và hai người tới với nhau bằng tình yêu của hai trái tim đồng điệu. Nhưng anh cu Tràng và người vợ nhặt ko sở hữu cưới xin đường hoàng, lễ thức tử tế. Họ gặp nhau rất tình cờ và tới với nhau cũng ko phải vì tình yêu lứa đôi. Họ gặp nhau và gắn bó với nhau bởi phận nghèo.
Bài văn Phân tích truyện ngắn Vợ nhặt sở hữu dàn ý
Sự xuất hiện của người vợ nhặt trong cuộc thế anh cu Tràng đã làm tính nết của anh thay đổi. Từ một con người ngộc nghệch, anh trở thành một người sở hữu trách nhiệm, biết chăm lo cho gia đình. Tràng rất ga lăng trong việc sửa soạn cho người vợ nhặt trước lúc đưa nàng về làm dâu. Anh đưa thị vào chợ tỉnh rồi “bỏ tiền ra tậu cho thị dòng thúng con đựng vài thứ nhỏ nhặt và ra hàng cơm đánh một bữa thật no nê rồi cùng đẩy xe bò về”. Ko những thế, anh còn tậu hai hào dầu thắp. Tràng đã chuẩn bị cả về vật chất và ý thức cho cuộc sống mới khá đầy đủ. Lúc những ánh mắt của người dân xóm ngụ cư đổ dồn về phía anh và người vợ nhặt thì anh “lấy vậy làm thích ý lắm”. Anh đã ko kìm nén được niềm hạnh phúc lúc sở hữu vợ nên đã bộc lộ nó qua “dòng mặt cứ vênh lên tự mãn”.
Mấy người nào sở hữu đủ dũng cảm để đón nhận hạnh phúc của mình ngay giữa nạn đói giống anh cu Tràng? Anh đã giới thiệu với bà cụ Tứ một cách đầy đủ về dòng duyên, dòng số của mình với người vợ nhặt: “Nhà tôi nó mới về làm bạn với tôi đấy u ạ! Chúng tôi phải kiếp với nhau…Chẳng qua nó cũng là dòng số cả”. Sự kiện thị theo ko Tràng về làm anh “ngỡ ngàng như ko phải”. Nhưng chính sự kiện hệ trọng đấy lại làm lòng anh tràn ngập một nguồn vui sướng, phấn chấn. Anh cu Tràng thấy mình “nên người” và “sở hữu trách nhiệm phải lo lắng cho vợ con sau này”. Hạnh phúc tới với anh hết sức ngang trái, bất thần nhưng cũng vô cùng thiêng liêng. Tràng đã vượt lên trên hiện thực đói khát để đón lấy thứ hạnh phúc bình dị, trần thế. Anh đã trở nên chín chắn, trưởng thành hơn từ trong suy nghĩ tới hành động để sở hữu thể chăm sóc tốt cho gia đình của mình.
Việc Tràng sở hữu vợ ko chỉ gây bất thần cho những người dân xóm ngụ cư mà còn gây bất thần cho cả bà cụ Tứ - mẹ của anh. Bà rất ngạc nhiên lúc sở hữu người phụ nữ “đứng ngay đầu giường thằng con mình” và “chào mình bằng u”. Đó cũng là tâm lí chung của những bà mẹ lúc rơi vào hoàn cảnh tương tự. Sau lúc nghe Tràng giới thiệu người vợ nhặt thì “lòng người mẹ nghèo khổ đấy còn hiểu ra biết bao nhiêu cơ sự, vừa người nào oán xót thương cho số kiếp đứa con mình” rồi “trong kẽ mắt lèm nhèm của bà rỉ xuống hai dòng nước mắt”. Bà lo lắng ko biết “chúng nó sở hữu nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này ko”. Bà hiểu và thương cảm cho thân phận của nàng dâu mới, cũng nhờ vậy mà con bà mới sở hữu được vợ. Chỉ cần hai vợ chồng hòa thuận, khuyên bảo nhau làm ăn bà cũng mừng lòng. Bà xót thương cho tình cảnh của người vợ nhặt. Đó là lòng cưu mang, là sự đùm bọc lẫn nhau của những người cùng hoàn cảnh. Bà cụ Tứ thực sự là một người mẹ sở hữu tấm lòng bao dung và vị tha cao cả.
Bà sở hữu niềm tin vào tương lai và sở hữu nghị lực sống mãnh liệt. Điều đấy được thể hiện trong những suy nghĩ, lời nói, hành động của bà. Bà đã yên ủi những con rằng: “Rồi ra may mà ông giời cho khá”, “người nào giàu ba họ, người nào khó ba đời” để động viên những con quyết tâm làm ăn, lo cho tương lai. Sáng hôm sau, bà cảm thấy “nhẹ nhõm, tươi tỉnh khác hẳn ngày thường, dòng mặt bủng beo ú ám của bà rạng rỡ hẳn lên”. Trong bữa cơm sáng, bà nói toàn chuyện vui, chuyện sung sướng sau này. Bà nói với anh cu Tràng lúc nào sở hữu tiền thì tậu lấy đôi gà và khen món chè khoán ngon. Thực chất đây là món cháo cám đắng chát, bà khen ngon như để yên ủi chính bản thân mình cũng như để yên ủi những con và giấu đi giọt nước mắt tủi hờn. Chính bà là người truyền niềm tin, sức sống mới cho đôi vợ chồng trẻ. Sự lạc quan, niềm tin vào tương lai tươi sáng của bà cụ Tứ đã trở thành ánh sáng, trở thành điểm tựa tâm hồn cho những đứa con.
Kế bên anh cu Tràng và bà cụ Tứ, nhà văn Kim Lân đã xây dựng thành người lao động vật người vợ nhặt. Đây là nhân vật tiêu biểu cho số phận của người phụ nữ trong nạn đói năm 1945. Ngay cả một dòng tên riêng người phụ nữ đấy cũng ko sở hữu được. Nhân vật này được tác giả gọi là “thị”, một đại từ nhân xưng chỉ chung những người phụ nữ khác cũng như ngầm chỉ số phận chung của họ trong nạn đói. Kim Lân đã khắc họa ngoại hình của thị bằng tất cả nỗi xót xa của người trong cuộc. Thị “rách quá”, “dòng ngực gầy lép nhô lên”, “áo xống xờ xạc như tổ đỉa, thị gầy sọp hẳn đi, trên dòng khuôn mặt lưỡi cày xám xịt chỉ còn thấy hai con mắt” làm anh cu Tràng ko trông thấy. Thị ko sở hữu việc làm, ngồi ở cửa nhà kho nhặt hạt rơi hạt vãi, hay người nào sở hữu công việc gì gọi tới thì làm. Vì câu hò: “Muốn ăn cơm trắng mấy giò này! Lại đây mà đẩy xe bò với anh, nì!” mà thị đã “ton ton chạy lại đẩy xe cho Tràng”. Đây cũng là duyên cớ để hai người gắn kết cuộc thế mình với nhau.
Ở con người thị sở hữu chút gì “chao chát chỏng lỏn” lúc tìm cách ăn vạ anh cu Tràng. Thị quên cả ý tứ cần sở hữu của người phụ nữ để “sà xuống”, “cắm đầu ăn một chặp bốn bát bánh đúc liền chẳng trò chuyện gì” rồi “cầm dọc đôi đũa quệt ngang mồm”. Tuy “sưng sỉa” là vậy nhưng ẩn sâu trong người vợ nhặt là vẻ đẹp mang tính truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Thị chỉ theo anh cu Tràng về nhà lúc biết anh chưa sở hữu vợ. Trên phố đi về, thị rón rén, e thẹn, thị ngượng ngịu, “chân nọ bước díu cả vào chân kia”. Lúc về tới nhà Tràng, thị cũng chỉ “ngồi mớm xuống mép giường” và lễ phép đựng tiếng chào bà cụ Tứ. Thị sở hữu những sự bỡ ngỡ của nàng dâu mới lúc về nhà chồng. Đứng trước “dòng nhà vắng teo đứng rúm ró trên mảnh vườn mọc lổn nhổn những búi cỏ dại”, thị sở hữu sự thất vọng nhưng cũng chỉ “nén một tiếng thở dài”.
Người vợ nhặt đã sở hữu sự thay đổi to vào sáng hôm sau. Thị “hiền hậu đúng mực”, thị cùng bà cụ Tứ thu vén lại nhà cửa và sửa soạn bữa cơm trước tiên đánh dấu cuộc thế làm dâu của mình. Dù món chè khoán sở hữu đắng chát thì thị “vẫn điềm nhiên đưa vào mồm” mà ko một lời than vãn. Thị chấp nhận cuộc sống nghèo khổ đấy. Niềm tin vào cuộc sống đã làm thị theo ko anh cu Tràng về làm vợ. Nhờ sở hữu anh cu Tràng và bà cụ Tứ mà cuộc thế thị được cứu giúp.
Qua tác phẩm “Vợ nhặt”, Kim Lân đã thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc. Tác phẩm bộc lộ niềm thương cảm, xót xa đối với cuộc sống con người, đồng thời cũng lên án tội ác diệt chủng của thực dân Pháp làm hơn hai triệu đồng bào ta bị chết đói. Chính vì hoàn cảnh đói khát đấy mà tác giả đã xây dựng nên một tình huống truyện ngang trái, độc đáo. Kim Lân đã nâng niu, trân trọng khát vọng sống của con người. Nếu anh cu Tràng khát khao hạnh phúc gia đình thì người vợ nhặt lại khát khao được sống. Bà cụ Tứ tuy đã già nhưng lại sở hữu niềm tin và nghị lực sống mãnh liệt, trở thành điểm sáng trong tác phẩm. Trị giá nhân đạo của tác phẩm của còn được thể hiện ở lòng tin sâu sắc về phẩm giá, lòng nhân hậu của con người, tiêu biểu là nhân vật anh cu Tràng và bà cụ Tứ. Dù đối mặt với nạn đói, với ranh giới mỏng manh của sự sống và dòng chết nhưng họ vẫn đùm bọc, cưu mang người cùng hoàn cảnh.
Sở hữu thể nói, đây là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của nền văn học Việt Nam với lối kể chuyện quyến rũ cùng nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật khá tinh tế. Trải qua hơn một nửa thế kỉ nhưng “Vợ nhặt” vẫn giữ một vị trí nhất định trong nền văn học dân tộc và tạo được những ấn tượng riêng trong lòng độc giả bao thế hệ.
---------------------HẾT-------------------------
https://thuthuat.taimienphi.vn/phan-tich-tac-pham-vo-nhat-cua-kim-lan-41574n.aspx
Tương tự chúng tôi đã gợi ý Phân tích tác phẩm Vợ nhặt bài tiếp theo, để chủ động trong việc học, những em sở hữu thể chuẩn bị trước nội dung bài học Rừng xà nu và Những đứa con trong gia đình qua bài: Soạn văn Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành và bài Soạn văn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi.
--- Cập nhật: 19-03-2023 --- nongdanmo.com tìm được thêm bài viết Phân Tích Tác Phẩm Vợ Nhặt Hay Nhất từ website www.kienguru.vn cho từ khoá bài văn vợ nhặt.
Những hướng dẫn phân tích tác phẩm Vợ nhặt dưới đây sẽ giúp bạn khái quát chuẩn những tri thức chính trong tác phẩm và hiểu bài đúng nhất. Với một tuyệt tác văn học Việt Nam như Vợ nhặt của Kim Lân, chúng ta cần dòng nhìn sở hữu chiều sâu để cảm và trông thấy những trị giá ẩn chứa trong dụng ý của tác giả. Kiến Guru sẽ tương trợ bạn tìm ra những trị giá thực của tác phẩm qua hướng dẫn phân tích chi tiết dưới đây.
I. Tìm hiểu chung để phân tích tác phẩm Vợ nhặt.
1. Tác giả
– Kim Lân (1920 – 2007) sinh ra tại Bắc Ninh và sinh tiền ông ở tại Hà Nội để học tập và làm việc.
Nhà văn Kim Lân
– Gia đình ông khá khó khăn nên phải đi làm từ nhỏ lúc còn tiểu học.
– Những tác phẩm của ông mang đậm chất trung thực nông thôn Việt Nam tiêu điều, âm u và cuộc sống cùng cực của người nông dân trong giai đoạn khó khăn vô cùng của dân tộc.
– Những tác phẩm nổi tiếng của ông: Vợ nhặt, Đứa con người vợ lẻ, Đứa con người cô đầu,…
2. Tác phẩm
– Vợ nhặt là một trong rất nhiều tác phẩm đặc sắc của Kim Lân phản ánh rõ nhất cuộc sống của người nông dân Việt Nam trong nạn đói năm 1945 và những trị giá tốt đẹp mà tác giả gửi gắm.
– Tác phẩm Vợ nhặt được in trong tập Con chó xấu xí (1962).
II. Phân tích tác phẩm Vợ nhặt chi tiết
1. Ý nghĩa nhan đề và phân tích tình huống truyện Vợ nhặt
– Ý nghĩa nhan đề:
+ Vợ: biểu tượng cho mái ấm hạnh phúc gia đình, sở hữu ý nghĩa to lao, mang vai trò thiêng liêng, trách nhiệm cao cả.
+ Nhặt: hành động quá đỗi rẻ rúng tới tầm thường như việc nhặt một món đồ người ta đã vứt bỏ, một thứ gì đó rơi rớt, vô trị giá.
– Phân tích tình huống truyện Vợ nhặt: Trong thời khắc thảm khốc của nạn đói 1945, Tràng – một chàng trai sở hữu vẻ ngoài xấu xí, gia đạo thì nghèo khổ, sống trong xóm ngụ cư, bản tính ngốc nghếch và rồi cũng vì dòng nghèo mà ko lấy được vợ nhưng duyên nợ đã cho chàng dòng cơ may “nhặt” được vợ (vợ theo về ko).
Nạn đói kinh hoàng năm 1945
2. Vẻ đẹp của nhân vật Tràng
– Xuất thân: sinh ra trong một gia đình nghèo, nhà chỉ sở hữu hai mẹ con thui thủi, ở trong xóm ngụ cư, làm nghề kéo xe thuê.
– Diễn biến tâm lí:
a,
– Lần đầu: Tràng hò bông đùa vô tư mà ko sở hữu bất cứ ý tình gì với cô gái phụ đẩy xe cùng mình.
Hình ảnh minh họa
– Lần thứ 2:
+ Lúc người phụ nữ nhanh chóng quyết định theo chàng về: Ban sơ, Tràng lo sợ “chợn nghĩ” nhưng khát vọng hạnh phúc và tình yêu thương mãnh liệt lại to hơn tất cả, rồi Tràng tặc lưỡi: “chậc kệ”.
b,
– Tràng tậu dầu về thắp để căn nhà vốn tăm tối bao năm trở nên sáng sủa.
c,
– Anh chàng xông xáo xắn tay vào thu vén và ngại ngùng thanh minh cho sự bừa bộn bởi thiếu khá phụ nữ, thiếu bàn tay săn sóc, sửa sang của người phụ nữ.
– Lúc ngồi chờ mẹ về, Tràng trong cảm giác “sờ sợ” đầy thấp thỏm, lo lắng vì sợ rằng người vợ mà anh vừa mới nhặt được sẽ bỏ đi vì nhà anh nghèo, hoàn cảnh mẹ chiếc con côi khó khăn, cùng cực, sợ niềm hạnh phúc nhỏ bé anh mới sở hữu được sẽ tuột khỏi tay.
– Lúc mẹ về, Tràng thưa chuyện với bà cụ Tứ một cách vô cùng trịnh trọng, thuyết phục mẹ lý do sở hữu vợ là “phải duyên”, và hồi hộp, căng thẳng mong mẹ tác thành.
– Lúc mẹ tỏ thái độ đồng ý xây dựng cho đôi trẻ thì Tràng thở phào, ngực nhẹ hẳn đi.
d,
– Tràng thấy mọi thứ xung quanh mình khác hẳn và chính chàng cũng sở hữu sự khác biệt:
– “”.
3. Vẻ đẹp của nhân vật Thị
–
+
+ “, cong cớn, sưng sỉa, vô duyên
+ “”
–
a, Gặp gỡ Tràng
+ Lúc được mời ăn tức thì ngồi sà xuống, mắt sáng lên, “ăn một chặp bốn bát bánh đúc”
+ Lúc thị nghe Tràng nói câu bông đùa “”, thị đã nghĩ là thật và đồng ý theo về ngay mà chẳng bận tâm suy nghĩ, thị cũng chẳng sở hữu thông tin gì về Tràng và gật đầu đồng ý về làm vợ cũng chẳng cần sính nghi.
b, Trên phố về
– đi sau Tràng
–
c, Về tới nhà
d, Sáng hôm sau
– Hiền hậu, đúng mực chứ ko còn dòng vẻ “chao chát, chỏng lỏn” nữa.
4. Vẻ đẹp của nhân vật bà cụ Tứ
– Hoàn cảnh: Người mẹ già nua, héo úa trong cảnh nghèo khổ, chịu nhiều thiệt thòi, sống cùng con trai.
– Diễn biến tâm lí:
a, Lúc vừa về tới nhà
– Bà thực sự ngạc nhiên chưa hình dung ra câu chuyện trước sự đon đả của đứa con trai ngờ nghệch.
– Bà còn ngạc nhiên hơn trước sự xuất hiện của người phụ nữ lạ ở trong nhà.
– Lúc hiểu ra cơ sự thì “”, vừa đớn đau, tủi cực, vừa xót xa xen lẫn vui mừng.
b, Sáng hôm sau
– Bà dậy sớm cùng nàng dâu mới chăm bẵm vườn tược, chăm lo cho ngôi nhà của mình
– “”
– Trong bữa cơm, bà nói về tương lai với sự hứng khởi, niềm lạc quan, đầy kỳ vọng và khuyên bảo những con cùng nhau làm ăn,…
III. Tổng kết phần phân tích tác phẩm Vợ nhặt
1. Gía trị nội dung
– Tác phẩm Vợ nhặt chất chứa những trị giá nhân đạo sâu sắc, phản ánh một cách trung thực tình cảnh khốn khó của người nông dân trong nạn đói thê thảm. Tuy nhiên, hình ảnh những người nông dân hiện lên với bản tính tốt đẹp và sức sống mãnh liệt.
2. Gía trị nghệ thuật
– Tình huống truyện tự nhiên, thông minh, độc đáo.
– Sự kết hợp phối hợp giữa yếu tố hiện thực và nhân đạo.
– Nghệ thuật độc thoại, hội thoại nội tâm.
– Cách kể chuyện sắp gũi, tự nhiên.
Những hướng dẫn phân tích tác phẩm Vợ nhặt chi tiết trên đây sẽ bổ sung tri thức cho bạn sẵn sàng cho mọi dạng đề văn liên quan tới tác phẩm. Với những truyện mang đậm trị giá hiện thực và nhân đạo như tác phẩm Vợ nhặt, kiên cố sẽ cho bạn nhiều cảm hứng để tìm hiểu sâu sắc tuyệt tác này của nhà văn Kim Lân. Tải Kiến Guru – app học tập thông minh để chúng mình đồng hành cùng bạn trong nhiều tuyệt tác văn học khác của Việt Nam nữa nhé.
